Leczenie grypy żołądkowej

Grypa żołądkowa to tylko potoczna nazwa zapalnego schorzenia przewodu pokarmowego o etiologii infekcyjnej. Jej przyczyną są wirusy – głownie rotawirusy, lecz nie tylko. Poza tym mogą być to także adenowirusy jak i norowirusy.
Transmisja owych patogenów zachodzi głównie poprzez kontakt z zanieczyszczonymi warzywami czy owocami, ale również w wyniku korzystania z brudnych naczyń czy ręczników, których używały osoby zakażone. Wśród innych przyczyn wymienia się picie zanieczyszczonej wody, bezpośredni kontakt z chorym czy też drogę kropelkową.

Wśród objawów grypy żołądkowej dominują:

• gorączka (u dzieci nawet do 40°C),
• wymioty,
• nudności,
• biegunka (o charakterze wodnistym),
• ogólne złe samopoczucie i osłabienie,
• czasem jadłowstręt.

Statystyki podają, że w krajach o umiarkowanym klimacie nasilenie występowania zakażeń występuje sezonowo, ze szczytem w okresie jesienno- zimowo- wiosennym. Zachorowania sięgają rocznie setek milionów, około 2 milionów dzieci wymaga hospitalizacji, a 450-600 tysięcy umiera.

Wprawdzie odkrycia rotawirusów, które w głównej mierze odpowiedzialne są za patogenezę choroby, dokonano w 1973, to niestety do tej pory nie wynaleziono leku przeciwwirusowego, który działałby na nie w sposób przyczynowy. Przyczyn może być wiele.

Fakt, iż nie ma możliwości leczenia przyczynowego, tak naprawdę tylko komplikuje sytuację. Obliguje nas to do posiadania wiedzy, jak radzić sobie z chorobą w sposób objawowy. Ponieważ nie zawsze zakażenie grypą żołądkową wymaga porady lekarskiej, to właśnie my sami powinniśmy taką wiedzę posiadać.

Nawadnianie chorego powinno być doustne. Wprawdzie na oddziałach szpitalnych zakażone dzieci nawadniane są często dożylnie, jednak w badaniach nie potwierdzono skuteczności takich działań. Jeżeli nie ma jednak możliwości zapewnienia odpowiedniej podaży płynów doustnie, w warunkach szpitalnych można zastosować nawadnianie poprzez zgłębnik nosowo-żołądkowy. Nawadnianie dożylne powinno być zarezerwowane dla pacjentów z ciężkim stopniem odwodnienia, uporczywymi bądź żółciowymi wymiotami lub dla tych, u których stosowanie doustnego płynu nawadniającego zakończyło się niepowodzeniem.
Nawadnianie chorego:

• farmaceutyczne preparaty wieloelektrolitowe,
• niegazowana woda mineralna,
• herbata,
• napar z rumianku (rumianek ma działanie przeciwzapalne i przeciwskurczowe),
• napar z koperku (świeży jest źródłem licznych witamin i mikroelementów, natomiast napar z nasion ma działanie łagodzące, ułatwiające trawienie i przeciwskurczowe).

Należy unikać podawania chorym mleka, nierozcieńczonych soków i wszystkich napojów gazowanych, ponieważ mogą nasilać objawy choroby.

Postępowanie żywieniowe – w niektórych środowiskach wciąż pokutuje przekonanie o konieczności stosowania u chorego specjalnej diety lub głodówki. Zgodnie z wytycznymi towarzystw gastroenterologicznych, u chorych bez cech odwodnienia nie ma potrzeby wprowadzania przerw w karmieniu bądź zmian w sposobie żywienia. W przypadku dzieci nie należy również przerywać karmienia piersią ani z niego rezygnować. W przypadku wystąpienia cech odwodnienia leczenie powinno rozpocząć się od intensywnego nawadniania – przez maksymalnie 4 godziny, któremu towarzyszy głodówka. Po tym czasie należy jednak wrócić do normalnych nawyków żywieniowych.

Stosowanie w leczeniu leków przeciwwymiotnych zwykle nie jest potrzebne, na ogół bowiem wymioty ustępują w ciągu kilku godzin. Niestety, często cierpliwość rodziców, a bywa, że i lekarzy, wyczerpuje się szybciej niż przemijają wymioty. Tym można tłumaczyć popularność różnego rodzaju leków przeciwwymiotnych. Według wytycznych towarzystw gastroenterologicznych, nie ma wskazań do stosowania leków przeciwwymiotnych u osób z ostrym nieżytem żołądkowo-jelitowym.

Zastosowanie probiotyków to postępowanie słuszne i zgodne z aktualnymi wytycznymi, ale tylko wtedy, gdy stosowany jest preparat zawierający probiotyk o udokumentowanym działaniu (np. Lactobacillus GG, Saccharomyces boulardii). Należy jednak pamiętać, że stanowią one wyłącznie terapię uzupełniającą i nie powinny zastępować nawadniania doustnego.

Jednym z popularnym leków przeciwbiegunkowym jest smektyn dwuoktanościenny. Zgodnie z wytycznymi, rutynowe podawanie smektynu w leczeniu nie jest zalecane, choć jego stosowanie można rozważyć jako ewentualne leczenie uzupełniające. Pamiętajmy, że większość leków przeciwbiegunkowych działa przeciwbakteryjnie, a nie przeciwwirusowo. Stąd też nie mają zastosowania w leczeniu grypy żołądkowej.

Wśród metod tych możemy wyróżnić stosowanie ziół na grypę czy owoców. Na przykład koszyczek kupalnika (Arnicae anthodium) ma działanie przeciwzapalne i ściągające, koszyczek rumianku (Chamomillae anthodium) przeciwzapalne i przeciwskurczowe, kwiat ślazu (Malvae flos) osłaniające i przeciwzapalne, liść orzecha włoskiego (Juglandis folium) ściągające i odkażające, a liść ruty (Rutae folium) rozkurczowe i uszczelniające nabłonek naczyń krwionośnych. Zioła są dobre w zapobieganiu grypie.

W leczeniu chorób infekcyjnych przewodu pokarmowego nadal zbyt często stosuje się antybiotyki. Pamiętajmy, że nie mają one działania przeciwwirusowego i powinny być stosowane jedynie w przypadku określonych patogenów bakteryjnych i z nimi związanych wybranych sytuacji klinicznych.

Jak widaćmetod na grypę żołądkową jest wiele. Pamiętajmy jednak, że szczególnie u dzieci, w wyborze najlepszego postępowania powinien pomóc nam lekarz pierwszego kontaktu, który po dokładnym zbadaniu i ocenie stanu zdrowia wybierze najlepsze rozwiązanie.

Źródła

1. Czerwionka-Szaflarska M, Murawska S, Swincow G. Ocena wpływu doustnego leczenia probiotykiem i/lub doustnym płynem nawadniającym na przebieg ostrej biegunki u dzieci. Przegl Gastroenterol 2009; 4: 166-72
2. Szajewska H, Mrukowicz J. Probiotics in the treatment and prevention of acute infectious diarrhea in infants and children: a systematic review of published randomized double-blind placebo controlled trials. J Pediatr Gastroenterol Nutr 2001; 33 (Suppl. 2): S17-25
3. Prokopowicz D. Zakażenia - obraz kliniczny, rozpoznanie, leczenie, Ekonomia i Środowisko, Białystok 2004, ISBN 83-88771-43-4
4. Tomasiewicz K. (red.), Leczenie chorób infekcyjnych, Czelej, Lublin 2006, ISBN 83-89309-77-7