"Może dojść do tragedii". Nie łykaj tych leków przed jazdą samochodem

Badania wskazują, że co druga osoba po 65. roku życia cierpi na zaburzenia snu, problemy ze snem zgłasza też 10 proc. osób między 18. a 25. rokiem życia. Stąd też w aptekach, już od czasów pandemii, widać wzrosty sprzedaży leków określanych jako "zetki", czyli niebenzodiazepinowe leki nasenne, zolpidem, zopiklon, zaleplon.

Mogą one wpływać na zdolność do kierowania autem i na ten problem zwrócił uwagę w jednym z postów farmaceuta Marcin Snoch. "Statystyki są alarmujące: ryzyko spowodowania wypadku u osób stosujących zetki jest wyższe o 88 proc. w porównaniu do osób niestosujących leków" - zwraca uwagę w poście opublikowanym na Instagramie.

"Zopiklon może zaburzać czas reakcji nawet przez 11 godzin od zażycia. To jak prowadzenie z 0,5-0,8 promila alkoholu we krwi. Zolpidem wpływa na zdolność prowadzenia przez 8-10 godzin po tabletce" - wyjaśnia.

- Mogą wpływać na zdolność kierowania pojazdem kilkutorowo: gdy pacjent przyjmie zbyt dużą dawkę, przy zmniejszonej tolerancji na działanie leku czy przez wydłużony efekt psychostymulujący - wylicza w rozmowie z WP abcZdrowie neurolog prof. Konrad Rejdak, członek Rady Programowej Europejskiej Akademii Neurologii.

- Zdarza się przekroczenie czasu działania leku, gdy pacjenci zażywają lek późnym wieczorem albo wręcz w środku nocy. Mogą one nasilać zaburzenia zachowania w trakcie snu określane jako somnambulizm: lunatykowanie włącznie z jazdą pojazdami - dodaje.

Mgr. farm. Snoch zwraca uwagę na drugą grupę leków - benzodiazepiny. Jak pisze, krótko działające mogą zwiększać ryzyko wypadku o 40 proc., a długo działające - nawet o 70 proc.

- Mają działanie nasenne i uspokajające, ale też spory potencjał do uzależnienia psychicznego i te dwa czynniki mogą powodować zaburzenia koncentracji, wpływać na szybkość reakcji - wyjaśnia prof. Rejdak.

Wśród leków, które mogą wpływać na zdolności kierowcy, znajduje się szeroka grupa farmaceutyków stosowanych w neurologii. - Wiele leków stosowanych przewlekle może wpływać na ośrodkowy układ nerwowy na początku terapii. Mogą się pojawić duże problemy z koordynacją ruchów, powodując senność czy zaburzenia koncentracji - wyjaśnia prof. Rejdak.

- Należą do nich np. leki przeciwpadaczkowe, jak karbamazepina czy fenytoina, które wywołują niekiedy zawroty głowy. Takie działanie, łącznie z zaburzeniami koncentracji, wywołuje też powszechnie przepisywana pregabalina, będąca lekiem stosowanym w leczeniu epilepsji, ale też bólu neuropatycznego.

W Polsce z alergiami zmaga się 13 mln Polaków, z czego aż 8 mln choruje na alergiczny nieżyt nosa. Wiosna to czas, kiedy duży odsetek populacji musi sięgać po leki antyhistaminowe. - Tzw. leki pierwszej generacji zawierające difenhydraminę, klemastynę czy hydroksyzynę. Działają sedatywnie, tzn. mogą powodować senność i zaburzać koncentrację – mówiła w rozmowie z WP abcZdrowie prof. Ewa Czarnobilska, kierownik Centrum Alergologii Klinicznej i Środowiskowej Szpitala Uniwersyteckiego UJ, konsultant wojewódzki w dziedzinie alergologii.

Co ważne, leki przeciwalergiczne są zalecane często także w trakcie infekcji. Zmniejszają przekrwienie i obrzęk błony śluzowej nosa, mogą też stanowić składnik preparatów złożonych w objawowym leczeniu przeziębienia czy kaszlu.

- Już sama infekcja może upośledzać zdolność do kierowania pojazdem - ból głowy, katar, łzawienie oczu. Jeśli do tego dołączymy powszechnie stosowane przez Polaków leki bez recepty, to może dojść do tragedii - alarmuje w rozmowie z WP abcZdrowie dr Bożena Janicka, prezes Porozumienia Pracodawców Ochrony Zdrowia, pediatra i specjalistka medycyny rodzinnej.

- Pamiętajmy też, że każdy może mieć inną tolerancję leków, są pacjenci, którzy nawet po niewielkiej dawce syropu na kaszel będą mieli zaburzenia koordynacji czy problemy z koncentracją, inni nie odczują żadnych negatywnych skutków, stosując przez dłuższy czas leki na objawy przeziębienia i grypy zawierające pseudoefedrynę.

W tych lekach, jak mówi farmaceutka mgr. farm. Paulina Front, mogą znajdować się substancje o działaniu nasennym. - Ich celem jest "zmuszenie" pacjenta, żeby położył się do łóżka i pozwolił sobie na regenerującą i potrzebną w czasie infekcji drzemkę. To samo dotyczy dwóch powszechnych substancji przeciwkaszlowych w lekach "combo" łagodzących kilka objawów przeziębienia na raz - chodzi o deksketomorfan i kodeinę, które wpływają na nastrój, koncentrację i mogą powodować senność - wyjaśnia w rozmowie z WP abcZdrowie.

Leki na przeziębienie i grypę, niektóre leki antyhistaminowe, krople do nosa zawierające ksylometazolinę - to niejedyne farmaceutyki dostępne bez recepty, które mogą wpływać na zdolność do prowadzenia pojazdów.

- Na zdolność do prowadzenia auta mogą wpływać dostępne bez recepty farmaceutyki zawierające melisę, walerianę czy chmiel. Nie na każdego działają tak samo, ale ja zawsze sugeruję, by przetestować na sobie działanie leku, zanim zdecydujemy się wsiąść za kierownicę - ostrzega farmaceutka.

- Pacjenci często z uwagi na rosnącą z czasem tolerancję na lek sami zwiększają dawkę. Zaczynają od jednej tabletki, kończą na pięciu dziennie i mam tu na myśli nawet dostępne bez recepty leki z melatoniną. Bywa, że przychodzą do nas, narzekając, że po lekach rano "zupełnie nie mogą się dobudzić". W takim wypadku za to od razu w nas budzi się czujność i pytamy o liczbę tabletek. Nasze znerwicowane i "depresyjne" społeczeństwo często łyka na chybił-trafił leki - dodaje dr Janicka.

Drugi problem to stosowanie różnych leków jednocześnie, co zwiększa ryzyko interakcji. - Biorą z melisą, melatoniną, zażywają ashwagandhę, a taki miks może prowadzić do opóźnienia reakcji, wzmożonej senności, problemów z koncentracją. Niestety pacjenci lubią sobie "dokładać" kolejnych farmaceutyków, nie zdając sobie sprawy, że do interakcji może dochodzić także pomiędzy lekami dostępnymi bez recepty czy suplementami diety.

- Co ciekawe, są też badania, które wskazują, że przewlekle stosowany paracetamol działa zobojętniająco, przytępiając funkcje poznawcze, przez co może spowalniać reakcje. Badacze doszli do wniosku, że substancja może nie tylko zmniejszać ból, ale wręcz obniżać poziom empatii - mówi farmaceutka.

- W zależności od osobniczej reakcji czy dawek również statyny stosowane przez miliony Polaków, mogą wpływać na układ hormonalny, a tym samym - na nastrój. To tylko pokazuje, jak dużą ostrożność trzeba zachować w kontekście bezpiecznego stosowania leków przez kierowców - dodaje mgr. farm. Front.

Karolina Rozmus, dziennikarka Wirtualnej Polski