Dotyka 11 mln Polaków. Może świadczyć o cukrzycy, boreliozie czy chorobach nerek
Może być objawem anemii, cukrzycy, a nawet chorób nerek i wątroby. Przewlekłe zmęczenie, bo o nim mowa, dotyka coraz większej liczby Polaków. W wielu przypadkach jest tylko wierzchołkiem góry lodowej.
1. Zmęczenie pierwszym objawem cukrzycy
Z danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, że Polacy są przepracowani, zmęczeni i zestresowani. Na zmęczenie uskarża się 11 milionów mieszkańców naszego kraju. Podobne wnioski płyną z opublikowanego w połowie 2022 roku raportu organizacji Human Power, z którego wynika, że 8 na 10 respondentów odczuwa zmęczenie, a u 41 proc. badanych nawet odpoczynek nie zapewnia regeneracji.
I jeśli stan ten utrzymuje się od kilku dni, z dużą dozą prawdopodobieństwa wynika to jedynie z nadmiaru obowiązków i nie wymaga konsultacji z lekarzem. Jeśli jednak uczucie braku energii i sił do codziennego funkcjonowania trwa tygodniami, a nawet miesiącami może wskazywać na rozwój wielu chorób.
- Uczucie przewlekłego zmęczenia można wiązać z różnymi sytuacjami, chociażby z zespołem wypalenia zawodowego, niedoborami witamin i minerałów, anemią czy chorobami dotyczącymi psychiki np. z depresją. Bardzo często zmęczenie bywa także pierwszym niepokojącym objawem cukrzycy. Pojawia się wtedy ociężałość, niechęć do podejmowania wysiłku fizycznego, niewielkie spowolnienie ruchowe i przede wszystkim drzemki po posiłkach, zwłaszcza wysokokalorycznych. Są takie objawy, które nakazują, aby sprawdzić poziom glukozy we krwi – mówi w rozmowie z WP abcZdrowie prof. dr hab. Grzegorz Dzida z Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, hipertensjolog i diabetolog.
- Jeżeli do tego jeszcze dodamy wywiad rodzinny, w którym okaże się, że ktoś z bliskich ma cukrzycę, albo jeśli pacjent ma dodatkowo nadciśnienie tętnicze, to zdecydowanie wizyta u lekarza jest konieczna – dodaje ekspert.
Prof. Dzida podkreśla, że w cukrzycy, zarówno typu 1, jak i typu 2, występuje nieprawidłowa regulacja poziomu glukozy we krwi. W przypadku hiperglikemii (wysoki poziom cukru), komórki ciała nie są w stanie wykorzystać glukozy jako głównego źródła energii.
- Brak efektywnego przekształcania glukozy w energię powoduje uczucie zmęczenia i osłabienia. Ponadto do takiego samego efektu doprowadza insulinooporność (zwłaszcza w cukrzycy typu 2), co oznacza, że komórki organizmu nie reagują prawidłowo na insulinę - hormon odpowiedzialny za regulację poziomu cukru we krwi. Insulinooporność utrudnia przekształcanie glukozy w energię, co może prowadzić do chronicznego zmęczenia – wyjaśnia diabetolog.
Lekarz dodaje, że do osłabienia i uczucia zmęczenia dochodzi także ze względu na zaburzenia w metabolizmie glukozy, ponieważ jest to stan, w którym organizm nie może dostarczyć wystarczającej ilości energii komórkom.
2. Zmęczenie jednym z objawów wirusa HCV i boreliozy
Przewlekłe zmęczenie może zwiastować także zakażenie wirusem WZW C, które bardzo długo nie dawać żadnych objawów, a te, które się pojawiają, są niespecyficzne. Hepatolodzy podkreślają jednak, że w przebiegu zakażenia pacjenci bardzo często uskarżają się na utrzymujące się zmęczenie.
- Ostre zapalenie wątroby typu C może przebiegać praktycznie bezobjawowo. Może się zdarzyć, że osoba, która się zaraziła, przez kilka dni odczuwać będzie pogorszenie stanu zdrowia, np. osłabienie, zmęczenie czy niestrawność. Ale to właśnie na zmęczenie najczęściej skarżą się pacjenci zarażeni HCV. Hepatolodzy uważają, że zmęczenie jest charakterystycznym objawem przewlekłego zapalenia wątroby WZW typu C, która jest chorobą postępującą powoli, jednak w ciągu 20–25 lat trwania prowadzi do marskości wątroby – tłumaczy w rozmowie z WP abcZdrowie hepatolog i specjalistka chorób zakaźnych prof. dr n. med. Anna Boroń-Kaczmarska.
Zmęczenie jest także charakterystyczne dla boreliozy, czyli choroby odkleszczowej.
- Kleszcze są nosicielami krętek Borelii, powodujących tę chorobę. Borelioza może przybrać postać przewlekłą, która manifestuje się właśnie m.in. chronicznym zmęczeniem, które nie ustępuje nawet podczas odpoczynku. Oprócz zmęczenia, u pacjentów mogą wystąpić także bóle stawów, objawy grypopodobne, bóle karku czy wypadanie włosów – opisuje prof. Boroń-Kaczmarska.
Ekspertka podkreśla, że nieleczona borelioza może być bardzo niebezpieczna dla zdrowia i doprowadzić do powikłań bezpośrednio zagrażających życiu, dlatego niepokojące objawy należy jak najszybciej skonsultować z lekarzem.
3. Zmęczenie oznaką chorób tarczycy
Przewlekłe zmęczenie oraz wyczerpanie może być również objawem niedoczynności tarczycy. Szacuje się, że niedoczynność tarczycy 10 razy częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn, co ma podłoże w różnym układzie hormonalnym.
Jak podkreśla prof. dr n. med. Andrzej Milewicz, endokrynolog, wieloletni kierowniki kliniki Endokrynologii i Diabetologii Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu, w sytuacji, gdy nawet po kilkunastogodzinnym śnie wciąż czujemy się zmęczeni, należy koniecznie zgłosić się na konsultację do endokrynologa.
- Zmęczenie, marznięcie dłoni czy ociężałość to jedne z najczęstszych objawów towarzyszących zaburzeniom tarczycy. Jeśli zauważymy, że czynności, które dotychczas wykonywaliśmy bez zająknięcia, nagle przysparzają nam kłopot, to można podejrzewać, że są to pierwsze objawy niedoczynności tarczycy. Aby mieć pewność, że zmagamy się z tym zaburzeniem, należy udać się na konsultację endokrynologiczną, ponieważ są to objawy często występujące także w innych schorzeniach i to do lekarza należy wykluczenie większości z nich i postawienie właściwej diagnozy – stwierdza w rozmowie z WP abcZdrowie prof. Milewicz.
Ekspert dodaje, że zmęczenie to także częsty objaw chorób autoimmunologicznych.
- Są to takie choroby jak toczeń, reumatoidalne zapalenie stawów czy choroba Hashimoto. Te choroby powodują, że układ odpornościowy atakuje własne tkanki i narządy, co prowadzi do przewlekłego zmęczenia – podkreśla lekarz.
4. Kiedy zmęczenie świadczy o dysfunkcji nerek?
Zmęczenie może być jednym z objawów chorób nerek, takich jak np. niewydolność nerek, czyli groźny stan, w którym nerki nie funkcjonują prawidłowo i nie są w stanie skutecznie usuwać toksyn i odpadów z organizmu.
Kiedy nerki nie pracują poprawnie, we krwi może magazynować się mocznik, a wysokie stężenie mocznika we krwi, może prowadzić do ogólnego osłabienia organizmu, zmęczenia i dezorientacji. Choroba przez lata rozwija się po cichu, dlatego tak wiele osób dowiaduje się o niej, kiedy narząd jest już niewydolny.
- Nie pojawia się ani gorączka, ani dolegliwości bólowe. Organizm wysyła jedynie znak w postaci osłabienia, którego pacjenci zupełnie nie kojarzą z dysfunkcją nerek. Chore nerki po cichutku skracają życie i to niemało, lecz o wiele lat. Nawet dla osoby, która ma niewielką niewydolność nerek i która straci niewiele ponad połowę miąższu nerek, oczekiwany czas przeżycia skraca się o jedną trzecią. Jeśli jednak przegapimy moment rozpoznania, choroba zabierze 80 proc. oczekiwanej długości życia – mówi w rozmowie z WP abcZdrowie prof. dr hab. n. med. Ryszard Gellert, kierownik Kliniki Nefrologii i Chorób Wewnętrznych CMKP oraz konsultant krajowy ds. nefrologii.
Z kolei nefrolog prof. Beata Naumnik dodaje, że przewlekła choroba nerek może rozwinąć się także u osób, które nie doleczyły nie tylko infekcji układu moczowego, lecz także anginy czy innych chorób, których powszechnie nie kojarzymy z nerkami.
- Takim przykładem może być np. przewlekły stan zapalny migdałków podniebiennych czy zakażenie paciorkowcem, które może skutkować poinfekcyjnymi kłębuszkowymi zapaleniami nerek. A te, jeżeli nie są w porę wykryte i dobrze leczone, mogą przyspieszyć rozwój przewlekłej choroby nerek – tłumaczy w rozmowie z WP abcZdrowie prof. dr hab. Beata Naumnik kierownik I Kliniki Nefrologii i Transplantologii z Ośrodkiem Dializ Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, konsultant ds. nefrologii na Podlasiu.
Lekarka dodaje, że w leczeniu przewlekłej choroby nerek kluczowa jest wczesna diagnoza. Dlatego niezwykle ważne jest, aby raz w roku wykonywać badania moczu i krwi i przy okazji morfologii sprawdzić stężenia kreatyniny w surowicy krwi.
Katarzyna Gałązkiewicz, dziennikarka Wirtualnej Polski
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.
