NaOH - wodorotlenek sodu. Działanie, zastosowanie, bezpieczeństwo

NaOH to wodorotlenek sodu. Jego nazwy zwyczajowe to soda żrąca i soda kaustyczna. To nieorganiczny związek chemiczny z grupy wodorotlenków, należący do najsilniejszych zasad (pH wynosi 14). Ten podstawowy surowiec chemiczny znajduje zastosowanie niemal w każdej branży. To także składnik stosowany w domowej produkcji mydeł.

W postaci stałej NaOH jest białą substancją o budowie krystalicznej. Ma postać granulek i właściwości higroskopijne. Trzeba ją przechowywać w szczelnie zamkniętych naczyniach. Masa molowa NaOH wynosi 39,997 g/mol.

NaOH łatwo łączy się z dwutlenkiem węgla z powietrza, bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie. Rozpuszczając się wydziela ciepło i tworzy silnie żrący ług sodowy. To bezbarwna, bezzapachowa ciecz, reagująca z kwasami, tlenkami niemetali i wodorotlenkami amfoterycznymi. Tworzy sole sodowe. Jest śliska w dotyku. Co ważne - powoduje oparzenia. W czystej postaci ma silne właściwości żrące.

Otrzymywanie wodorotlenku sodu odbywa się metodą elektrolizy membranowej, w której na elektrodach zachodzi elektroliza roztworu NaCl, czyli soli kuchennej. Gdzie kupić NaOH? W sklepach z chemią specjalistyczną, na aukcjach internetowych, sklepach z surowcami kosmetycznymi - tak stacjonarnych, jak i internetowych.

Działanie wodorotlenku sodu na człowieka nie jest obojętne. Wdychanie pyłów lub pary wodorotlenku sodu powoduje dyskomfort, jednak bezpośredni kontakt ze skórą i innymi tkankami, a także narządami jest bardzo niebezpieczne. Może prowadzić do śmierci.

Warto pamiętać, że NaOH wywołuje:

• ból i łzawienie oczu,
• uczucie pieczenia w nosie i gardle,
• kaszel,
• uczucie duszenia się,
• skażenie skóry wywołuje ból, zaczerwienienie, oparzenie chemiczne z pęcherzami i martwicą,
• skażenie oczu prowadzi do zniszczenia aparatu ochronnego oczu, oparzenie gałki ocznej,
• połknięcie substancji wywołuje oparzenie błony śluzowej jamy ustnej gardła, ale i dalszych części przewodu pokarmowego. Istnieje ryzyko uszkodzenia lub perforacji ścian, krwotoku, wstrząsu i zgonu.

Wodorotlenek sodu jest powszechnie stosowany w przemyśle kosmetycznym i chemicznym, najczęściej do produkcji:

• mydła,
• środków myjących,
• maseczek złuszczających (peeling i dermabrazja chemiczna),
• środków aseptycznych,
• szkła wodnego z krzemionki,
• detergentów,
• barwników,
• preparatów do udrażniania rur kanalizacyjnych,
• sztucznego jedwabiu,
• gumy.

Wodorotlenek sodu, zarówno w postaci stałej (soda kaustyczna), jak i roztworu (ług sodowy) jest szeroko wykorzystywany w rolnictwie. To sprzymierzeniec dezynfekcji różnych powierzchni, recyklingu surowców czy oczyszczaniu ścieków.

NaOH używa się również podczas procesów uzdatniania wody dla celów przemysłowych, rafinacji ropy i olejów mineralnych, a także w przemyśle papierniczym i spożywczym. To dodatek do żywności, oznaczany jako regulator kwasowości E524 (w dawkach stosowanych w pożywieniu jest bezpieczny). W przemyśle farmaceutycznym wykorzystywany jest między innymi do produkcji polopiryny, kwasu salicylowego czy sulfaniloamidów.

Soda żrąca jest szeroko stosowana w różnych gałęziach przemysłu. Wykorzystuje się ją także do produkcji mydeł w warunkach domowych. Substancja wraz z wodą tworzy ług sodowy, przy pomocy którego zachodzi proces zmydlania.

W kontakcie z NaOH należy zachować ostrożność. Wodorotlenku sodu nie wolno stosować w dowolny sposób. Bardzo ważne jest, aby podczas pracy zachować szczególne środki bezpieczeństwa. Co jest ważne?

Bardzo ważne są właściwe proporcje. To dlatego do domowego wyrobu mydła należy korzystać z kalkulatora, który wylicza odpowiednią ilość zasady do rodzaju i ilości dobranych składników. Nie mniej ważne jest przestrzeganie zasad i procedur. Na przykład trzeba pamiętać, że zawsze dodaje się wodorotlenek sodowy do wody, a nie odwrotnie. Dodaje się również gotowy ług do tłuszczów, a nie odwrotnie.

Należy też mieć pod ręką ocet, którego zadaniem jest neutralizowanie działania wodorotlenku sodu. Przydaje się, gdy substancja spadnie na nieosłoniętą skórę czy blat. Miejsca te należy polać octem, a następnie umyć wodą z mydłem. W przypadku połknięcia substancji niezbędna jest natychmiastowa pomoc medyczna. Wszelkie zabrudzenia oczu wodorotlenkiem sodu należy natychmiast przepłukać dużą ilością wody.