Nie daje odporności na całe życie. Polscy naukowcy zbadali powszechnego wirusa

Według danych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego w ciągu pierwszych siedmiu miesięcy 2025 roku w Polsce odnotowano już ponad dwukrotnie więcej zakażeń wirusem RSV niż w całym 2024 roku. Wirus RSV to patogen odpowiedzialny głównie za infekcje dróg oddechowych. U dorosłych może przebiegać relatywnie łagodnie i przypominać objawami przeziębienie, jednak dla dzieci (zwłaszcza niemowląt) oraz osób starszych i z obniżoną odpornością może być niezwykle niebezpieczny i prowadzić do groźnych powikłań płucnych i oskrzelowych.

Od stycznia do lipca br. odnotowano 91 653 zakażeń RSV.

- Choć oficjalne dane epidemiologiczne, które widzimy w raportach PZH (Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny – przyp. red.), wskazują, jak ogromna jest skala zakażeń, to nadal wierzchołek góry lodowej. Nie wszystkie placówki raportują takie przypadki potwierdzone testami combo czy PCR. Z drugiej strony problem jest niedoceniany u dorosłych. Są oni przez to znacznie rzadziej testowani w kierunku tego wirusa, niż dzieci - przyznała w rozmowie z WP abcZdrowie prof. Aneta Nitsch-Osuch, konsultant wojewódzka w dziedzinie epidemiologii na Mazowszu, kierownik Zakładu Medycyny Społecznej i Zdrowia Publicznego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.

- Aby poprawnie zdiagnozować RSV, należy wykonać badania techniką PCR. Testy antygenowe nie wystarczą. Myślę, że to jest główna przyczyna niedoszacowania liczby tych zakażeń wśród dorosłych - mówił w rozmowie z WP abcZdrowie prof. Robert Flisiak, kierownik Kliniki Chorób Zakaźnych i Hepatologii Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, jeden z autorów niżej wymienionego badania.

Do najczęściej występujących objawów zakażenia RSV można zaliczyć:

• kaszel,

• duszności,

• świszczący oddech,

• gorączkę.

Zespół z Zakładu Medycyny Środowiskowej Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, we współpracy z ekspertami NIZP-PZH, przeanalizował seroprewalencję (odsetek osób w danej populacji, które mają obecne przeciwciała przeciwko określonemu patogenowi w surowicy krwi) przeciwciał IgG przeciw wirusowi RSV w sezonie 2023/2024. To pierwszy ogólnopolski obraz odporności po realnych zakażeniach, zebrany już w czasie, gdy dostępne są narzędzia profilaktyczne takie, jak szczepienia. Do analizy trafiło 700 próbek surowicy z ośmiu grup wiekowych: nikt z badanych nie był szczepiony przeciw RSV ani nie otrzymał przeciwciał monoklonalnych.

Zobacz też: Lawinowy wzrost zakażeń RSV. Województwo śląskie w czołówce hospitalizacji

Najniższą seroprewalencję odnotowano u niemowląt poniżej 1 r.ż.: 35,5 proc. Część wykrytych przeciwciał mogła pochodzić od matki, ale te immunoglobuliny szybko zanikają - zwykle od ok. 2. miesiąca i są niemal niewykrywalne powyżej pół roku życia. W grupie 2-3 lata seroprewalencja przekraczała 60 proc., u starszych dzieci sięgała >90 proc., a w populacji dorosłych, zwłaszcza 60+, była praktycznie powszechna (ok. 99 proc.). Co więcej, poziomy przeciwciał rosły wraz z wiekiem, co wskazuje na kumulację reinfekcji RSV w ciągu życia.

Klucz tkwi w jakości odpowiedzi immunologicznej. Główne białko wirusa, F, występuje w dwóch stanach: prefuzyjnym (pre-F) i postfuzyjnym (post-F). Naturalne zakażenie sprzyja wytwarzaniu przeciwciał głównie wobec post-F, czyli słabiej neutralizujących i mniej skutecznych ochronnie. W skrajnych sytuacjach niektóre odpowiedzi mogą wręcz sprzyjać zakażeniu (zjawisko ADE). Dodatkowym problemem jest tzw. immunosenescencja: z wiekiem spada sprawność limfocytów T i szybkość odpowiedzi odpornościowej, a choroby przewlekłe podkopują realną ochronę mimo wysokich wartości przeciwciał.

Rok 2023 przyniósł zwrot. Pojawiły się pierwsze szczepionki przeciw RSV dla dorosłych - kierowane w pierwszej kolejności do seniorów i kobiet w ciąży - oparte na stabilizowanej formie pre-F, która wywołuje produkcję silnie neutralizujących przeciwciał. Dla niemowląt dostępny jest nirsewimab, pojedyncza dawka przeciwciała monoklonalnego zapewniająca bierną ochronę na cały sezon. Wcześniej stosowany paliwizumab wymagał comiesięcznych podań i był zarezerwowany dla wąskiej grupy dzieci.

Zobacz też: "Rozwiązanie ratujące życie noworodków". Wszystko o szczepionce przeciwko RSV: cena, działanie, skuteczność

Badanie jasno pokazuje, że większość dzieci i praktycznie wszyscy seniorzy mają kontakt z wirusem RSV – nie stanowi to jednak 100-procentowego zabezpieczenia przed konsekwencjami infekcji. Wdrożenie celowanej profilaktyki, biernej dla niemowląt oraz czynnej dla kobiet w ciąży i osób starszych, powinno stać się priorytetem. To również dowód na to, że sama ekspozycja na wirusa nie wystarcza: liczy się jakość odpowiedzi immunologicznej. Dzięki szczepionkom i nowoczesnym przeciwciałom możemy tę jakość podnieść - ograniczając hospitalizacje, powikłania i zgony oraz racjonalizując koszty opieki zdrowotnej.

Aleksandra Zaborowska, dziennikarka Wirtualnej Polski

Źródła:

• Poniedziałek, B., Majewska, W., Kondratiuk, K., Masny, A., Poznańska, A., Szymański, K., Łuniewska, K., Czajkowska, E., Mańkowski, B., Brydak, L. B., Tomasiewicz, K., Flisiak, R., & Rzymski, P, "Seroprevalence of RSV IgG Antibodies Across Age Groups in Poland After the COVID-19 Pandemic: Data from the 2023/2024 Epidemic Season", 2025, Vaccines, 13(7), 741.

Źródła

1. Nauka i Zdrowie – onauce.ump.edu.pl