Niepowściągliwe wymioty ciężarnych – przyczyny i leczenie

Niepowściągliwe wymioty ciężarnych (hyperemesis gravidarum, HEG) rozpoznaje się, gdy mdłości z wymiotami u przyszłych mam pojawiają się kilka razy dziennie i prowadzą do odwodnienia.

Nudności i wymioty nękają wiele ciężarnych. Dane mówią, że z ich powodu cierpi co najmniej 50% ciężarnych, a ich nasilenie waha się od łagodnych i umiarkowanych do ciężko przebiegających niepowściągliwych wymiotów ciężarnych. Hyperemesis gravidarum to przypadłość rzadka. Najczęściej pojawia się między 5 a 6 tygodniem ciąży, a ustępuje do końca pierwszego trymestru.

Nasilenie niepowściągliwych wymiotów obserwuje się pomiędzy 8 a 9 tygodniem ciąży. W niektórych przypadkach dolegliwość trwa całą ciążę.

Przyczyna niepowściągliwych wymiotów ciężarnych nie została ustalona – etiologia najpewniej ma charakter wieloczynnikowy. Specjaliści podejrzewają, że HEG ma związek z wysokim poziomem ludzkiej gonadotropiny kosmówkowej, czyli hormonu ciążowego (human chorionic gonadotropin, hCG).

Stężenie hCG osiąga maksimum w pierwszym trymestrze ciąży, a wykres jego zmian odzwierciedla kliniczny przebieg nasilenia nudności, wymiotów i HEG w ciąży.

Lekarze są zdania, że pewną rolę w rozwoju nudności i wymiotów związanych z ciążą oraz HEG odgrywają estrogeny i progesteron, który może wpływać na motorykę żołądka.

Inną przyczyną może być nadczynnośść tarczycy lub zakażenie żołądka bakterią Helicobacter pylori. Nie bez znaczenia jest silny bądź przewlekły stres, napięcie i niepokój.

Wyróżniono także czynniki ryzyka niepowściągliwych wymiotów ciężarnych. To:

• ciąża wielopłodowa (poziom gonadotropiny kosmówkowej jest wyższy niż w ciążach pojedynczych),
• choroba trofoblastu (poziom gonadotropiny kosmówkowej jest wyższy niż w ciążach przebiegających prawidłowo),
• wady płodu (trisomia 21, obrzęk płodu),
• niepowściągliwe wymioty w poprzedniej ciąży,
• zaburzenia odżywiania przed ciążą,
• otyłość,
• HEG w wywiadzie rodzinnym,
• choroba lokomocyjna,
• migreny,
• nadczynność tarczycy i przytarczyc,
• choroby psychiczne,
• cukrzyca przed ciążą,
• zaburzenia żołądkowo-jelitowe,
• astma,
• dysfunkcje wątroby.

HEG rozpoznaje się na podstawie objawów klinicznych po wykluczeniu ich innych przyczyn wymiotów. Niepowściągliwe wymioty ciężarnych są nie tylko dokuczliwe, ale i groźne, ponieważ prowadzą do odwodnienia, spadku masy ciała, niedokrwistości, osłabienia.

Występuje także ketonuria (obecnośc ciał ketonowych w moczu), zasadowica metaboliczną oraz zaburzenia elektrolitowe.

Gdy obserwuje się utratę masy ciała (definiowana jako zmniejszenie o 5% lub więcej masy sprzed ciąży), a zaburzenia elektrolitowe nie zostają wyrównane, istnieje zwiększone ryzyko porodu przedwczesnego, anomalii u płodu oraz niskiej masy urodzeniowej. Może również dojść do krwotoku.

Ponadto w przypadku niepowściągliwych wymiotów ciężarnych, z uwagi na słabszą podaż składników odżywczych, istnieje zagrożenie długotrwałego upośledzenia rozwoju neurologicznego dzieci. Zasadniczo jednak kontrolowane, nawet nasilone wymioty nie wpływają negatywnie na płód.

Ciężarne, które zmagają się z niepowściągliwymi wymiotami, wymagają opieki, często także pobytu w szpitalu. Postępowanie obejmuje działania farmakologiczne i pozafarmakologiczne.

Zdarza się, że konieczna jest dożylna terapia, która prowadzi do zatrzymania wymiotów i zwiększenia tolerancji na spożywanie posiłków. Czasem rozważa się żywienie pozajelitowe lub karmienie przez sondę nosowo-żołądkową. W przypadku odwodnienia i zaburzeń elektrolitowych konieczne jest podanie dożylne płynów.

Każda kobieta, która cierpi z powodu niepowściągliwych wymiotów ciężarnych, powinna zmienić styl życia oraz dietę. Ta musi być lekkostrawna, a posiłki powinny być spożywane często, w małych ilościach. Pomaga unikanie silnych bądź nieprzyjemnych zapachów.

Można także stosować domowe sposoby na poranne mdłości w ciąży, takie jak na przykład ssanie świeżego imbiru. Warto także wiedzieć, że ryzyko wystąpienia niepowściągliwych wymiotów ciężarnych zmniejsza suplementacja multiwitaminowa w okresie prekoncepcyjnym.