Nowy raport MZ i GIS. 6 wirusów, które aktualnie atakują

Centrum e-Zdrowia, wspólnie z Ministerstwem Zdrowia i Głównym Inspektoratem Sanitarnym, przygotowało interaktywny raport o chorobach zakaźnych w Polsce. Narzędzie pozwala monitorować bieżącą sytuację w kraju i reagować na zagrożenia.

Raport zawiera nie tylko dane dotyczące zachorowań, ale także poziom wyszczepienia. Uwzględniono w nim sześć chorób, które zdaniem ekspertów mają największe znaczenie dla zdrowia publicznego - grypę, COVID-19, krztusiec, ospę wietrzną, półpasiec oraz RSV.

- Sezon infekcyjny rzeczywiście zaczyna być widoczny. Mam porównanie, gdyż przyjmuję pacjentów z całej Polski w formie teleporad, nie tylko lokalnie - wyjaśnia w rozmowie z portalem WP abcZdrowie dr Łukasz Durajski, wakcynolog, rezydent pediatrii i prezes Polskiego Towarzystwa Telemedycyny. - Na ten moment dominuje, przynajmniej w moim gabinecie, COVID. W testach, które wykonują pacjenci, zaczyna pojawiać się grypa A oraz RSV - dodaje.

W 2025 roku grypa pozostaje jedną z najczęściej występujących chorób zakaźnych w Polsce. Szczyt zachorowań przypadł na zimę, gdy liczba przypadków sięgała ponad 360 na 100 tys. mieszkańców.

W tym roku przeciwko grypie zaszczepiło się ponad 960 tys. Polaków, znacznie więcej niż w analogicznym okresie w ubiegłym roku. Preparat najczęściej przyjmują seniorzy oraz osoby między 20. a 34. rokiem życia.

Grypy nie należy bagatelizować, gdyż może doprowadzić do groźnych powikłań, które obejmują zapalenie płuc, zapalenie mięśnia sercowego, zaostrzenie astmy lub POChP. U osób starszych lub z osłabioną odpornością może skończyć się nawet śmiercią.

Choć pandemia minęła, koronawirus nadal powoduje fale zachorowań. COVID-19 utrzymuje się jako choroba sezonowa, a największy wzrost zachorowań przypada na koniec lata oraz początek jesieni.

Od końca sierpnia liczba infekcji rosła z tygodnia na tydzień, obecnie jednak widać powolny spadek zachorowań.

- Pacjenci są dużo bardziej świadomi, więc robią sobie testy. To największa grupa na teleporadach. Wiedzą, by nie chodzić i nie zarażać, więc dzwonią, co jest na pewno pozytywnym aspektem. Z drugiej strony nie widać tego w systemie, bo to jest pacjent, który sam wykonał badanie i wie, że ma COVID, a jednocześnie nie widnieje w statystykach - zauważa dr Durajski.

Wraz z pojawieniem się nowych wariantów koronawirusa, zmieniły się też symptomy. Obecnie infekcja może o sobie dawać znać na różne sposoby.

- W kwestii objawów nie ma absolutnie żadnej reguły. Mam pacjentów, którzy trafiają nawet z objawami ze strony przewodu pokarmowego, typu biegunka, wymioty i gorączka. Symptomy są bardzo różne, choć głównie oddechowe - kaszel, katar, gorączka, złe samopoczucie. W ogólnym podsumowaniu powiedziałbym, że pacjenci mają łagodny przebieg - wymienia lekarz.

Jak pokazuje raport, zainteresowanie szczepieniami przypominającymi wyraźnie spadło w porównaniu z poprzednimi latami. Tegoroczny sezon dopiero się rozpoczął, ale pierwsze tygodnie pokazują, że tempo szczepień jest niższe, niż oczekiwano.

- Co do wyszczepialności muszę przyznać, że jestem zaskoczony, bo moje doświadczenie jest zupełnie odwrotne. Punkty szczepień nie były przygotowane i nie dysponowały wystarczającą ilością szczepionek, stąd może wynikać różnica - zaznacza ekspert.

Lekarz wskazuje też na opóźnienia w szczepieniach, które mogą być spowodowane niewystarczającą ilością preparatów dostępnych dla pacjentów.

- Na razie trzeba nawet poczekać w kolejce, żeby się zaszczepić, więc może wynikać to z tego, że nie spodziewaliśmy się, że będzie takie zainteresowanie i nie przewidziano takiej liczby dawek szczepionek. Jak byłem się szczepić pierwszego dnia, to chętnych było więcej niż dostępnych dawek - dodaje.

Zobacz także: "Robi ogromną różnicę". Internista mówi, jak chronić się przed COVID i grypą

Krztusiec, przez lata uważany za zapomnianą chorobę, powrócił z pełną mocą. Od kilku lat liczba przypadków systematycznie rośnie.

W ostatnim czasie największy wzrost zachorowań zgłoszono w Krakowie oraz w województwie kujawsko-pomorskim. Od początku roku w stolicy Małopolski zgłoszono 3281 w porównaniu do 32 w całym 2023 roku. To skok o 3800 proc.

"W 2023 roku w województwie kujawsko-pomorskim odnotowaliśmy 36 przypadków tej choroby, natomiast w 2024 roku już 1144" - przekazał wojewódzki inspektor sanitarny.

Wraz ze wzrostem zachorowań wzrosło też zainteresowanie szczepieniami. Eksperci przypominają, że odporność na krztusiec słabnie z czasem i dorosłym zaleca się dawki przypominające co 10 lat.

- Z diagnostyką krztuśca jest nieco trudniej bez świadomości robienia sobie badań. W Instytucie Zdrowia Dziecka mamy szybkie testy, w związku tym jest nam łatwiej włączyć diagnostykę, więc to też zaczynamy widzieć (wzrost zachorowań - przyp. red.) - zauważa prezes Polskiego Towarzystwa Telemedycyny.

Pod nadzorem ekspertów znalazł się też wirus Varicella Zoster, którego pierwotne zakażenie wywołuje ospę wietrzną, a reaktywacja prowadzi do półpaśca.

- Jeżeli chodzi o ospę u dzieci, to już ruszyło, mówiąc kolokwialnie, bo dzieciaki poszły do szkół i przedszkoli, więc zaczynają się zarażać. Wystarczy, że jedno dziecko przyjdzie z ospą i momentalnie cała grupa jest zainfekowana - ostrzega dr Durajski.

Ospa wietrzna utrzymuje się w Polsce przez cały rok, z przewagą zachorowań wiosną. Najczęściej chorują dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, jednak infekcji nie należy bagatelizować.

- Może się wydawać, że ospa ma łagodny przebieg, bo większość z nas przejdzie wysypkę, ale to sprawi, że wirus wywołujący półpaśca będzie "schowany" w układzie nerwowym na całe życie. Z przechorowaniem ospy mogą też się wiązać ciężkie powikłania - zaznacza lekarz.

Z wirusem VZV (Varicella Zoster Virus) związany jest półpasiec, który pojawia się po latach od przebycia ospy. Chorują nie tylko dorośli.

- Półpasiec bardziej nam się kojarzy z osobami dorosłymi, a wcale tak nie jest, u dzieci też się może pojawiać. Konsultacje w formie teleporad pokazują mi, że tych pacjentów jest znacznie więcej, niż mogłoby się wydawać - zauważa wakcynolog.

Powikłania półpaśca mogą być bardzo uciążliwe. Najczęstsza to neuralgia popółpaścowa, czyli przewlekły ból utrzymujący się po wygojeniu wysypki, a także uszkodzenia nerwów i zaburzenia widzenia.

- Musimy pamiętać, że półpasiec to przede wszystkim bardzo ciężkie i groźne powikłania neurologiczne. Ból po półpaściu, czyli ta neuralgia popółpaścowa, jest piątą w kolejności przyczyną samobójstw wśród seniorów w USA. Okazuje się, że ten ból jest bardzo problematyczny, pacjenci bardzo cierpią, dlatego zachęcam, by się szczepić - podkreśla dr Durajski.

Zakażenia wirusem RSV w 2025 roku miały charakter sezonowy. Szczyt miał miejsce zimą, po czym nastąpił gwałtowny spadek zachorowań. Choroba najczęściej dotyka małe dzieci i seniorów, u których może przebiegać ciężko.

Coraz więcej osób jednak decyduje się na profilaktykę - w sezonie 2025/2026 zaszczepiło się już ponad 207 tys. osób, co stanowi kilkukrotny wzrost w porównaniu z rokiem poprzednim.

Lekarze ostrzegają, że najbliższe tygodnie będą kluczowe. Szczepienia profilaktyczne to najskuteczniejszy sposób ochrony przed ciężkim przebiegiem choroby i groźnymi powikłaniami.

Warto też pamiętać, by w przypadku objawów infekcji pozostać w domu i nie zarażać innych. W razie wątpliwości należy wykonać test, gdyż objawy choroby nie zawsze są oczywiste.

- Najlepiej zrobić test, prostszego sposobu nie ma. W przypadku krztuśca może być potrzebne zdjęcie rentgenowskie, jeśli nie mamy dostępu do szybkich testów. Objawowo z perspektywy pacjenta nie ma prostej ścieżki. Bardzo chciałbym podyktować, który objaw do której choroby, niestety one się bardzo mocno zacierają i nie ma żadnej reguły - podsumowuje dr Durajski.

Dominika Najda, dziennikarka Wirtualnej Polski

Źródła

1. eZdrowie