Objaw Raynauda - co to jest, jak powstaje i co oznacza? Choroba Raynauda i zespół Raynauda

Objaw Raynauda to jedno z zaburzeń układu naczyniowego. Pojawia się na skutek nadmiernego skurczu naczyń krwionośnych. Może być wywołany sytuacją stresową lub bardzo niską temperaturą otoczenia.

Najczęście jest zaburzeniem wrodzonym, ale może także pojawiać się jako objaw niektórych chorób układu krążenia. W przypadku wystąpienia objawu Raynauda obserwuje się blade, zasinione lub zaczerwienione oraz zimne dłonie, stopy, czasem także uszy oraz koniuszek nosa.

Dolegliwościom tym towarzyszy najczęściej uczucie drętwienia oraz ból. Najczęściej objaw Raynauda pojawia się w wieku 15-45 lat, najczęściej u młodych kobiet, które są dodatkowo obciążone genetycznie. Częściej występuje także w krajach, w których klimat jest naturalnie chłodny.

Choroba Raynauda i zespół Raynauda

Choroba i zespół Raynauda to nie to samo. Łączy je jednak objaw Raynauda, czyli charakterystycznie zimne dłonie, małżowiny uszne oraz czubek nosa. Jeśli objaw Raynauda ma charakter pierwotny, mówimy o chorobie Raynauda - taki stan zwykle nie wymaga leczenia. Jeśli zaś pojawia się na skutek innych, towarzyszących chorób, mówimy o wtórnym objawie Raynauda, czyli o zespole Raynauda.

Chorobę Raynauda diagnozuje się po wykluczeniu wszystkich innych możliwych przyczyn wystąpienia dolegliwości. Jeśli jednak badanie wykaże obecność jakiegoś stanu chorobowego, diagnozą jest zespół Raynauda, a leczenie opiera się na wyeliminowaniu przyczyny.

Wśród najczęstszych przyczyn pojawienia się objawu Raynauda znajdują się takie schorzenia, jak:

• miażdżyca
• toczeń rumieniowaty układowy
• choroby tkanki łącznej
• twardzina układowa
• choroba Behceta
• reumatoidalne zapalenie stawów
• zapalenie tętnic
• zakrzepowo-zarostowe zapalenie naczyń
• zaburzenia morfologiczne

Objaw Raynauda może pojawić się także u osób, u których stwierdzono:

• zapalenie wsierdzia
• mononukleozę
• boreliozę
• zapalenie wątroby typu B lub C
• nowotwory krwi
• nadciśnienie płucne
• zespół cieśni nadgarstka

Zespół Raynauda występuje także czasem u osób, które przyjmują leki kardiologiczne, antykoncepcyjne oraz środki immunosupresyjne, a także u osób, które są narażone (np. w pracy) na zatrucie metalami ciężkimi.

Objaw Raynauda stwierdza się, kiedy u pacjenta pojawia się charakterystyczne blednięcie palców oraz mrowienie, które występują pod wpływem działania stresu lub niskiej temperatury. Po czasie palce zaczynają sinieć, następnie stają się czerwone, czemu towarzyszy ból i drętwienie.

Najczęściej problem dotyczy dłoni i stóp (jednego lub kilku palców), ale może objąć także małżowiny uszne oraz czubek nosa, a także język i wargi. W skrajnych przypadkach na skutek powtarzającego się objawu Raynauda może dojść do owrzodzenia opuszków, a w konsekwencji ich martwicy.

Diagnostyka objawu Raynauda

Aby rozpoznać objaw Raynauda, należy przeprowadzić wywiad z pacjentem, a także badania przedmiotowe - lekarz obserwuje części ciała objęte dolegliwościami i na tej podstawie stwierdza, czy może to być zespół lub choroba Raynauda. Specjalista może także zlecić dodatkowe badania, aby znaleźć przyczynę występowania objawu.

Lekarz może przeprowadzić tzw. próbę prowokacyjną, aby stwierdzić, czy występuje objaw Raynauda. Wówczas prosi pacjenta, aby zanurzył dłonie na kilka minut do zimnej wody i obserwuje, jak reaguje na to układ naczyniowy.

Pierwotny objaw, czyli choroba Raynauda, najczęściej nie wymaga leczenia. Jeśli występuje zespół Raynauda, czyli wtórny objaw, wówczas konieczne jest podjęcie leczenia przyczyny, która wywołała dolegliwości. Niestety, leczenie wtórnego objawu Raynauda często jest nieskuteczne, dlatego kluczowa jest profilaktyka.

Osoby ze stwierdzonym objawem Raynauda nie powinny narażać się na ekspozycję na zimno, a także zaleca się im rzucenie palenia, odstawienie leków antykoncepcyjnych oraz kofeiny. Należy także zachować ostrożność w przypadku stosowania niektórych leków kardiologicznych.