Przetwory pomidorowe i ich wpływ na zdrowie. Od passaty aż po ketchup

Do najpopularniejszych przetworów pomidorowych należy: passata, przecier, koncentrat pomidorowy, pomidory z puszki (całe, krojone lub w sosie), ketchup oraz sosy pomidorowe gotowe do użycia. Różnią się one nie tylko konsystencją, ale też stopniem przetworzenia i dodatkami:

• passata to gładka masa z przetartych i obranych pomidorów;
• przecier zawiera więcej miąższu i często ma drobne cząstki;
• koncentrat to silnie zagęszczona forma produktu, powstająca przez odparowanie większości wody z surowca;
• ketchup to produkt mocniej przetworzony, który poza pomidorami zawiera zazwyczaj ocet, cukier, sól i przyprawy.

W gotowych sosach pomidorowych również mogą pojawić się dodatki, które wpływają na wartość zdrowotną całości. Warto więc wiedzieć, co wybieramy i jak różnią się od siebie te produkty.

Likopen to potężny przeciwutleniacz z pomidorów, który wspiera zdrowie serca, skóry i chroni komórki przed uszkodzeniami. Jego przyswajalność wzrasta po obróbce cieplnej, dlatego przetwory pomidorowe mogą zawierać więcej dostępnego dla organizmu likopenu niż świeże pomidory.

Gotowanie, pasteryzacja lub zagęszczanie powodują, że struktura komórek roślinnych się rozluźnia, a dzięki temu likopen łatwiej się uwalnia. Warto dodać, że najlepiej wchłania się w obecności tłuszczów, dlatego sos pomidorowy z oliwą może być bardziej korzystny niż surowy pomidor na kanapce.

Regularne spożywanie produktów bogatych w likopen wiązane jest z niższym ryzykiem niektórych nowotworów, wolniejszym starzeniem się skóry i lepszą ochroną przed stresem oksydacyjnym. Dlatego dobrej jakości przetwory pomidorowe mogą być naprawdę mocnym wsparciem i zamiennikiem świeżych pomidorów.

Choć przetwory pomidorowe mogą być zdrowe to ich jakość zależy od składu. Wiele gotowych produktów, zwłaszcza ketchupów i sosów, zawiera sporo cukru, soli, zagęstników i konserwantów. Ich nadmiar nie tylko obniża wartość odżywczą, ale może też wpływać negatywnie na ciśnienie, poziom glukozy we krwi i pracę jelit.

Najwięcej dodatków znajdziemy w ketchupie, szczególnie tym tańszym. Zdarza się, że pomidorów w składzie jest mniej niż dodatków smakowych. Warto więc czytać etykiety, ponieważ im krótszy skład i im wyższy procent pomidorów, tym lepiej.

Najbezpieczniejszy wybór to passata lub przecier, jeśli oczywiście w składzie znajdują się tylko pomidory, sól i ewentualnie zioła. W tym przypadku można korzystać z ich wartości, bez niepotrzebnych ulepszaczy.

Choć świeże pomidory mają swój urok, przetwory często wypadają korzystniej poza sezonem. Zimą i wczesną wiosną pomidory szklarniowe bywają ubogie w smak i składniki odżywcze, a ich uprawa bywa intensywnie wspomagana. W takich momentach lepszym wyborem okazują się passaty, przeciery i pomidory z puszki, szczególnie te przygotowane z dojrzałych owoców zebranych latem.

Dodatkowym atutem przetworów jest zawartość łatwiej przyswajalnego likopenu, który uaktywnia się po obróbce cieplnej. Dlatego sosy lub zupy pomidorowe mogą być dla organizmu bardziej korzystne niż zjedzenie surowego pomidora.

Jeśli więc nie mamy dostępu do świeżych, sezonowych pomidorów, dobrej jakości przetwory będą nie tylko praktyczną, ale i zdrową alternatywą.

Najlepsze przetwory pomidorowe to te o jak najprostszym składzie. W przypadku passaty i przecieru szukaj produktów, które zawierają wyłącznie pomidory, ewentualnie z niewielkim dodatkiem soli. Unikaj tych z zagęstnikami, cukrem, regulatorami kwasowości i konserwantami.

Przy koncentracie zwróć uwagę na procentową zawartość ekstraktu pomidorowego, ponieważ im wyższa, tym lepiej. Dobry koncentrat to gęsty produkt bez zbędnych dodatków, o intensywnym zapachu i głębokim kolorze.

Ketchupy i gotowe sosy wymagają większej czujności. Wybieraj te z wysoką zawartością pomidorów (najlepiej ponad 100 g na 100 g gotowego produktu), bez dodatku syropu glukozowo-fruktozowego, sztucznych aromatów i nadmiaru cukru.

Im krótsza lista składników, tym większa szansa, że masz przed sobą wartościowy produkt, a nie pomidorowy zamiennik pełen dodatków.

Z przetworów pomidorowych skorzystają szczególnie osoby, które potrzebują wsparcia przeciwzapalnego i antyoksydacyjnego w diecie. Dzięki wysokiej zawartości likopenu i jego dobrej przyswajalności po obróbce cieplnej, przeciery i passaty mogą wspierać układ krążenia, odporność i zdrowie skóry.

Są też dobrą opcją dla osób na diecie lekkostrawnej, zwłaszcza w postaci łagodnych sosów i zup, gdzie miąższ pomidorowy jest rozdrobniony i łatwy do strawienia. U osób z insulinoopornością i nadwagą sprawdzają się w formie niskokalorycznego dodatku do potraw, który podkręca smak bez nadmiaru tłuszczu i cukru.

Warto po nie sięgać również wtedy, gdy świeże pomidory są poza sezonem, ponieważ to prosty sposób na uwzględnienie warzyw w codziennym menu przez cały rok.

Przetwory pomidorowe, takie jak passata, przecier lub koncentrat, mogą być wartościowym elementem diety, ale pod warunkiem, że wybieramy je świadomie. Dostarczają dobrze przyswajalny likopen oraz wspierają odporność i serce. Często sprawdzają się lepiej niż świeże pomidory poza sezonem.

Warto jednak uważać na skład i unikać dodatków cukru, zagęstników oraz nadmiaru soli, szczególnie w ketchupach i gotowych sosach. Im prostszy skład, tym większa korzyść dla zdrowia. Przetwory pomidorowe mogą być nie tylko wygodne, ale też odżywcze. Trzeba tylko wiedzieć, które naprawdę warto uwzględnić w codziennym menu.

Źródła

1. NaukaJedzenia.pl