Psychoterapia krótkoterminowa

Termin „psychoterapia” wywodzi się z języka greckiego (gr. psyche – dusza, therapein – leczyć) i często utożsamiana jest z leczeniem duszy. Każda forma pomocy psychoterapeutycznej opiera się na kontrakcie terapeutycznym – rodzaju przymierza między klientem a terapeutą. Obie strony deklarują, że dołożą starań w dążeniu do zdemaskowania objawów chorobowych i zmierzaniu w kierunku osiągnięcia zdrowia psychicznego przez klienta. Koncepcje psychoterapii krótkoterminowej biorą swój początek w Palo Alto w 1958 roku, kiedy to założono Mental Research Institute (MRI). Grupa Mental Research Institute została stworzona przez takich członków, jak: Don Jackson, John Weakland, Jay Haley, Jules Riskin, Virginia Satir oraz Paul Watzlawick – wielu z nich to przedstawiciele podejścia systemowego w psychoterapii.

W 1969 roku swoje badania nad terapią krótkoterminową rozpoczął Steve de Shazer – psychoterapeuta i pionier tzw. szybkiej terapii nastawionej na rozwiązanie. W 1974 roku pojawiła się istotna dla tego typu psychoterapii publikacja pt. „Terapia krótkoterminowa. Rozwiązanie problemów”. Ta terapia psychologiczna czerpała wiele inspiracji z dorobku Miltona Ericksona, który twierdził, że: „Pacjenci znają rozwiązania swoich problemów. Oni tylko nie wiedzą, że je znają”. Wraz z upływem czasu i dalszym rozwojem tej gałęzi psychoterapii powstały nowe nurty, zwracające uwagę na inne elementy w podejściu krótkoterminowym, które się wzajemnie uzupełniały. W roku 1978 Steve de Shazer i jego żona – Insoo Kim Berg założyli Brief Family Therapy Center w Milwaukee oraz stworzyli jedno z najbardziej kreatywnych podejść w psychoterapii, a mianowicie model Terapii Krótkoterminowej Skoncentrowanej na Rozwiązaniach (ang. Brief Solution Focused Therapy, BSFT).

Psychoterapię krótkoterminową często myli się z konsultacją psychologiczną. W czym tkwią różnice między tymi dwiema formami pomocy psychologicznej? Konsultacja psychologiczna najczęściej sprowadza się do jednego lub trzech spotkań w celu ustalenia trudności osoby, która się zgłasza i wyboru najodpowiedniejszej formy wsparcia. Z konsultacji psychologicznej korzystają zarówno osoby, które osobiście borykają się z jakimiś problemami, jak i te, które chcą zasięgnąć porady w związku z trudnościami w życiu osób bliskich (np. małżonka, partnera, córki, syna, brata itp.). Konsultacja psychologiczna zazwyczaj kończy się ustaleniem celów i zasad ewentualnej dalszej współpracy na linii klient-psycholog.

Psychoterapię krótkoterminową niejednokrotnie przeciwstawia się psychoterapii długoterminowej – różnice jednak nie tkwią jedynie w samej częstotliwości czy długości spotkań terapeutycznych. Psychoterapię długoterminową, trwającą około dwóch lat, a nawet dłużej, poleca się osobom, które chcą gruntownie poznać i przeanalizować swoje życie, by podnieść jakość swojego funkcjonowania i móc czerpać satysfakcję ze swojego życia. Natomiast psychoterapia krótkoterminowa obejmuje zazwyczaj od dziesięciu do dwunastu spotkań i przeznaczona jest dla ludzi, którzy znajdują się w szczególnej sytuacji w życiu, muszą podjąć konkretną decyzję i szukają sposobu poradzenia sobie w stresowej czy kryzysowej sytuacji.

Psychoterapię krótkoterminową stosuje się w celu rozwiązania konkretnego problemu, trudnej życiowej sytuacji. Psychoterapia krótkoterminowa znajduje zastosowanie m.in. w takich sytuacjach, jak:

• poszukiwanie efektywnych rozwiązań konfliktów,
• pragnienie zbudowania stabilnego i adekwatnego poczucia własnej wartości,
• szukanie wsparcia w sytuacjach kryzysowych (trudnych),
• ciąża, depresja poporodowa,
• problemy w pracy, w szkole, na studiach, w środowisku rówieśniczym,
• problemy wychowawcze,
• pragnienie rozwoju potencjału dziecka wybitnie zdolnego,
• choroba, kalectwo,
• pragnienie wprowadzenia pozytywnych zmian w dotychczasowym sposobie życia,
• chęć poprawy jakości relacji międzyludzkich (z współpracownikami, członkami rodziny, przyjaciółmi, znajomymi, dziećmi itp.),
• utrata kogoś bliskiego (np. rozwód, żałoba, rozstanie, długotrwała rozłąka),
• rozwój zawodowy, perspektywa awansu, wzrost motywacji wewnętrznej i inicjatywy.

Mimo że terapeuci krótkoterminowi mogą być przedstawicielami różnych nurtów psychoterapeutycznych, pracują zwykle pod sztandarem wspólnych zasad i postulatów, które uwzględniają w swojej pracy. Wśród tych zasad można wymienić następujące idee:

• ludzie dokonują zawsze najlepszego dla siebie wyboru, dlatego należy respektować wszystkie informacje płynące od klienta;
• klient sam wyznacza cele i analizuje postępy terapii oraz podejmuje decyzję, kiedy terapię należy zakończyć;
• psychoterapeuta nie jest ekspertem, w tym sensie, że nie daje „gotowych rozwiązań” danego problemu;
• rolą terapeuty jest współtworzenie z klientem precyzyjnej wizji celu i podążanie najbardziej efektywną drogą w kierunku realizacji planu;
• jeśli coś jest ponad twoje siły, zredukuj to;
• jeśli coś nie działa, zacznij robić coś innego;
• jeśli coś się sprawdza, kontynuuj to;
• nie komplikuj życia – ono jest naprawdę proste;
• w psychoterapii koncentruj się na teraźniejszości i przyszłości, wykorzystując doświadczenia z przeszłości;
• nie ma ludzi nieumiejących się komunikować;
• nigdy nie pozbawiaj klienta wyboru;
• rozwiązania problemów życiowych klienta są w zasięgu jego ręki.

Psychoterapia krótkoterminowa podkreśla fakt, że z reguły naprawdę niewiele potrzeba, by jednostka uruchomiła własne zasoby psychologiczne i zaczęła skutecznie oraz samodzielnie radzić sobie z trudnościami oraz realizować to, czego w życiu pragnie.