Seminoma (nasieniak) - przyczyny, objawy, leczenie, rokowania

Seminoma (nasieniak) to jeden z najpopularniejszych nowotworów jąder. Najczęściej pojawia się u mężczyzn w wieku 40-50 lat w formie zlośliwego guza litego. Nasieniak szybko się rozrasta i ma duży potencjał do dawania przerzutów (do węzłów chłonnych zaotrzewnownych, płuc, wątroby, mózgu i kości).

Seminoma jest wrażliwy na chemioterapię oraz radioterapię, istnieje duża szansa na powrót do zdrowia, nawet w przypadku zaawansowanej choroby. Rozpoznaje się dwa rodzaje nasieniaków:

• nasieniak klasyczny,
• nasieniak spermatocytowy.

Nowotwór jądra klasyfikuje się także na podstawie zaawansowania choroby:

• stopień I - nowotwór jest ograniczony do moszny i nie rozpoznaje się przerzutów,
• stopień II - poza guzem w jądrze występują przerzuty do węzłów chłonnych w jamie brzusznej lub miednicy,
• stopień III - występują odległe przerzuty, na przykład do płuc, mózgu czy kości.

Dokładne przyczyny rozwoju nasieniaka nie zostały rozpoznane, ale wyróżniono kilka czynników, które zwiększają ryzyko zachorowania na nowotwór jądra:

• przybyty rak w drugim jądrze,
• rak jądra u najbliższych członków rodziny,
• bezpłodność,
• wirus HIV,
• zaburzenia genetyczne i rozwojowe,
• niezstąpienie jądra w dzieciństwie.

• wyczuwalne zgrubienie w okolicy jednego z jąder,
• zmiana wielkości jąder,
• zmiana kształtu jąder,
• chudnięcie,
• męczliwość,
• obrzęk sutków.
• powiększenie okolic piersi,
• ból w odcinku lędźwiowym i krzyżowym kręgosłupa,
• duszność oraz przewlekły kaszel (gdy wystąpią przerzuty do płuc).

Zgrubienie, zmiana kształtu lub wielkości jąder to wskazanie do jak najszybszej diagnostyki. Pozostałe objawy mogą wystąpić dopiero w zaawansowanym stadium choroby nowotworowej. Ważny jest również fakt, że w przypadku raka jądra jedynie w nielicznych przypadkach pojawia się ból krocza.

Rozpoznanie seminomy opiera się na wywiadzie lekarskim oraz badaniu fizykalnym. Nawet najmniejszy guzek powinien być traktowany jako wskazanie do USG jąder, które pozwala na ocenę narządu.

Kolejnym krokiem zwykle jest tomografia komputerowa miednicy, rezonans magnetyczny miednicy, tomografia komputerowa jamy brzusznej, RTG lub tomografia klatki piersiowej.

Badania te umożliwiają sprawdzenie, czy w innych narządach pojawiły się przerzuty. Wartościowa jest również pozytonowa tomografia emisyjna (PET) oraz analiza markerów nowotworowych z krwi. Najważniejszymi markerami nasieniaka są:

• gonadotropina kosmówkowa (beta-hCG),
• alfa-fetoproteina,
• dehydrogenaza mleczanowa.

Leczenie nasieniaka jest zależne od stadium nowotworu. Na początku wykonywana jest operacja usunięcia jądra przez pachwinę, następnie pacjent jest kierowany na radioterapię lub chemioterapię.

Taki sposób działania ma na celu zapobieganie wznowie seminomy. Sporadycznie zdarzają się sytuacje, gdy chory nie przechodzi leczenia uzupełniającego i musi jedynie często wykonywać badania kontrolne (zwykle raz na 3 miesiące).

Nasieniak to nowotwór złośliwy, ale występuje duża szansa na powrót do zdrowia, szczególnie gdy choroba zostanie rozpoznana we wczesnym etapie. Nasieniak w I stadium jest wyleczalny niemalże w stu procentach.

Podobna sytuacja jest w przypadku przerzutów do węzłów chłonnych zaotrzewnowych, gdy nie przekraczają 5 cm średnicy. Duże zmiany w węzłach lub płucach pogarszają rokowania do 86%, z kolei nacieki na wątrobie, kościach czy mózgu sprawiają, że szanse na wyzdrowienie spadają do ok. 72%.

Po zakończeniu leczenia należy regularnie wykonywać badania kontrolne zgodnie z zaleceniami lekarza. Nowotwór może wystąpić ponownie, zazwyczaj wiąże się to z bardziej agresywnym przebiegiem niż początkowo.

Poza badaniami w szpitalu najlepszą metodą na szybkie wykrycie ewentualnych nieprawidłowości jest samobadanie jąder. Najlepiej powtarzać je minimum raz w miesiącu, po ciepłej kąpieli.