Stalking - co to jest stalking, aspekty prawne nękania, jak się bronić przed prześladowcą?
Człowiek jest istotą społeczną, dlatego jak podkreślają socjologowie do prawidłowego funkcjonowania i rozwoju potrzebuje towarzystwa innych osób. Niestety, nie wszystkie relacje przebiegają prawidłowo. Zaborcze próby osaczenia drugiej osoby przy użyciu strachu, noszą znamiona stalkingu i mogą skończyć się w sądzie. Na czym polega ten rodzaj przemocy i jak bronić się przed prześladowaniem?
1. Co to jest stalking
Stalking to forma przemocy emocjonalnej, polegająca na uporczywym nękaniu, które u prześladowanej osoby wywołuje uzasadnione obawy o własne bezpieczeństwo. Podejmowane przez napastnika - stalkera działania, cechują się niską szkodliwością, ale ich częstotliwość i forma wpływają niekorzystnie na samopoczucie ofiary. Mniej znaną postacią stalkingu jest podszywanie się pod ofiarę, w celu wyrządzenia jej szkody majątkowej lub osobistej.
Zachowania stalkera obserwowane bez szerszego kontekstu, mogą być postrzegane przez osoby trzecie, jako neutralne czy nieszkodliwe, dopiero głębsza analiza pozwala na rozpoznanie prawdziwych intencji. Częste głuche telefony, pukania do drzwi, nadmierne zainteresowanie internetowymi profilami ofiary, odwiedziny w miejscu pracy, śledzenie, podrzucanie prezentów - to tylko przykłady możliwych zachowań.
Jeżeli ofiara twierdzi, że jest prześladowana, strach uniemożliwia jej wykonywanie codziennych czynności np. chodzenie do szkoły czy pracy, a apele o zaprzestanie naruszeń pozostają bez odpowiedzi, problem należy zgosić odpowiednim służbom.
Według badań, sprawcami stalkingu najczęściej są mężczyźni poniżej 40. roku życia. Ofiara nie zawsze zna swojego prześladowcę. Czasami stalker to człowiek chory psychicznie.
2. Co grozi za stalking
Stalking w polskim prawie jest uznany za przestępstwo i podlega karze. Kwestię tę reguluje artykuł 190a Kodeksu karnego. Ustawodawca rozróżnił dwie formy tego czynu zabronionego. Pierwsza to uporczywe nękanie, a drugą jest podszywanie się pod inna osobę, wykorzystywanie jej wizerunku. Osobie, która dopuści się zachowań wskazujących na jedną bądź drugą postać, grozi kara pozbawienia wolności do lat 3.
Głównym celem działań stalkera jest wywołanie w ofierze uczucia strachu. Ciągłe napięcie, stres i nieustępujące poczucie zagrożenia, mogą bardzo negatywnie wpłynąć na ofiarę. Jeżeli postępowanie sprawcy doprowadzi obiekt zainteresowania do próby odebrania sobie życia, sąd wymierzy karę pozbawienia wolności w przedziale od roku do 10 lat.
Ściganie przestępstwa stalkingu jest uzależnione od wniosku pokrzywdzonego. To ofiara musi zgłosić się do organów ścigania z prośbą o pomoc.
3. Jak się bronić przed stalkerem
Osoba nękająca ingeruje w życie prywatne ofiary i jej wolnoścć osobistą. Jeżeli zachowania stalkera wywołują u ofiary poczucie zagrożenia, to należy je niezwłocznie zgłosić na policję. Pokrzywdzony powinien zbierać wszystkie dowody: listy, prezenty, dokumentację medyczną, zapisywać: SMS-y, e-maile, nagrania, zdjęcia itd. Definicja "nękania" nie jest ostra, osoba pokrzywdzona musi potwierdzić zasadność swoich twierdzeń, im więcej przykładów, tym lepiej.
Ofiara może także: domagać się ustalenia zakazu zbliżania lub nakazania sprawcy unikania jakichkolwiek kontaktów. Sąd rozpatrzy też żadania w postępowaniu dotyczącym stalkingu.
Działania stalkerów wymierzone są przede wszystkim w prywatność, intymność i spokój ofiary. Nękanie może doprowadzić do strat materialnych np. poprzez zmuszenie ofiary do rezygnacji z pracy oraz krzywd emocjonalnych. Nawet jeżeli proces zakończy się wyrokiem skazującym dla sprawcy, ofiara będzie potrzebowała dużo czasu, by wrócić do pełnej sprawności i odzyskać radość z życia.
Ofiary stalkingu mogą oczekiwać zadośćuczynienia w postaci wynagrodzenia pieniężnego.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Kodeks karny definiuje przestępstwo stalkingu i wskazuje sankcje. Ale zgodnie z polskim prawem sprawca może także ponieść odpowiedzilność cywilną za naruszenia dóbr osobistych ofiary.
Zgodnie z art. 23 Kodeksu cywilnego, dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.
Zobowiązanie stalkera do przeprosin czy zapłaty zadośćuczynienia są możliwe na mocy artykułu 24 §1 Kodeksu cywilnego. Wystarczy, by pokrzywdzony złożył w sądzie cywilnym pozew, w którym dochodzić będzie od sprawy stalkingu określonej kwoty pieniężnej tytułem zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych spowodowanych nękaniem.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.