Jak się pozbyć tocznia? Sprawdź, co musisz wiedzieć o terapii
Sterydy to leki działające bardzo silnie przeciwzapalnie i immunosupresyjnie, stosowane w wielu chorobach - w reumatologii, dermatologii, pulmonologii, alergologii, transplantologii, onkologii, gastrologii. Są pochodnymi naturalnych hormonów wydzielanych przez korę nadnerczy. Po raz pierwszy hormon kory nadnerczy podano w 1948 r. pacjentce chorej na reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), uzyskując spektakularną, niestety krótkotrwałą poprawę. Sterydy są lekami szeroko stosowanymi w reumatologii, w wielu chorobach pomimo postępu medycyny pozostają lekami podstawowymi, np. w polimialgii reumatycznej czy zapaleniu wielomięśniowym.
1. Wpływ działania sterydów na toczeń
Sterydy stosowane w toczniu zmniejszają nasilenie objawów - hamują stan zapalny w stawach, a co za tym idzie, łagodzą dolegliwości bólowe, zmniejszają objawy skórne i śluzówkowe, hamując stan zapalny osierdzia (błony surowiczej otaczającej serce) i opłucnej (błony surowiczej otaczającej płuca), powodują ustępowanie płynu zapalnego w opłucnej i osierdziu. Zmniejszają nasilenie stanu zapalnego w nerkach, a więc minimalizują ich uszkodzenie. Pozwalają zmniejszyć objawy ze strony centralnego układu nerwowego. Poprzez to wielonarządowe działanie sterydy stosowane samodzielnie lub w skojarzeniu z innymi lekami umożliwiają wprowadzenie chorego w remisję, czyli stan wyciszenia objawów.
2. Stosowanie glikokortykosteroidów w toczniu
Glikokortykoidy (sterydy) stosowane są w toczniu w postaciach bardzo agresywnych, zagrażających życiu. Przy agresywnym przebiegu choroby stosuje się sterydy w dawkach immunosupresyjnych doustnie 1 mg/kg masy ciała lub dożylnie pulsacyjnie w bardzo wysokich dawkach powyżej 500 mg we wlewach kroplowych przez 3 kolejne dni. Po uzyskaniu poprawy dawki leku zmniejsza się stopniowo, dochodząc do najniższej umożliwiającej utrzymanie remisji. Dawki do 15 mg/d zwykle opanowują łagodne objawy choroby - zmiany skórne, objawy stawowe - często stosowane są w skojarzeniu z chlorochiną lub methotrexatem. Niskie dawki prednisonu 7,5 mg/d lub poniżej są zwykle wystarczające w leczeniu podtrzymującym remisję. W toczniu stosowane są sterydy w postaci tabletek, we wlewach dożylnych, dostawowo i okołostawowo, a także zewnętrznie na skórę w postaci maści i kremów.
3. Kiedy przyjmować sterydy?
Sterydy należy przyjmować w godzinach rannych zgodnie z rytmem dobowym wydzielania kortyzolu - naturalnego hormonu kory nadnerczy. Sterydy, w wielu przypadkach niezbędne, są jednak lekami obciążonymi ryzykiem wielu objawów niepożądanych. Trzeba o nich wiedzieć. Mogą powodować: cukrzycę, podwyższenie poziomu cholesterolu, wzrost ciśnienia tętniczego, osłabienie mięśni (miopatię posterydową), ścieńczenie skóry ze skłonnością do wylewów, zmiany oczne - zaćma i jaskra - ważne, aby rozpoznać je jak najwcześniej. Pacjentki leczone sterydami mogą mieć większą skłonność do infekcji, z drugiej strony sterydy mogą maskować ich objawy.
Jednym z częstych objawów niepożądanych jest osteoporoza. Sterydy zwiększają ubytek masy kości, ryzyko złamań. Należy pamiętać, że każdy pacjent, u którego planowana jest terapia przez okres dłuższy niż 3 miesiące - a tak jest najczęściej w toczniu - powinien mieć stosowaną profilaktykę (wapń i wit. D3). W przypadku stosowania dawek powyżej 5 mg/d, należy wykonać densytometrię (badanie gęstości mineralnej kości) i rozważyć stosowanie leków zmniejszających resorpcję kości.
Świadomość możliwych powikłań pozwala w wielu wypadkach zmniejszyć ich znaczenie kliniczne lub im zapobiec. Pacjent powinien być w stałym kontakcie z reumatologiem, aby w przypadku pojawienia się objawów ubocznych móc im przeciwdziałać.
Po to, aby odnieść jak największe korzyści z koniecznego leczenia sterydami i zmniejszyć ich działanie uboczne, należy stosować je możliwie w jak najniższych dawkach, zmniejszając je stopniowo po uzyskaniu poprawy, aż do odstawienia leku całkowicie (co niestety nie zawsze jest możliwe z uwagi na nawrót dolegliwości). Zwiększa na to szansę jednoczesne leczenie innymi lekami.
Sterydy to ważne i jedno z podstawowych narzędzi do leczenia tocznia - przed ich zastosowaniem ponad 60 lat temu 5-letnia przeżywalność wynosiła zaledwie 50%, obecnie 96%. Niestety, nadal zmorą pozostają powikłania tej terapii – za uszkodzenia narządowe pacjentów z toczniem często odpowiedzialne są właśnie sterydy, a nie choroba sama w sobie.
Wciąż czekamy na prawdziwy przełom w leczeniu tocznia. Obiecujące wydają się próby leczenia tzw. biologicznego – przeciwciałami stworzonymi specjalnie, aby eliminować pewne niekorzystne dla organizmu białka. Jeden z takich leków, z którym doświadczenia kliniczne są największe, został niedawno zarejestrowany – nadal czekamy na jego dostępność w Polsce. Czas pokaże, czy terapie biologiczne zdołają sprostać wyzwaniu, jakim jest skuteczna walka z chorobą bez narażania pacjenta na ciężkie powikłania. Bardzo na to liczymy.
Jeśli chcesz podzielić się swoimi doświadczeniami odnośnie do tocznia, odwiedź nasze forum abcZdrowie.pl.
Artykuł sponsorowany przez GlaxoSmithKline
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.