Kwas mlekowy - powstawanie, oznaczanie stężenia, kwas mlekowy u sportowców
Stężenie kwasu mlekowego w surowicy jest czułym parametrem, świadczącym o niedokrwieniu tkanek obwodowych. Parametr ten ma dużą wartość rokowniczą w ostrych stanach przebiegających ze wstrząsem, ale wzrasta też w innych sytuacjach np. przy stosowaniu niektórych leków, nadużyciu alkoholu etylowego czy u pacjentów z cukrzycą. Oznaczanie stężenia kwasu mlekowego wykonywane jest również w medycynie sportowej i pozwala na optymalne zaplanowanie przebiegu treningu.
Kwas mlekowy jest substancją o odczynie kwaśnym
W tym artykule:
Kwas mlekowy - powstawanie
Każda cząsteczka glukozy, zanim następuje jej tlenowe "spalanie", przechodzi przez proces tzw. glikolizy, polegający jej jej podziale na dwie trójwęglowe cząsteczki, które są potem dalej przekształcane. Procesy te wymagają obecności tlenu i jeżeli organizm nie jest w stanie go dostarczyć, nie mogą zachodzić. W takim przypadku organizm radzi sobie, produkując energię w inny sposób, bez użycia tlenu. Proces ten jest dużo mniej efektywny a w jego wyniku powstają cząsteczki kwasu mlekowego. Podczas badania krwi można stwierdzić stężenie kwasu mlekowego we krwi.
Glikoliza beztlenowa zachodzi głównie w mięśniach. Powstały w ten sposób kwas mlekowy jest następnie transportowany do wątroby, gdzie po zapewnieniu odpowiedniej ilości tlenu cząsteczki kwasu mlekowego są "utylizowane" i może z nich powstać glukoza we krwi.
Kwas mlekowy jest substancją o odczynie kwaśnym, w związku z czym pH ustroju przy jego wzmożonym powstawaniu ulega zmniejszeniu. Prawidłowe pH organizmu stwarza odpowiednie środowisko do działania enzymów i zachodzenia procesów biochemicznych. Jego zbytnie rozchwianie może spowodować ich niewydolność i zahamowanie, a w konsekwencji śmierć organizmu.
Badania krwi - glukoza
Innymi przyczynami nadmiernego powstawania kwasu mlekowego jest przyjmowanie niektórych leków - szczególnie metforminy, stosowanej (zwłaszcza u otyłych pacjentów z cukrzycą typu 2). Lek ten powoduje zahamowanie syntezy nowych cząsteczek glukozy w wątrobie, zwiększając jednocześnie jej zużycie na obwodzie.
Kwasica mleczanowa zdarza się także po spożyciu dużej ilości alkoholu etylowego. Substancja ta w toku przemian biochemicznych, chociaż sama nie przekształca się w kwas mlekowy, to jednak sprzyja zdecydowanie jej powstawaniu.
Kwas mlekowy - oznaczanie stężenia kwasu mlekowego we krwi
Stężenie kwasu mlekowego ma kilka zastosowań. Po pierwsze, jako że bezpośrednio świadczy o niedokrwieniu (a co za tym idzie, o braku dowozu tlenu) tkanek obwodowych. Co więcej, jest to parametr niezwykle czuły, jako że jego stężenie we krwi rośnie, zanim pojawi się pełnia objawów klinicznych. Ponadto, poziom stężenia kwasu mlekowego pozwala na prognozowanie ciężkości zaburzenia. Badanie stężenia glukozy stwierdza: im wyższy poziom tego parametru, tym niższe szanse pacjenta na powrót jego organizmu do homeostazy.
Oznaczanie stężenia kwasu mlekowego wykonywane jest również w medycynie sportowej. Precyzyjne ustalenie wartości tego czynnika przed i po treningu pozwala na optymalne zaplanowanie jego przebiegu.Trzeba pamiętać, że kwas mlekowy w normalnych warunkach produkowany jest przede wszystkim przez beztlenowo pracujące mięśnie (wbrew pozorom jednak, to nie obecność kwasu mlekowego staje się przyczyną tzw. zakwasów, czyli bolesności mięśni po wysiłku).
Kwas mlekowy u sportowców
W treningu profesjonalnych sportowców bardzo ważne jest właściwe określenie ciężkości ćwiczeń. W tym celu stosuje się tzw. próg mleczanowy. Pod tym pojęciem kryje się takie natężenie wysiłku, po przekroczeniu którego mięśnie pracują nad siły, uzyskując energię w sposób beztlenowy z powstaniem kwasu mlekowego. Dla sportowców ważne jest ćwiczenie w "strefie podprogowej", które pozwala na optymalny rozwój wydolności fizycznej i sprawności. Przeciwnie, forsowanie się i trening ponad siły wyczerpuje organizm i może nawet zmniejszać jego wydolność.
Zobacz także:
Innym zastosowaniem tego badania jest diagnostyka różnicowa kwasicy. Istnieje wiele przyczyn możliwego obniżenia pH krwi, np. pojawienie się dużej ilości ciał ketonowych u pacjentów z cukrzycą, niewydolność oddechowa itd. Pomiar stężenia kwasu mlekowego umożliwia w takim wypadku, razem z innym badaniami gazometryczymi, weryfikację przyczyny zaburzeń.
Źródła
- Szczeklik A. (red.), Choroby wewnętrzne, Medycyna Praktyczna, Kraków 2011, ISBN 978-83-7430-289-0
- Bernas M., Czech A., Tatoń J. Diabetologia kliniczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008, ISBN 978-83-200-3370-0
- Otto-Buczkowska E. Cukrzyca - patogeneza, diagnostyka, leczenie, Borgis, Warszawa 2005, ISBN 83-85284-50-8
- Dembińska-Kieć A., Naskalski J.W., Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Urban & Partner, Wrocław 2009, ISBN 978-83-7609-137-2
Treści w naszych serwisach służą celom informacyjno-edukacyjnym i nie zastępują konsultacji lekarskiej. Przed podjęciem decyzji zdrowotnych skonsultuj się ze specjalistą.
