Szczwół plamisty - charakterystyka, objawy zatrucia, pierwsza pomoc w przypadku zatrucia szczwołem plamistym

Szczwół plamisty, określany również mianem pietrasznika plamiastego, psiej pietruszki, szalenia plamistego, świńskiej wszy jest gatunkiem trującej rośliny z rodziny selerowatych. W środowisku naturalnym występuje przede wszystkim w krajach afrykańskich i azjatyckich.

Spotkać ją można również w Europie, gdzie porasta łąki, rowy, brzegi lasów, a także tereny przydrożne i tereny miejskie. W polskiej florze szczwół plamisty jest archeofitem, który dość powszechnie występuje na terenie całego kraju. Okres kwitnienia rośliny rozpoczyna się w czerwcu, kończy się zaś w sierpniu.

Zarówno pietrasznik plamisty, jak i szalej jadowity (cykuta) mogą stanowić ogromne zagrożenie dla człowieka. Każdy z tych eukariontów zaliczany jest do najbardziej trujących roślin z rodziny selerowatych. Psią pietruszkę łatwo jest pomylić z innymi roślinami jadalnymi, np. z pasternakiem lub pietruszką.

Niestety, szaleń zawiera mnóstwo toksycznych substancji. Części rośliny takie jak korzeń, łodyga, kwiaty czy liście mogą zawierać trujące związki.

Szczwół plamisty występuje dość powszechnie na łąkach czy terenach znajdujących się w pobliżu lasów. Choć z pozoru wygląda dość niewinnie, wykazuje działanie silnie trujące. Substancje toksyczne są obecne w wielu częściach rośliny (np. korzeniu, łodydze, kwiatach, liściach).

Jakie trujące substancje zawiera szczwół plamisty? Szczególnie niebezpieczna dla zdrowia człowieka jest koniina. Ten organiczny związek chemiczny przynależący do grupy alkaloidów, wchłaniany jest do organizmu ludzkiego przez skórę i błony śluzowe.

Spożycie go może doprowadzić do paraliżu nerwów ruchowych lub porażenia ośrodka oddechowego. W skrajnych przypadkach może spowodować również śmierć pacjenta. Dawka śmiertelna koniiny dla człowieka to 0,5-1,0 g.

W składzie rośliny występują również inne substancje takie jak: koniceina, konhydryna, metylokoniina, cykutyna.

Objawy zatrucia szczwołem plamistym można zaobserwować po około godzinie od spożycia rośliny (lub soków rośliny). Zatrucie może spowodować u pacjenta następujące objawy:

• zaburzenia rytmu serca,
• konwulsje,
• dolegliwości bólowe mięśni,
• powiększenie źrenic,
• nadmierne wydzielanie śliny,
• paraliż mięśni,
• zmęczenie,
• problemy z chodzeniem,
• porażenie ośrodka oddechowego, problemy z oddychaniem,
• utrata mowy,
• śpiączka,
• zgon pacjenta.

Pierwsza pomoc w przypadku zatrucia szczwołem plamistym ma na celu zabezpieczenie funkcji życiowych pacjenta, a także wyeliminowanie substancji toksycznych z jego organizmu. Niezwykle ważne jest wywołanie wymiotów, a także przewiezienie pacjenta na Szpitalny Oddział Ratunkowy.

Leczenie kliniczne polega zwykle na wypłukaniu żołądka ze szkodliwych substancji, a także podaniu środków przeczyszczających. Niektórzy pacjenci mogą wymagać dodatkowej intubacji, o ile widoczne są u nich problemy z oddychaniem.