Testy punktowe z alergenami pokarmowymi – wskazania, przygotowanie, przebieg

Testy punktowe (testy prick) są jedną z najprostszych i najszybszych metod, pozwalających na znalezienie przyczyny alergii. Są rodzajem testów skórnych. W odróżnieniu od testów z krwi nie są przeprowadzane z pobranego materiału w laboratorium, ale przeprowadza się je na pacjencie, podczas wizyty w poradni alergologicznej.

Mają szerokie zastosowanie w rozpoznawaniu alergii IgE-zależnej. Wykonuje się je w diagnostyce m.in. astmy alergicznej, alergicznego nieżytu nosa, uczuleniu na jady owadów, pokrzywki, czy alergii na lateks. Znajdują zastosowanie także w rozpoznawaniu alergii pokarmowej.

Kiedy wykonać testy punktowe z alergenami pokarmowymi?

Testy punktowe z alergenami pokarmowymi wykonuje się u osób, które odczuwają dolegliwości po spożyciu określonych pokarmów. Mogą to być zarówno dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, obrzęki jamy ustnej, zaostrzenia chorób alergicznych, jak i problemy skórne.

Testy punktowe z alergenami pokarmowymi są bezpieczne dla większości pacjentów. Stosuje się je także bardzo często u dzieci.

Reakcję alergiczną może wywołać niemal każde, występujące w pożywieniu białko. Dlatego też rodzaj i liczba badanych alergenów zależą głównie od podejrzeń.

Jednak faktem jest także to, że w większości przypadków alergię wywołują te same alergeny pokarmowe, do których zalicza się przede wszystkim: mleko krowie, jaja, soję, orzechy oraz orzeszki arachidowe, pszenicę, ryby i owoce morza.

Jakie są kroki przygotowawcze przed wykonaniem testów punktowych na alergeny pokarmowe? Plan postępowania najbezpieczniej jest omówić z lekarzem.

Zawsze jednak konieczne jest poinformowanie specjalisty o przyjmowanych lekach (zwłaszcza lekach antyhistaminowych), ale też suplementach diety i preparatach wapna. Wykonanie testów może wymagać bowiem odstawienia leków hamujących reakcję skóry, czego nie należy robić na własną rękę.

W dniu badania na skórę przedramion nie powinno się także stosować maści sterydowych, czy zawierających inhibitory kalcyneuryny. Zaleca się także, by przed planowanym badaniem nie stosować kremu i balsamu na przedramieniu. Ważne jest też, aby skóra w tym miejscu była wolna od zmian chorobowych.

Przeciwwskazaniem do wykonania punktowych testów skórnych może być m.in.:

• aktywna infekcja bakteryjna lub wirusowa,
• ciąża,
• wiek (poniżej 4. roku życia),
• reakcja anafilaktyczna na testy skórne wykonane w przeszłości,
• aktywne choroby skóry o ostrym przebiegu.

Badanie przeprowadzane jest na dłoniowej stronie przedramienia, gdzie umieszcza się roztwór, zawierający alergeny z danego panelu (w tym przypadku określone alergeny pokarmowe). Krople oddalone są od siebie co ok. 3 centymetry. Następnie w obrębie zaaplikowanej kropli dokonuje się delikatnego nakłucia skóry, bez powodowania krwawienia.

Oprócz roztworu alergenów na skórę pacjenta nakłada się także krople kontrolne – jedna z histaminą, druga z solą fizjologiczną.

Wyniki testów punktowych na alergeny pokarmowe

Czy wyniki testów punktowych z alergenami pokarmowymi są natychmiastowe? Lekarz odczytuje wynik badania po upływie 15-20 min od nałożenia kropli. Jeśli pacjent jest uczulony na dany alergen, w tym czasie w miejscu badania, powinna rozwinąć się miejscowa reakcja alergiczna – obrzęk, bąbel i zaczerwienienie.

Specjalista ocenia wielkość powstałej reakcji (średnicę bąbla) w odniesieniu do bąbelka kontrolnego, a następnie wyraża go za pomocą pięciostopniowej skali plusowej ("0" i "+" to brak reakcji, "++", "+++" i "++++" to wynik dodatni).

Gdzie można wykonać testy punktowe z alergenami pokarmowymi?

Testy na alergie wykonywane są w poradniach alergologicznych oraz określonych punktach świadczących specjalistyczne usługi zdrowotne.

Tego rodzaju testy mają zarówno swoje mocne, jak i słabe strony. Zatem, jakie są korzyści wynikające z przeprowadzenia testów punktowych z alergenami pokarmowymi? Do zalet można zaliczyć przede wszystkim to, że badanie jest szybkie i łatwe w wykonaniu. Ponadto jest także bezpieczne, ogólnodostępne oraz stosunkowo tanie.

A jakie są ograniczenia i potencjalne ryzyka związane z testami punktowymi na alergie pokarmowe? Testy punktowe są badaniami pomocniczymi, nie zapewniają, więc 100 proc. skuteczności, mają ograniczoną czułość. Ich ujemny wynik nie wyklucza, więc z całą pewnością braku alergii.

Warto mieć świadomość, że dostępne są różne testy na alergię pokarmową, ich czułość także jest zróżnicowana. W celu porównania testów punktowych z innymi metodami diagnozowania alergii pokarmowej najlepiej jest skonsultować się z alergologiem.

Testy punktowe nie są bolesne, gdyż nakłucie ledwo przebija powierzchnię skóry. Choć samo nakłucie może powodować pewien dyskomfort, to jednak jest on odczuwany raczej jako drobne uszczypnięcie niż ból.