Wchłanianie witamin – gdzie się odbywa? Co wpływa na efektywność?

Wchłanianie witamin, tak jak i innych składników pokarmowych, zachodzi w jelicie cienkim, na które składa się dwunastnica, jelito czcze oraz jelito kręte. Proces ten zakłada udział wyposażonej w liczne kosmki jelitowe błony śluzowej. Każdy kosmek jelitowy zawiera naczynia krwionośne i limfatyczne.

Nieliczne witaminy i substancje odżywcze wchłaniane są w innych częściach układu pokarmowego: żołądku (witamina C) czy jelicie grubym (produkcja witaminy K, produkcja witamin z grupy B).

Wchłanianie witamin i innych wartościowych składników odżywczych to proces polegający na wnikaniu końcowych produktów trawienia białek, tłuszczów i węglowodanów, a także wody, witamin i minerałów do komórek śluzówki, a następnie przekazanie ich do krążącej krwi i chłonki. Dzięki temu składniki pokarmowe są dostarczane do najdalszych zakątków organizmu.

Głównym miejscem wchłaniania produktów trawienia jest jelito cienkie. Może odbywać się to na drodze dyfuzji lub transportu aktywnego. Na drodze dyfuzji do naczyń krwionośnych wchłaniana jest witamina C, B2, B6, a do naczyń limfatycznych witaminy A, D, E, K.

Na drodze transportu aktywnego także możliwe jest wchłanianie witamin do naczyń limfatycznych i naczyń krwionośnych (witamina B12 i kwas foliowy).

Witaminy pełnią w ustroju ważną rolę. Gdy jest ich za mało, pojawiają się objawy niedoborów. W rezultacie pozbawiony odpowiedniej ilości witamin organizm nie jest w stanie funkcjonować.

Źródłem witamin jest głównie pożywienie dostarczane w odpowiednio zbilansowanej diecie. Niektóre witaminy są produkowane przez komórki ciała (np. witamina D3 w skórze czy w jelitach przez bakterie (np. witaminy z grupy B i witamina K). Czasem trzeba dostarczać je w postaci preparatów leczniczych czy suplementów diety.

Trzeba zdawać sobie sprawę, że witaminy oraz minerały, z uwagi na odmienną budowę, wchodzą w interakcje pomiędzy sobą, ale i innymi składnikami. To powoduje zarówno polepszenie wchłaniania (synergizm) danej witaminy lub składnika mineralnego, jak i pogorszenie (antagonizm) efektywności wchłaniania.

Co polepsza wchłanianie witamin?

Warto pamiętać, że część witamin rozpuszczalna jest w tłuszczach (A, E, D i K), pozostałe w wodzie. Te, które są rozpuszczalne w tłuszczach, dobrze przyjmować wraz z posiłkiem tłuszczowym. A inne?

Wchłanianie witamin z grupy B jest uzależnione od obecności w organizmie lub jednoczesnego przyjmowania innych tego typu witamin. Wpływ na możliwość wchłaniania witaminy C mają przede wszystkim witaminy z grupy B, witaminy E i A oraz takie składniki mineralne jak wapń, magnez czy cynk.

Stopień wchłaniania witaminy A zwiększa przyjmowanie witaminy E i D (najlepiej przyswajana przez organizm jest witamina D w kroplach).

Co utrudnia wchłanianie witamin?

Wchłanianie substancji odżywczych w jelitach nie zachodzi prawidłowo nie tylko poprzez nieodpowiednie łączenie pokarmów. Inną przyczyną może być:

• stan zapalny błony śluzowej jelit,
• zanik kosmków jelitowych np. w przebiegu celiakii,
• nietolerancje pokarmowe,
• zaburzenie flory bakteryjnej,
• przewlekła biegunka.

Zdarza się, że wchłanianie witamin i minerałów ulega obniżeniu z powodu czynników:

• wewnętrznych. To np. choroby, takie jak nadczynność tarczycy, stany zapalne jelit, choroby wątroby czy otyłość,
• zewnętrznych, takich jak promieniowanie UV, światło, powietrze czy wysoka temperatura.

Duży wpływ na wchłanianie witamin mają leki, kawa, herbata, alkohol. Zdecydowanie należy zachować odpowiednie odstępy pomiędzy ich konsumpcją a przyjmowaniem witamin w postaci suplementów.

Wchłanianie witamin można usprawnić:

• odpowiednio komponując posiłki, pamiętając o tym, że optymalne wchłanianie witamin i minerałów wymaga określonych warunków oraz takich zjawiskach jak synergizm i antagonizm w procesie wchłaniania witamin,
• stosując różnorodną, zbilansowaną dietę. Można poprawić poziom wchłaniania witamin, przyjmując odpowiednie suplementy lub umiejętnie komponując posiłki. Dobrze wiedzieć, jak łączyć witaminy i minerały,
• ograniczając przyjmowanie niektórych leków, używek i innych substancji,
• dbając o prawidłowy mikrobiom,
• dbająco stan błony śluzowej jelit, zapobiegając i lecząc stany zapalne śluzówki jelita.

Warto pamiętać, że witaminy rozpuszczalne w tłuszczach mogą być czasowo magazynowane w organizmie, a witaminy rozpuszczalne w wodzie są wydalane są z potem lub moczem, stąd większe ryzyko ich niedoboru.