Zakażenie układu moczowego (ZUM) jest spowodowane obecnością drobnoustrojów w drogach moczowych. Dolegliwości znacznie częściej występują u kobiet – ze względu na budowę anatomiczną cewki moczowej (jest krótsza, a więc bardziej dostępna dla bakterii i drobnoustrojów).
Ze względu na lokalizację zakażenia wyróżnia się: zakażenie dolnego odcinka dróg moczowych (pęcherza i cewki moczowej) oraz zakażenie górnego odcinka cewki moczowej (zapalenie nerek).
Z zakażeniem układu moczowego wiąże się bakteriomocz – jest to ilość bakterii uzyskana w postaci posiewu moczu, która może wywołać ZUM. Dla zdiagnozowania zakażenia dróg moczowych, konieczne jest stwierdzenie w moczu bakterii uropatogennych, które występują w obrębie dróg moczowych. W tym celu wykonuje się posiew moczu. Najczęstszym czynnikiem wywołującym ZUM są bakterie Escherichia coli (powszechnie obecne w jelicie grubym człowieka) przeniesione z okolicy odbytu w okolicę cewki moczowej.