Zapalenie wsierdzia - przyczyny, objawy, powikłania, leczenie

Zapalenie wsierdzia w blisko 80 proc. przypadków wywołuje gronkowiec złocisty. Chorobę mogą powodować także paciorkowiec zieleniejący, dwoinka zapalenia płuc i dwoinka rzeżączki, a w 10 proc. przypadków jest to paciorkowiec kałowy.

Rzadko przyczyną zapalenia wsierdzia jest zakażenie grzybicze – grzybami Candida albicans i Aspergillus, a jeszcze rzadziej patogenem wywołującym zapalenie wsierdzia są chlamydie, mykoplazmy czy riketsje. Bakterie i inne mikroorganizmy wywołujące zapalenie zwykle przedostają się do wsierdzia poprzez jamę ustną, np. zepsute zęby czy choroby przyzębia.

Na zapalenie wsierdzia szczególnie narażone są osoby:

• mające wszczepione sztuczne lub biologiczne zastawki serca;
• mające stymulator serca;
• mające wrodzone lub nabyte wady serca (np. niedomykalność zastawki);
• cierpiące na kardiomiopatię przerostową;
• poddawane cewnikowaniu serca;
• uzależnione od narkotyków zażywanych dożylnie.

Niecharakterystyczne objawy stanu zapalnego toczącego się we wsierdziu to:

• gorączka,
• nadpotliwość,
• nocne poty,
• zimne ręce i stopy,
• ból pleców,
• osłabienie,
• spadek masy ciała,
• przyśpieszenie akcji serca.

Bardzo rzadko występuje objaw charakterystyczny dla zapalenia wsierdzia – są to guzki Oslera (bolesne grudki pojawiające się na stopach i dłoniach). W przypadku, gdy zajęte jest prawe serce, mogą pojawić się zapalenie płuc, osłabienie i gorączka. Jeśli zapalenie zajmie lewe serce, pojawiają się objawy niewydolności serca oraz zatory.

Zapalenie wsierdzia wywołuje powstawanie w dotkniętym obszarze złogów z płytek krwi, bakterii i fibrynogenu, tzw. wegetacji. Nawarstwianie się tych niekorzystnych substancji i toksyn może doprowadzić nawet do uszkodzenia serca – np. przedziurawienia zastawek, zerwania nici ścięgnistych, powstania przetok, tętniaków zapalnych, ropni okołozastawkowych oraz zatorów.

Jeśli powstaną takie schorzenia serca, wywołują one patologiczne szmery w sercu, które są możliwe do zauważenia podczas osłuchiwania chorego.

Aby skutecznie leczyć zapalenie wsierdzia, należy je przede wszystkim poprawnie zdiagnozować. Do diagnozy zwykle nie wystarczają objawy, gdyż są one bardzo niecharakterystyczne. Przeprowadza się echokardiogram, a także – jeśli podejrzewa się infekcyjne zapalenie wsierdzia – badanie krwi w kierunku bakterii wywołujących tę chorobę oraz wykonuje się posiew na obecność różnych bakterii.

Zapalenie wsierdzia wymaga specjalistycznego leczenia. Pacjent powinien leżeć i odpoczywać, aż do poprawy jego stanu. Ważne w tym przypadku jest także zapobieganie wystąpieniu schorzenia u osób, które są na nie szczególnie narażone, np. z wadami serca. Powinny one szczególnie dbać o higienę jamy ustnej, aby zęby nie stały się źródłem infekcji. Warto pamiętać, że jeśli zapalenie wsierdzia nie jest leczone, kończy się śmiercią.

Źródła

1. Infekcyjne zapalenie wsierdzia u osób starszych
2. Banasiak W., Opolski G., Poloński L. (red.), Choroby serca - Braunwald, Urban & Partner, Wrocław 2007, ISBN 83-60290-30-9
3. Janion M. Kardiologia, Wydawnictwo Stachurski, Kielce 2005, ISBN 83-88592-35-1
4. Kahn G. Choroby serca. Diagnostyka i terapia, Urban & Partner, Wrocław 2000, ISBN 83-87944-50-5