Ziele srebrnika – właściwości, działanie i stosowanie

Ziele srebrnika (Herba Potentille anserine) to surowiec leczniczy pozyskiwany z pospolitej, wieloletniej rośliny z rodziny różowatych (Rosaceae). Srebrnik, bo o nim mowa, rośnie na łąkach, pastwiskach czy przydrożnych rowach. Uważany jest za chwast rozpowszechniony niemal na całym świecie. Roślina jest znana także jako pięciornik gęsi, srebrnik pospolity, gęsia trawka, gęsiówka czy dziewicze ziele.

Jak wygląda pięciornik gęsi? Bylina osiąga do 50 cm wysokości. Ma rozgałęzione kłącza o rozłożystych łodygach, które tworzą długie rozłogi. Te wyrastają z rozesłanej, pełzającej lub podnoszącej się łodygi.

Liście pięciornika są pierzastodzielne, piłkowano-ząbkowe, z wierzchu zielone, a od spodu srebrzysto owłosione. Jego kwiaty są żółte, wyrastają pojedynczo z długich szypułek. Owocem jest nerkowata lub jajowata czerwonobrunatna niełupka. Korzeń pięciornika gęsiego jest mięsisty, zgrubiały i silnie rozwinięty.

Ziele pięciornika gęsiego kupuje się w aptekach lub sklepach zielarskich. Można go także pozyskać samodzielnie. Łodygi wraz z kwiatami zbiera się w okresie kwitnienia, zazwyczaj od maja do sierpnia, po czym suszy w cieniu, w przewiewnym pomieszczeniu lub w suszarni nagrzanej.

Ziele srebrnika zawiera wiele cennych substancji:

• garbniki,
• saponiny,
• związki śluzowe,
• flawonoidy (kwercetyna, kemferol),
• sterole,
• cholinę,
• kwasy organiczne (galusowy, katechowy i elagowy),
• minerały,
• witaminę C.

Dzięki temu roślina ma działanie ściągające, przeciwzapalne i rozkurczające na mięśnie gładkie oskrzeli, układu pokarmowego, mięśnie macicy i naczynia wieńcowe. Łagodzi stany zapalne błon śluzowych, a także hamuje drobne krwawienia z naczyń włosowatych.

Wskazaniem do stosowania ziela srebrnika są:

• choroby jelit, lekkie dolegliwości ze strony wątroby lub woreczka żółciowego, choroby wątroby i dróg żółciowych (zaleca się je przy kamicy żółciowej, zapaleniu trzustki i woreczka żółciowego),
• zaburzenia trawienia, ponieważ roślina pobudza wydzielanie żołądkowego,
• biegunki, kolka jelitowa, bóle brzucha, wzdęcia, nieregularne wypróżnienia,
• bolesne miesiączkowania, ponieważ ziele działa również rozkurczowo na mięśnie gładkie macicy.

Srebrnik stosowany jest również zewnętrznie jako:

• kompres lub nasiadówka z pięciornika, którą wykorzystuje się w leczeniu hemoroidów lub zapalenia odbytu,
• płukanka, która pomaga w leceniu stanów zapalnych jamy ustnej i gardła, pleśniawek i zapalenia dziąseł,
• okłady z lekko zmiażdżonych liście rośliny, które wykorzystuje się jako okłady przy reumatyzmie i żylakach,
• maść na trudno gojące się oparzenia, rany i owrzodzenia,
• okłady z odwaru, sprawdzające się przy zapaleniu powiek czy spojówek,
• nalewka, która jest pomocna na trudno gojące się oparzenia, rany i owrzodzenia.

Srebrnik może być stosowany zarówno wewnętrznie (jako napar do picia), jak i zewnętrznie (jako płukanka, nasiadówka, odwar, okład, nalewka czy maść). Zioło pięciornika gęsi można pić od 2 do 3 razy dziennie.

Aby odczuć jego dobroczynne działanie, wystarczy połowa szklanki odcedzonego naparu. Aby go przygotować, należy 2 łyżki zalać szklanką gorącą wodą oraz gotować pod przykryciem około 3 minuty. Następnie należy odstawić je na 10 minut i przecedzić.

Surowiec można wykorzystywać w kosmetyce:

• do pielęgnacji cery trądzikowej, zwłaszcza przy trądziku różowatym,
• do pielęgnacji twarzy przy rozszerzonych naczyniach krwionośnych, rozszerzonych porach, przy przebarwieniach
• do pielęgnacji włosów i skóry głowy. Płukanki, szampon z dodatkiem ekstraktu można stosować w stanach zapalnych skóry głowy, przy łupieżu i wypadaniu włosów,
• okłady lub przemywanie tonikiem pomaga pozbyć się cieni pod oczami.

Co interesujące, surowe liście dodaje się do zup, kasz, można przygotować jak szpinak. Kłącze pięciornika gęsiego również jest jadalne, w smaku podobne do pasternaku. Można je spożywać na surowo lub gotowane.

Przeciwwskazaniami do stosowania ziela srebrnika jest ciąża oraz karmienie piersią. Nie powinno się stosować go również przy przewlekłych biegunkach i owrzodzeniach jelita grubego. Nie należy także podawać srebrnika dzieciom.

Pięciornik gęsi stosowany w odpowiednich ilościach nie powoduje skutków ubocznych. Jedynie zbyt długie przyjmowanie go może powodować zaparcia.