Arytmia serca - przyczyny, objawy, rodzaje, diagnostyka, leczenie
Zwykle serce bije ok. 60-80 razy na minutę. W sytuacjach stresowych może bić około 120 razy na minutę, a po wysiłku serce może uderzać nawet 180 razy na minutę. Gdy przyśpiesza bez powodu, może to wskazywać na chorobę.
1. Co to jest arytmia serca?
Arytmia serca to zaburzenie prawidłowego rytmu serca, polegające na: przyspieszeniu, zwolnieniu lub innej nieregularności. Arytmia serca zwykle kojarzy się z bólem w klatce piersiowej i nierównomiernym kołataniem serca, w rzeczywistości polega na powstawaniu nierównych odstępów czasowych między następującymi po sobie uderzeniami albo okresów nagłego przyśpieszenia lub zwolnienia jego pracy.
Czasami arytmia serca jest banalnym problemem, jednak nierzadko jest związana z poważnymi konsekwencjami, nawet zagrażającymi życiu. Arytmia komorowa może mieć charakter napadowy (pojawia się okresowo) lub długotrwały (utrzymuje się przez długi czas). Wraz z wiekiem zwiększa się ryzyko jej wystąpienia.
Bicie serca to po prostu rytmiczny skurcz przedsionków i następujący zaraz po nim skurcz komór. Zależą one od pobudzenia mięśnia sercowego przez impulsy. Można powiedzieć, że serce ma własną małą elektrownię, która wytwarza prąd, a jest nią węzeł zatokowy, zlokalizowany w prawym przedsionku. Z tego miejsca właśnie rozchodzi się po całym sercu impuls - fala pobudzenia, najpierw dociera do przedsionków, następnie do komór. Cały proces pozwala na zachowanie naprzemiennej pracy przedsionków i komór. Dzieki temu krew z przedsionków napełnia komory, a następnie, kurcząc się, wyrzucają krew odpowiednio - lewa do aorty, a prawa do pnia płucnego.
2. Jakie są przyczyny arytmi serca
Za główną przyczynę arytmii serca uważa się zaburzenia powstawania i przewodzenia tych impulsów elektrycznych. Przyczyną arytmii serca są najczęściej:
- choroba niedokrwienna serca,
- nadciśnienie tętnicze,
- miażdżyca,
- choroba zastawek serca,
- zwyrodnienie mięśnia sercowego,
- zaburzenia ilości elektrolitów we krwi,
- przedawkowanie leków, np. glikozydów naparstnicy,
- może mieć również związek z toczniem.
[Zaburzenia rytmu serca]((https://portal.abczdrowie.pl/zaburzenia-rytmu-serca) mogą wywoływać różne objawy, jednak zdarza się, że chory nie odczuwa żadnych dolegliwości.
Skurcze dodatkowe serca mogą być też wynikiem pojawienia się ognisk ektopowych w sercu, a więc miejsc, w których niezależnie od układu bodźcowo - przewodzącego, następuje wytwarzanie impulsów elektrycznych pobudzających ten organ.
Do arytmii może dojść także po nadużyciu alkoholu, mocnej herbaty, czy też kawy.
3. Jakie są objawy arytmii serca
Objawem arytmii jest uczucie szybkiej lub nierównomiernej pracy tego organu. Pacjenci cierpiący na arytmię swoje objawy określają również jako opóźniony lub „mocny” rytm serca. Natomiast tzw. skurcze dodatkowe powodują uczucie określane są jako „przeskakiwania” lub kłucia w klatce piersiowej, chwilowe zatrzymania pracy serca.
Możemy odczuwać dziwne szarpnięcia w okolicy serca, przelewanie się czegoś za mostkiem lub dławienie w klatce piersiowej. Sensacje te zwykle trwają krótko i same ustępują, ale mają tendencje do nawracania.
Arytmia nie zawsze jest patologią. Tzw. niemiarowość oddechową odczuwają czasem dzieci i młodzież w okresie dojrzewania (ich tętno przyśpiesza w czasie wdechu, a znacznie zwalnia w czasie wydechu), jest to zjawisko zupełnie normalne.
Objawy w arytmii mogą być również bardzo niespecyficzne. Często bowiem zdarza się, że chorzy odczuwają ogólne osłabienie organizmu, czy też ból w klatce piersiowej. Objawy u osób chorych na arytmię serca to również duszności, uczucie gorąca, a nawet wybudzanie się ze snu.
4. Jakie są rodzaje arytmii serca
Możemy wyróżnić kilka rodzajów arytmii:
- migotanie przedsionków – przedsionki serca nie kurczą się efektywnie, jednak praca komór jest prawidłowa, jest to najczęstsza przyczyna nagłego zatrzymania krążenia, jeśli w porę nie zostanie podjęta reanimacja, pacjent może umrzeć,
- bradykardia – szybkość pracy serca wynosi poniżej pięćdziesiąt uderzeń na minutę,
- tachykardia (zwana także częstoskurczem) – szybkość pracy serca wynosi powyżej 100 uderzeń na minutę. Szczególnym rodzajem tachykardii jest migotanie komór i migotanie przedsionków.
- migotanie komór – serce otrzymuje częste impulsy elektryczne, przez co zaczyna kurczyć się nieefektywnie i w sposób nieskoordynowany. Migotanie komór jest najczęstszą przyczyną nagłego zatrzymania krążenia, jeżeli nie zostanie podjęta resuscytacja prowadzi do śmierci,
- dodatkowe skurcze – dodatkowe, nieprawidłowe skurcze serca prowadzące do niemiarowego rytmu,
- niemiarowość oddechowa - polega na stopniowym przyspieszaniu rytmu zatokowego pracy serca z jednoczesnie dokonywanym wdechem i powolnym jego zwalnianiem podczas wydechu. Przypadłość ta nie wymaga leczenia, jest to tzw. arytmia fizjologiczna, która pojawia się w każdej grupie wiekowej, zarówno u dzieci, jak i młodziezy i dorosłych. Najbardziej narażone są na nią osoby cierpiące z powodu zaburzeń układu autonomicznego.
Niektóre typy zmian pracy serca, takie jak np. dodatkowe skurcze lub też wyraźne zwolnienie jego częstotliwości, którym dodatkowo towarzyszą dolegliwości żołądkowe (wymioty, mdłości), niekiedy występują podczas leczenia niewydolności krążenia lub zaburzeń rytmu pracy serca lekami z gurpy glikozydów naparstnicy - należy wtedy skontaktować się z lekarzem, który to leczenie zalecił. Może dojść wtedy do nietolerancji tych medykamentów przez organizm, lub też może być nimi nadmiernie nasycony.
Także przyjmowanie przez dłuższy okres leków odwadniających, które mają na celu utratę nadwyżki wody z organizmu (m.in. podczas leczenia niewydolności krążenia występującej z obrzękami), może skutkować także utratą potasu, którego zmniejszone stężenie we krwi sprzyja pojawianiu się lub opornemu utrzymywaniu się zaburzeń rytmu serca. Z tego powodu nie powinniśmy na własną rękę zaprzestawać zażywania leków z potasem.
5. Jak zdiagnozować arytmię serca
Aby właściwie rozpoznać zaburzenia rytmu serca lekarz powinien przede wszystkim bardzo dokładnie osłuchać pacjenta i zbadać jego tętno.
Następnie jest wykonywane badanie elektrokardiograficzne lub 24-godzinne EKG hotler, jeśli skurcze nie pojawiają się zbyt często. Jest to zmodyfikowane badanie EKG – do klatki piersiowej pacjenta przyklejane zostają minielektrody połączone z niewielkim urządzeniem rejestrującym pracę serca, w trakcie wykonywania czynności dnia codziennego, również podczas snu.
U pacjentów ze zdiagnozowaną arytmią należy w każdym przypadku znaleźć przyczynę konkretnego przypadku. W tym celu należy wielokrotnie powtarzać badanie EKG.
Bardzo ważne są również odczucia chorej osoby. Aby prawidłowo i szybko rozpoznać dolegliwości, ogromne znaczenie ma to, w jakich okolicznościach, jak często i na jak długo nasze serce traci naturalny rytm. Niekiedy niezbędne może się okazać cewnikowanie i pomiar napięcia elektrycznego wewnątrz serca.
Po zdiagnozowaniu arytmii serca należy poszukać przyczyny choroby serca. Aby ocenić kondycję serca i płuc, lekarz zaleca następujące badania:
- RTG klatki piersiowej,
- ECHO serca.
Jeśli u chorego na arytmię podejrzewa się lub zdiagnozowano chorobę niedokrwienną serca, należy wziąć po uwagę wykonanie testu wysiłkowego EKG i koronarografii. U pacjenta chorego na arytmię z utrwalonym migotaniem przedsionków, które leczy się lekami przeciwkrzepliwymi, konieczne jest regularne badanie parametrów krzepnięcia krwi.
6. Czy można wyleczyć arytmię serca
Wdrożenie kuracji arytmii serca i jej intensywność uzależnione są od rodzaju zaburzenia rytmu serca, od dolegliwości i możliwych konsekwencji choroby. Lekarz musi ocenić, czy przebieg arytmii serca jest łagodny, potencjalnie złośliwy, czy złośliwy. Leczenie arytmii jest najskuteczniejsze, jeśli przyczyna choroby jest rozpoznana i możliwa do usunięcia (np. leczenie choroby niedokrwiennej serca, choroby zastawek, unormowanie nadciśnienia tętniczego, wahań hormonalnych).
Istotna dla zdrowia jest również zmiana dotychczasowego stylu życia. Konieczna jest zdrowa dieta, utrzymywanie prawidłowej masy ciała. Nie wskazane jest palenie tytoniu, dlatego dobrze jest rozważyć wyjście ze swojego nałogu oraz namówienie na taki krok domowników.
Ponadto duże znaczenie ma leczenie współistniejących dolegliwości, np.:
- nadciśnienie tętnicze,
- cukrzyca,
- podwyższony cholesterol,
- leczenie farmakologiczne.
Lekami najczęściej wdrażanymi w zaburzeniach rytmu serca są:
- glikozydy,
- amiodaron (może powodować skutki uboczne),
- beta-blokery (szczególnie u pacjentów z chorobą niedokrwienną serca lub nadciśnieniem tętniczym),
- propafenon - u pewnej grupy chorych z migotaniem przedsionków,
- antagoniści wapnia (mniej skuteczne, wywołuje niewiele działań niepożądanych).
Leczenie zabiegowe polega na:
- operacji zastawki serca,
- wszczepieniu rozrusznika serca,
- ablacji RF,
- leczeniu zabiegowym choroby niedokrwiennej serca,
- kardiowersji elektrycznej,
- wszczepieniu kardiowertera-defibrylatora.
Kiedy potrzebny będzie rozrusznik serca?
Pacjenci, u których rytm serca jest bardzo rzadki (40 lub mniej uderzeń na minutę) oraz ci, którzy cierpią z powodu napadowych przerw w pracy serca wymagają wszczepienia rozrusznika serca. Zwykle jest to wykonywane w warunkach ambulatoryjnych. Ma on za zadanie pobudzać serce do skurczu w momencie, kiedy naturalne pobudzanie serca jest opóźnione.
7. Kiedy z powodu arytmii serca trzeba wezwać pomoc
Są sytuacje, kiedy nie możemy czekać do kolejnej wizyty u specjalisty. Jeśli zaburzeniom pracy serca (zwłaszcza pojawiającym się nagle) towarzyszy:
- gwałtowne pogorszenie samopoczucia, połączone z ogólnym osłabieniem,
- nawrotowe skłonności do omdlewania,
- uczucie jakby ucisku za mostkiem promieniującego ku górze,
- nudności,
- szum w głowie,
- mroczki przed oczami,
- słabo wyczuwalne tętno,
jest to wskazanie do natychmiastowego wezwania lekarza miejscowego lub pogotowia ratunkowego.
Do czasu przybycia pomocy medycznej powinniśmy
- ułożyć pacjenta w pozycji leżącej, zbliżonej do poziomej,
- podać choremu 20–30 kropli mieszanki nasercowej (najczęściej posiadamy ją w apteczce domowej).
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.