Badania serca – wskazania, rodzaje i charakterystyka
Badania serca pozwalają na rozpoznanie i monitorowanie leczenia chorób serca. Ponieważ nie istnieje jedna uniwersalna procedura diagnostyczna, by uzyskać pełny obraz, wykonuje się ich kilka. Wszystkie badania kardiologiczne dostarczają wielu ważnych informacji, stąd powinny je wykonywać nie tylko osoby chorujące na serce. Co warto wiedzieć?
1. Wskazania do badania serca
Badania serca powinny wykonywać nie tylko osoby, które chorują na serce bądź obserwują u siebie różne niepokojące objawy oraz dolegliwości wskazujące na nieprawidłowości natury kardiologicznej, takie jak:
- szybkie meczenie się,
- bóle w klatce piersiowej,
- częste duszności, pojawiające się nawet po niewielkim wysiłku,
- obrzęki kończyn dolnych,
- przewlekły, mokry kaszel,
- uczucie zaburzeń pracy serca, „kołatania”.
Kiedy zatem wykonać badania serca? Profilaktyczne, okresowe badania serca są zalecane dla osób po 40. roku życia, szczególnie znajdujących się w tzw. grupach ryzyka. Czynniki, które mogą predysponować do występowania chorób układu sercowo-naczyniowego to nadwaga i otyłość, palenie tytoniu, siedzący tryb życia, brak aktywności fizycznej lub bardzo ograniczona jej ilość, a także historia chorób serca w rodzinie i choroby współwystępujące, takie jak nadciśnienie czy cukrzyca.
2. Jakie są badania serca?
Badania serca mają na celu scharakteryzowania różnych aspektów pracy serca. Ich celem jest ustalenie, czy w związku z różnymi niepokojącymi objawami istnieje jakiś problemem kardiologiczny, a jeśli tak, czego dotyczy. Zwykle w diagnostyce wykorzystuje się ich kilka. Ma to związek ze skomplikowanym i złożonym charakterem funkcjonowania oraz budowy narządu.
Każde z badań skupia się na innym aspekcie pracy układu sercowo-naczyniowego i dostarcza informacje, które pokrywają się często tylko częściowo. Nie istnieje jedno uniwersalne i kompleksowe badanie, które odpowiadałoby na wszystkie pytania stawiane przez kardiologa.
Jakie są badania serca? To:
- badanie przedmiotowe, obejmujące osłuchiwanie serca i pomiar ciśnienia tętniczego krwi,
- elektrokardiogram spoczynkowy (EKG),
- badanie echokardiograficzne serca,
- próba wysiłkowa,
- ambulatoryjne monitorowanie (Holter) ciśnienia lub zaburzeń rytmu.
3. Elektrokardiogram spoczynkowy (EKG)
EKG (elektrokardiografia) to najprostsze, najkrótsze i najczęściej wykonywane badanie kardiologiczne. Polega na rejestracji potencjałów elektrycznych, które powstają w wyniku pracy serca. Jest to możliwe dzięki 10 elektrodom umieszczonym na powierzchni ciała.
Badanie określa i ocenia:
- dominujący rytm serca (najczęstszy – zatokowy czy też inny),
- dokładną częstość pracy serca (uderzenia na minutę),
- zaburzenia rytmu (nadkomorowe czy komorowe),
- cechy pogrubienia mięśnia sercowego lub powiększenia przedsionków,
- występowanie bloków przewodzenia,
- cechy niedokrwienia mięśnia sercowego lub przebytego zawału.
EKG często jest traktowane jak przesiewowe badanie serca. Ma ono jednak pewne ograniczenia, przez co może nie być wystarczające do pełnej oceny. Przede wszystkim jest krótkie i spoczynkowe, nie wykrywa więc tych objawów, które nie pojawiają się stale, a wyłącznie okresowo lub podczas wysiłku.
Zobacz także:
4. Badanie echokardiograficzne
Badanie echokardiograficzne, czyli tak zwane echo serca, jest badaniem ultrasonograficznym. Ta technika diagnostyki obrazowej polega na badaniu struktur serca i dużych naczyń krwionośnych za pomocą ultradźwięków.
Echo serca:
- obrazuje serce,
- dokładnie określa wymiary poszczególnych elementów narządu,
- ocenia czynność skurczową i rozkurczową mięśnia obu komór,
- ocenia czynność zastawek serca.
5. Próba wysiłkowa
Próba wysiłkowa to badanie serca, które przeprowadza się na bieżni ruchomej lub rowerze stacjonarnym. Badanie polega na stopniowym zwiększaniu obciążenia do wystąpienia objawów lub do zmęczenia, które uniemożliwia kontynuację badania. W jego trakcie na bieżąco monitoruje się EKG, a okresowo również ciśnienie tętnicze (co 2-3 minuty).
Celem próby wysiłkowej jest:
- zilustrowanie objawów, które pojawiają się podczas wykonywania wysiłku fizycznego lub po jego zaprzestaniu,
- analiza odpowiedzi rytmu serca i ciśnienia tętniczego w czasie wzrastającego wysiłku,
- ocena narządu pod kątem zaburzeń rytmu lub innych zmian w EKG podczas próby wysiłkowej.
6. Badania holterowskie
Badania holterowskie, w przeciwieństwie do innych badań, nie jest ograniczone do krótkiego czasu. Pozwala na ocenę zaburzeń rytmu lub ciśnienia tętniczego w ciągu doby, a nawet dłużej, jeśli istnieje taka potrzeba.
Wykorzystuje się holter ciśnieniowy oraz holter pod kątem zaburzeń rytmu. W przypadku holtera ciśnieniowego badanie serca polega na noszeniu mankietu do pomiaru ciśnienia tętniczego na ramieniu, który jest połączony z rejestratorem.
Aparat wykonuje pomiary co 20 minut w ciągu dnia i co 30 minut w nocy. Wyniki są przeliczane na średnie wartości ciśnienia tętniczego skurczowego i rozkurczowego w poszczególnych okresach doby.
Holter pod kątem zaburzeń rytmu wykorzystuje zwykle trzy elektrody. Ponieważ badanie trwa długo, a i obejmuje okresy aktywności fizycznej, pozwala na pełną ocenę występowania zaburzeń rytmu serca.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.