Badanie fizyczne moczu
Ciężar właściwy moczu jest ważnym elementem badania ogólnego moczu. Określa zdolność nerek do zagęszczania moczu w zależności od stopnia nawodnienia. Prawidłowy ciężar właściwy moczu waha się w granicach od 1016 do 1022 g/l i w ogólnej mierze od ilości wydalonych substancji takich jak mocznik, sód, potas oraz od ilości wydalanej wody. Badanie moczu jest niezbędne w diagnozie szeregu chorób z zakresu układu moczowego i niektórych narządów (np. wątroby). Badanie pozwala wykryć chorobę jeszcze w okresie bezobjawowym.
1. Wskazania i przygotowanie do wykonania badania moczu
Wskazania do wykonania badania moczu:
choroby układu moczowego,
- choroby ogólnoustrojowe (np. badanie w cukrzycy, nadciśnieniu tętniczym),
- ciąża,
- żółtaczka.
Przygotowanie do badania moczu:
- przed oddaniem moczu okolica narządów moczowo-płciowych powinna być umyta mydłem z bieżącą wodą, bez używania środków dezynfekujących, a następnie powinna być osuszona,
- do badania ogólnego moczu należy pobrać mocz z rannej porcji po przebudzeniu,
- pierwszą porcję oddaje się muszli klozetowej, następnie około 100 ml oddaje się do specjalnego pojemnika,
- pojemnik należy podpisać imieniem i nazwiskiem,
- pobraną próbkę moczu należy dostarczyć do pracowni w jak najszybszym czasie w celu uzyskania wyniku badania moczu,
- mocz przetrzymywany w temperaturze pokojowej nie nadaje się do oceny, więc należy go przetrzymywać w temperaturze ok. 4 stopni C.
2. Interpretacja ciężaru właściwego moczu
- Wzrost ciężaru właściwego moczu (powyżej 1022 g/l) występuje, gdy w moczu pojawia się nadmiar glukozy, białka,
- Zmniejszenie ciężaru właściwego moczu występuje w moczówce prostej lub w wyniku stosowaniu leków moczopędnych,
- Stały ciężar moczu w granicach 1010-1012 g/l, niezależnie od stopnia nawodnienia jest typowy dla przewlekłej niewydolności nerek.
3. Wygląd moczu
Barwa moczu - prawidłowy mocz ma barwę od słomkowej, poprzez jasno-żółtą, szaro-żółtą, bursztynową do ciemno–żółtej. U osoby odwodnionej mocz będzie miał intensywne pomarańczowe zabarwienie.
Na barwę moczu mogą wpływać różne czynniki (składniki codziennej diety oraz substancje powstające w wyniku przemian w organizmie), np:
- czerwono-różowe zabarwienie moczu może świadczyć o obecności krwinek czerwonych, hemoglobiny, wielu luków oraz barwników zawartych w burakach,
- brązowe zabarwienie moczu może pojawić się w przypadku obecności w nim związków porfirynowych.
Przejrzystość moczu świeżo oddanego jest pełna, mocz jest zwykle przejrzysty i lekko opalizujący. W zakażeniu układu moczowego mocz od początku ma mętny wygląd. Również przechowywanie moczu w temperaturze pokojowej może powodować jego zmętnienie spowodowane namnażaniem bakterii.
Odczyn prawidłowego moczu może wahać się od lekko kwaśnego po zasadowy.
Glukoza w moczu osoby zdrowej nie występuje. Cukier w moczu może oznaczać nieprawidłową pracę cewki nerkowej.
Białko w moczu występuje w ilości około 100 mg białka na dobę i jest to ilość nie wykrywalna przy pomocy powszechnie stosowanych metod diagnostycznych. Zwiększone wydalanie białka stwierdza się najczęściej przy chorobach nerek.
Bilirubina w osób zdrowych wynosi od 0.05 - 4.0 mg. na dobę a wzrost jego wydalania występuje w stanach zapalnych wątroby.
Ciało ketonowe w moczu u osób zdrowych nie występuje. Mogą występować u osób głodzących się, w niewyrównywanej cukrzycy lub przy nadużywaniu alkoholu.
Badanie osadu moczu:
- nabłonki,
- krwinki białe,
- krwinki czerwone,
- wałeczki,
- składniki mineralne,
- drobnoustroje.
Badanie moczu może dać załafszowane wyniki.
Najczęstsze przyczyny to:
- zanieczyszczony pojemnik,
- obecność glukozy w pojemniku,
- obecność składników mineralnych w pojemniku,
- duże dawki witaminy C mogą wykazywać obecność glukozy w moczu,
- niektóre leki mogą wskazywać na obecność bilirubiny w moczu,
- zanieczyszczenie wydzieliną z pochwy.
Badanie moczu jest niezbędne w chorobach układu moczowego. Na podstawie właściwości fizycznych moczu (ciężar właściwy moczu, przejrzystość moczu, barwa moczu, itp.) można zdiagnozować choroby nerek, ciążę i inne choroby ogólnoustrojowe.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.