Bark pływaka - przyczyny, objawy, leczenie, zapobieganie

Bark pływaka (zespół bolesnego barku pływaka) to najpopularniejszy problem ortopedyczny, diagnozowany u 50-80% pływaków rekreacyjnych oraz wyczynowych.

Schorzenie jest spowodowane wielokrotnym powtarzaniem ruchów barku, najczęściej podczas pływania stylem kraul lub delfin. Zespół bolesnego barku pływaka może rozwinąć się również na skutek wielokrotnego sięgania ponad głowę. Diagnozę tą często słyszą tenisiści, siatkarze, pracownicy budowlani oraz elektrycy.

Przyczyny zespołu bolesnego barku pływaka to wielokrotne powtórzenie ruchów przywiedzenia i rotacji wewnętrznej stawu ramiennego. Najczęściej objawy pojawiają się na skutek pływania stylem motylkowym (delfin) lub dowolnym (kraul).

Wyczynowi pływacy mogą wykonywać nawet kilka tysięcy obrotów ramion w czasie treningu. Po dołączeniu rozgrzewki, pozostałych ćwiczeń oraz czynności wykonywanych codziennie, bark jest w coraz gorzej kondycji i zaczynają pojawiać się pierwsze objawy.

Bark pływaka to skutek przeciążenia i uszkodzenia obrąbka panewki stawowej (jej przedniej cześci), co prowadzi do rozciągnięcia torebki stawowej i podwichnięcia przedniego stawu.

Obrąbek panewki może być postrzępiony lub przerwany i przemieszczony do wnętrza stawu. Zdarza się również, że rozpoznawane jest odczynowe zapalenie błony maziowej.

Pierwsze objawy zespołu bolesnego barku pływaka przypominają ból mięśni po intensywnym wysiłku. Pojawia się ból w czasie pływania, tuż po wyrzuceniu ręki, gdy przekręcone do wewnątrz ramię dochodzi na wysokość barku.

Najpopularniejsze objawy barku pływaka to:

• ból barku,
• ból podczas podnoszenia ramion nad głowę,
• ból staje się mocniejszy w trakcie leżenia na boku,
• osłabienie mięśni,
• zmniejszenie zakresu ruchu ramienia,
• cechy niestabilności barku,
• tkliwość barku.

Rozpoznanie zespołu bolesnego barku pływaka wymaga konsultacji ortopedycznej. Problem jest diagnozowany stosunkowo szybko, poniewaź ból barku uniemożliwia wykonanie treningu, a po pewnym czasie negatywnie wpływa również na sen i codzienne czynności.

Lekarz przeprowadza wywiad, a następnie badanie fizykalne, w którym stwierdza się ból, tkliwość lub obrzęk. Następnie przechodzi do testów na zakres ruchu ramion, mobilność stawów i siłę mięśni.

Niekiedy pacjent kierowany jest na dodatkowe badania, takie jak USG, RTG, tomografię komputerową lub MRI. Zwykle są one przeprowadzone w celu wykluczenia przyczyn anatomicznych, które mogą odpowiadać za bark pływaka. Wśród nich wymienia się uszkodzenia kostne, mięśniowe i stawowe, ale również zmiany w obszarze więzadeł czy ścięgien.

Leczenie zespołu bolesnego barku pływaka opiera się na postępowaniu nieoperacyjnym. Na początku konieczne jest zmniejszenie stanu zapalnego za pomocą stosowania środków przeciwzapalnych i okładów z lodu.

Pomocne mogą okazać się również spotkania z fizjoterapeutą w celu wzmocnienia barku i poprawy zakresu ruchu. Warto również zniwelować napięcie mięśni klatki piersiowej oraz sztywność piersiowego odcinka kręgosłupa.

Najważniejszym etapem leczenia jest przywrócenie prawidłowego balansu mięśni za pomocą ćwiczeń izometrycznych oraz treningu w różnych pozycjach ciała.

Warto stosować taśmy oporowe lub ciężarki, pod kontrolą wykwalifikowanego trenera. Powrót do pływania zwykle wymaga zmniejszenia dystansu lub częstotliwości treningów na pływalni.

Często sportowcy muszą też zmienić wzorce treningowe w celu odciążenia barku, dużo pomocnych wskazówek może udzielić trener pływania.

Powrót do zdrowia wspomaga odpoczynek oraz przeorganizowanie kuchni, by nie sięgać wysoko po codzienne przedmioty. Leczenie chirurgiczne stosowane jest dość rzadko u osób, u których wdrożone zmiany nie przyniosły rezultatu.

Zapobieganie zespołu bolesnego barku opiera się na kilku zasadach:

• unikanie powtarzających się ruchów barku,
• ćwiczenie barku w trakcie ogólnorozwojowych treningów,
• regularny odpoczynek, gdy mięśnie są zmęczone,
• rozgrzewka i rozciąganie przed rozpoczęciem pływania.