Ból stóp – jakie schorzenia sygnalizuje

Ból stopy może wynikać z tego, że tę część naszego ciała ciągle eksploatujemy. Przyczyny dolegliwości mogą być bardzo różne. Stopa nie jest traktowana z takim pietyzmem jak ręka. Jednak gdy zaczyna niedomagać, uświadamiamy sobie, jak ważnym jest narządem. Wszak to stopa dźwiga całe nasze ciało i pomaga mu bezproblemowo przemieszczać się z miejsca na miejsce. Płaskostopie, żylaki czy cukrzyca to tylko niektóre z chorób objawiających się dolegliwościami bólowymi w obrębie stóp. Nasze stopy mówią nam, że z organizmem dzieje się coś złego – nie wolno tego głosu lekceważyć. Gdy zaczynają boleć, trzeba niezwłocznie udać się po pomoc do lekarza ortopedy.

1. Charakterystyka bólu stopy

Ból stopy może być spowodowany różnorodnymi czynnikami. U niektórych pacjentów związany jest on z urazem, u innych z kolei sygnalizuje problemy reumatyczne. Bólu stopy nigdy nie należy bagatelizować, ponieważ to właśnie ten narząd pełni u nas funkcję podporowo-nośną i lokomocyjną. Ból stopy powoduje u pacjentów nie tylko dyskomfort, ale również problemy w codziennym funkcjonowaniu. Dolegliwości bólowe utrudniają nam chodzenie, bieganie, tańczenie czy uprawianie innych dyscyplin sportowych.

W niektórych przypadkach ból stopy jest wynikiem źle dobranego obuwia np. zbyt ciasnych butów, zbyt wysokich szpilek. Źle dobrane obuwie powoduje ucisk i odkształcenia. Niejednokrotnie, dolegliwości bólowe w obrębie stóp mówią również o chorobach ogólnoustrojowych.

2. Przyczyny bólu stopy

Zobacz film: "Amputacja stopy cukrzycowej"

Przyczyny bólu stopy mogą być bardzo różne. Stopy są mocno przez nas eksploatowane, z tego powodu możemy doznać różnych kontuzji, przeciążeń, złamań, zwichnięć czy skręceń. Do urazu może dojść w trakcie spaceru, treningu fizycznego, czy wykonywania codziennych czynności, takich jak schodzenie po schodach.

Wśród popularnych przyczyn bólu stopy lekarze wyróżniają:

• koślawe paluchy (haluksy),
• skręcenie stawu skokowego górnego,
• cukrzycę,
• dnę moczanową,
• płaskostopie,
• torbiel galaretowatą,
• ostrogi piętowe.

2.1. Płaskostopie

Płaskostopie to obniżenie sklepienia podłużnego stopy na skutek zmian zwyrodnieniowych w stawach stopy. Osoba z platfusem odczuwa ból stopy i łydki, łatwo się męczy, a jej chód jest ociężały i kołyszący. Może się też pojawić ból kręgosłupa. W miarę upływu czasu dolegliwości narastają. W końcu może dojść nawet do stanów zapalnych stawów stóp, koślawienia paluchów czy uniemożliwienia chodzenia. Aby nie dopuścić do powstania płaskostopia, należy dbać o higienę stóp, ćwiczyć je, nosić wygodne obuwie (obcasy są dla stóp udręką).

2.2. Koślawe paluchy (haluksy)

Koślawe paluchy nazwane też haluksami, są najczęściej spotykaną bolesną chorobą stóp. Przyczyną tego schorzenia jest podwichnięcie palucha w stawie paluchowo-śródstopnym i przesunięcie go w stronę drugiego palca stopy. Choć zwykle mają podłoże genetyczne, do ich kształtowania przyczynia się także obuwie, zwłaszcza to na wysokim obcasie.

Jednak przypadki dotkniętych tą dolegliwością bardzo młodych ludzi, potwierdzają ogromny wpływ w kształtowaniu się paluchów koślawych młodzieńczych, czynnika genetycznego.

Nasilenie tego schorzenia może być tak duże, że często wymaga już leczenia operacyjnego. Lekarze jednak w przypadku haluksów po skalpel sięgają w ostateczności. Wprawdzie leczenie operacyjne poprawia kosmetykę, bo znosi efekt palucha koślawego, ale niestety stopa pozostaje poprzecznie płaska, a zniekształcenie idzie w parze z bólem.

We wszelkich bólach i niedomaganiach stóp, niezależnie od rodzaju choroby jaka je wywołuje, bezwzględnie wymagana jest staranna higiena. Zabiegi z zakresu pedicure nie są tu luksusem, a elementem terapii, podobnie jak noszenie wygodnych butów na niskim obcasie, takich, które zapewniają stopie anatomiczny układ i kształtują prawidłowo sklepienie poprzeczne i podłużne stopy.

But powinien także zapewniać stopie wentylację, by się nie pociła i nie powodowała maceracji.

Ortopedzi mają niechętny stosunek do kapci, które nie spełniają norm formowania i podtrzymywania naturalnych krzywizn stopy. Lepiej zamienić je na grubą skarpetę.

A najlepiej – tam gdzie tylko są ku temu warunki, a stan zdrowia stóp pozwala – chodzić boso! Po piasku, po trawie, po grubym dywanie. Kształtują się wtedy wewnętrzne mięśnie stopy, pracują nawet te, które w bucie nie mają ku temu zbyt wiele okazji.

Wskazane jest również stosowanie opatrunków hydrokoloidowych, czy noszenie specjalnych wkładek korygujących ułożenie palucha.

2.3. Stopa poprzecznie płaska

Zwykle towarzyszy haluksom. Stopa architektonicznie uformowana jest z dwóch łuków, które pomagają jej dźwigać cały ciężar ciała. Łuk podłużny biegnie wzdłuż osi stopy od pięty po palce, a łuk poprzeczny biegnie w poprzek stopy, pomiędzy głowami kości śródstopia.

Te łuki mają znaczenie takie samo jak łuki w architekturze: są dynamiczną konstrukcją podtrzymującą całą stopę. Naturalnie człowiek chodzi na pierwszej kości śródstopia i na piątej – tzw. głowie kości śródstopia.

W omawianym tu zniekształceniu, druga i trzecia kość śródstopia obniża się i jest nieprawidłowo obciążana. W efekcie pojawia się ból wywodzący się zarówno z głów kości śródstopia, jak i ze skóry. Pojawiają się też tak zwane modzele.

Wkładki, które podtrzymują sklepienie poprzeczne albo podłużne stopy i są dopasowane do powierzchni stopy, w przypadku zniekształcenia palucha koślawego są pierwszym etapem leczenia.

W bardzo dużych zniekształceniach, połączonych ze zmianami zwyrodnieniowymi, gdzie forma nie pasuje do żadnego standardowego obuwia, jedynym ratunkiem są buty ortopedyczne.

2.4. Stopa płaska statyczna

To zniekształcenie podłużne sklepienia stopy, również bywa powodem bólu. Zdarza się ono już u dzieci, ujawniając się w 3–4 roku życia. W tym wieku gimnastyka korekcyjna oraz noszenie odpowiednich wkładek przynosi zwykle bardzo dobre efekty.

Niestety bywa, że stóp nie da się poprawić na tym etapie rozwoju dziecka i zostają one zniekształcone na całe życie.

Oprócz wkładek istnieje szereg aparatów, które podtrzymują zniekształconą stopę, poprawiając jej codzienne funkcjonowanie i łagodząc lub nawet eliminując związany ze schorzeniem ból. Są to np. aparaty odwodzące paluch, specjalne wkładki międzypalcowe, a nawet wkładki podnoszące sklepienie poprzeczne stopy, mieszczące się także w małych butach.

2.5. Stopa cukrzycowa

Jest przykładem choroby niezwiązanej bezpośrednio z tym narządem, ale której konsekwencje do niego docierają. Pacjenci z cukrzycą często skarżą się na ból stopy, który jest spowodowany zaburzeniem funkcjonowania nerwów obwodowych (polineuropatia) lub zaburzeniem funkcjonowania naczyń, głównie tętnic (angiopatia) w kończynach dolnych.

Mówimy wtedy o przypadku tzw. stopy cukrzycowej. Stopa, jako odległa część ciała pozostaje w konsekwencji bardzo źle ukrwiona, czego skutkiem może być nawet martwica, a nieprawidłowe unerwienie przejawia się zaburzeniem czucia.

Chorzy na cukrzycę muszą więc dodatkowo bardzo wiele uwagi poświęcić higienie stóp. U cukrzyków występuje też proces spowolnienia gojenia się rany, co prowadzi do bolesnych owrzodzeń. Muszą uważać, by się nie skaleczyć i nie doprowadzić do zakażenia, co może być początkiem martwicy. Zgubne skutki może spowodować nawet dopuszczenie do maceracji naskórka.

2.6. Torbiel galaretowata

Torbiel galaretowata to podskórny guzek na górnej powierzchni stopy, w okolicy stawu skokowego. Zazwyczaj nie jest większa od ziarnka grochu i występuje częściej u kobiet niż u mężczyzn. Można usunąć ją chirurgicznie lub nakłuć, by się opróżniła. Zdarza się, że guzek pojawia się ponownie lub sam znika. Problem ten powoduje u pacjentów nie tylko dyskomfort, ale również ból stopy.

2.7. Dna moczanowa

Dna moczanowa to choroba mająca charakter przewlekły. Pacjenci zmagający się z tą chorobą uskarżają się na ból stopy, rąk, kolan lub barku. Napady dnawego zapalenia stawów palucha (dużego palca u nogi) objawiają się zwykle dokuczliwym bólem. Pojawia się zaczerwienienie skóry i obrzęk stawu. Nie zawsze jednak ból dobywający się z pierwszego stawu środstopno-palcowego musi świadczyć o dnie.

Tutaj lubią też lokalizować się zmiany zwyrodnieniowe stopy, pojawiające się z reguły po 50. roku życia, rzadko występujące samoistnie, a najczęściej będące efektem wcześniejszych zniekształceń. Rozstrzygającym dla diagnozy: czy to dna, czy zwyrodnienie, jest wówczas badanie poziomu kwasu moczowego we krwi.

Dna moczanowa wymaga poza leczeniem miejscowym, osobnego - ogólnego, w tym diety, leków obniżających poziom kwasu moczowego we krwi i leczenia przeciwzapalnego. Przy zwyrodnieniach głównie stosuje się leczenie zachowawcze, a operacje korygujące zniekształcenia dotyczą tylko wybranych przypadków.

Czym spowodowana jest dna mocznowa? Odpowiedź jest dosyć prosta. Kiedy w naszym ciele występuje nadmiar kwasu moczowego, dochodzi do jego krystalizacji. Kryształki odkładają się w stawach, powodując u osoby dotkniętej podagrą zniekształcenia, uporczywy ból czy problemy z poruszaniem się.

2.8. Ostrogi piętowe

Ostrogi piętowe również mogą powodować bóle stóp. Przyczyną wystąpienia tej dolegliwości jest zwykle stan zapalny powstający w miejscu, w którym kość piętowa łączy się ze strukturą, która jest napinana i rozluźniana podczas chodzenia (jest to tzw. zapalenie rozcięgna podeszwowego i tkanki podskórnej w okolicy pięty). Ostrogi piętowe mogą dotyczyć jednej strony kości piętowej lub obu jej stron. Pacjentom z ostrogami piętowymi, zaleca się stosowanie wkładek odciążających, noszenie wygodnych butów, utrzymywanie odpowiedniej wagi. Warto również skorzystać z zabiegów fizykalnych.

2.9. Achillodynia

Inaczej zapalenie przyczepu ścięgna Achillesa daje dotkliwy ból z tyłu stopy, u góry pięty. Leczy się go głównie fizykoterapią, unieruchomieniem i – co może paradoksalnie zabrzmieć w świetle wcześniej przytoczonych zasad – noszeniem podwyższonego obcasa. Powoduje on bowiem zmniejszenie napięcia tego ścięgna, co łagodzi ból.

2.10. Skręcenie stawu skokowego górnego

Jest najczęściej spotykanym urazem stopy, który niestety często pozostawia trwałe następstwa w postaci różnego stopnia uszkodzenia torebek stawowych, ale bez uszkodzenia kości. Pojawia się krwiak i ogromny obrzęk stopy.

Przy leczeniu nacisk kładzie się na doprowadzenie do wygojenia wszystkich struktur w taki sposób, by nie ulegały rozciągnięciu. W przeciwnym wypadku może pozostać tzw. nawykowe skręcenie stawu skokowego, więc będzie on się skręcał nawet w najbłahszych okolicznościach.

Ideałem w leczeniu byłoby więc takie unieruchomienie, które ograniczyłoby ruchy maksymalne stopy, pozostawiając jej jednak pewną aktywność. Gips nie spełnia tych warunków; optymalne zastosowanie znajduje tu stabilizator stawu skokowego.

I na zakończenie: uniwersalnych rad co do postępowania, gdy bolą stopy - nie ma. Po prostu trzeba szukać pomocy u specjalisty. Rzadko zdarza się, by ortopeda nie znalazł przyczyny bólu i nie wyleczył schorzenia.

2.11. Żylaki

Żylaki kończyn dolnych, nazywane również przewlekłą niewydolnością żylną, mogą powodować u pacjentów nie tylko bóle stóp, ale również obrzęki, skurcze, czy uczucie pieczenia. Ta choroba układu krwionośnego jest zmorą wielu pacjentów i pacjentek. Żylaki kończyn dolnych powstają na skutek upośledzenia drożności naczyń żylnych i wzrostu ciśnienia hydrostatycznego w ich świetle. Powstawanie żylaków jest też związane z otyłością i zbyt dużą dawką hormonów zawartych w tabletkach antykoncepcyjnych.

W jaki sposób możemy uniknąć żylaków? Warto wystrzegać się gorących kąpieli, depilacji gorącym woskiem, czy opalania. Wskazana jest za to aktywność fizyczna, a także zimne prysznice. Wskazane jest również stosowanie żeli z heparyną, a także środków poprawiających napięcie ścian naczyń żylnych.

Polecamy w serwisie www.poradnia.pl: Grzybice stóp i paznokci – objawy, leczenie, profilaktyka.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.