Cefalosporyny – generacje, działanie i skutki uboczne

Cefalosporyny to antybiotyki z grupy β-laktamów, które hamują budowę ściany komórkowej bakterii. Cechuje je szerokie spektrum działania przeciwbakteryjnego i względnie mała toksyczność. Jakie są generacje tego typu leków? Gdzie znajdują zastosowanie?

1. Co to są cefalosporyny?

Cefalosporyny to pochodne kwasu 7-aminocefalosporynowego i półsyntetyczne antybiotyki β-laktamowe o szerokim spektrum działania bakteriobójczego. Po raz pierwszy prekursory cefalosporyn zostały wyizolowane z hodowli grzyba Cephalosporium acremonium w 1948 roku przez Giuseppe Brotzu.

Na czym polega aktywność cefalosporyny? Ta grupa chemioterapeutyków wykazuje działanie bakteriobójcze. Substancje wiążą się z enzymami bakterii i poprzez proces syntezy ściany komórkowej hamują ich wzrost.

Zobacz film: "Na co uważać, zażywając antybiotyki?"

Zastosowanie cefalosporyn, ze względu na szerokie spektrum działania przeciwbakteryjnego i względnie małą toksyczność, jest bardzo szerokie. Uznaje się je za bardzo skuteczne.

Cefalosporyny a penicylina

Cefalosporyny swoją budową oraz mechanizmem działania są podobne do penicylin. Mają czteroczłonowy rdzeń i pierścień β-laktamowy, z tą różnicą, że cefalosporyny mają dodatkowy atom w pierścieniu bocznym. Oznacza to, że patogeny wrażliwe na penicyliny są zwykle wrażliwe na cefalosporyny. Wyjątkiem są rodzaje Listeria oraz Pasteurella.

2. Działanie i generacje cefalosporyn

Cefalosporyny dzielą się na kilka grup. Różnice między nimi dotyczą działania przeciwbakteryjnego, właściwości farmakokinetycznych oraz działań niepożądanych.

Wyróżnia się antybiotyki różnych generacji: I, II, III, IV i V. Im wyższy stopień generacji, tym silniejsze działanie na bakterie Gram-ujemne. Co istotne, cefalosporyny kolejnych generacji różnią się nie tylko pod względem spektrum przeciwbakteryjnego czy farmakokinetyki, ale i odporności na beta-laktamazy.

Cefalosporyny I generacji wykorzystuje się w leczeniu ziarenkowców oraz pałeczek (nie sprawdzają się przy zakażeniach wywołanych przez pałeczki salmonelli i bakterie z rodziny Proteus).

Stanowią alternatywę dla penicylin w przypadku trudnych do leczenia zakażeń dróg moczowych. Działają silniej na bakterie Gram-dodatnie niż na Gram-ujemne.

Cefalosporyny II generacji działają silniej na bakterie Gram-ujemne niż na Gram-dodatnie są skuteczne w stosunku do ziarenkowców z rodzajów Streptococcus, Staphylococcus, Neisseria, Moraxella, pałeczek Haemophilus influenzae, E. coli oraz pałeczek beztlenowych.

Wykorzystuje się je w celu leczenia:

• zakażenia dróg moczowych i nerek wywołanych przez bakterie Gram-ujemne,
• rzeżączki opornej na penicylinę,
• zakażeń wewnątrzszpitalnych,
• przy ciężkich stanach zapalnych kości.

To lek drugiego wyboru w zakażeniach skóry, tkanek miękkich i dróg oddechowych.

Cefalosporyny III generacji przechodzą przez barierę krew-mózg, działają na bakterie Gram-dodatnie i Gram-ujemne. Wykazują szerokie spektrum działania. Są skuteczne w leczeniu zakażeń opornych na inne antybiotyki.

Cefalosporyny IV generacji przenikają do płynu mózgowo-rdzeniowego, podaje się je jedynie pozajelitowo. Wykazują najszersze spektrum działania ze wszystkich cefalosporyn.

Cefalosporyny V generacji są podawane wyłącznie dożylnie. Mają działanie hamujące rozwój gronkowca metycylinoopornego i innych opornych na leczenie antybiotykowe drobnoustrojów.

3. Cefalosporyny - skutki uboczne

Antybiotyki β-laktamowe charakteryzują się stosunkowo małą toksycznością, co wynika z braku powinowactwa do komórek gospodarza. Cefalosporyny, jak wszystkie leki, mogą jednak wywoływać działania niepożądane. To:

• zaburzenia flory bakteryjnej, bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunki antybiotykowe i poantybiotykowe,
• reakcje uczuleniowe, takie jak rumień, świąd, obrzęk warg, zaczerwienienie spojówek, łzawienie, świąd nosa, wodnisty katar, trudne do opanowania kichanie, napadowy suchy kaszel, świszczący oddech,
• uszkodzenie nerek,
• zaburzenia krzepliwości krwi, spadek ciśnienia tętniczego,
• zaburzenia rytmu serca,
• objawy ogólnoustrojowe, taki jak ból głowy, niepokój, drgawki.

Zażywając antybiotyki z omawianej grupy trzeba pamiętać, że spożywanie alkoholu podczas terapii cefalosporynami może prowadzić do reakcji disulfiramowej. Jej objawem jest zaczerwienie twarzy, uczucie gorąca, nudności i wymioty oraz duszność i tachykardia.

Według Klasyfikacji FDA ryzyka stosowania leków w czasie ciąży cefalosporyny należą do kategorii B. Oznacza to, że w badaniach na zwierzętach nie wykazano zagrożenia dla płodu, jednak wpływ tego typu leków na ciążę człowieka nie jest potwierdzony w badaniach klinicznych.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.