Choroba syropu klonowego
Choroba syropu klonowego (MSUD) jest wrodzoną wadą metabolizmu, w wyniku której organizm nie jest w stanie prawidłowo rozkładać substancji zwanych aminokwasami rozgałęzionymi (leucyna, izoleucyna, walina). Choroba dotyka około 1 na 185 000 dzieci na całym świecie. Zaburzenie występuje znacznie częściej w populacji Starego Zakonu Mennonickiego, z szacowaną częstością występowania około 1 na 380 noworodków. Określa się, że w Polsce choroba występuje z częstością 1:250 000, co oznacza 1 do 2 nowych rozpoznań rocznie. Nazwa choroby wywodzi się od charakterystycznego – słodkiego, przypominającego woń syropu klonowego – zapachu moczu niemowląt dotkniętych tą chorobą.
1. Przyczyny choroby syropu klonowego
Choroba syropu klonowego jest schorzeniem dziedzicznym. Dziedziczy się w sposób autosomalny recesywny, tzn., że aby wystąpiła u dziecka, oboje jego rodzice muszą być nosicielami wadliwego genu, ale wcale nie muszą chorować. Dziecko zaś zachoruje tylko wtedy, gdy odziedziczy obie wadliwe kopie genu po obu rodzicach. Spowoduje to u takiego dziecka brak enzymu dehydrogenazy α-ketokwasów aminokwasów rozgałęzionych (BCKAD).
Enzym ten bierze udział w rozkładzie aminokwasów rozgałęzionych, które obecne są w różnych rodzajach żywności (szczególnie w potrawach bogatych w białko, takich jak mleko, mięso i jaja). Skutkuje to nagromadzeniem w organizmie dziecka aminokwasów rozgałęzionych oraz produktów ich rozkładu (α-ketokwasów), bardzo toksycznych dla mózgu i innych organów.
2. Objawy choroby syropu klonowego
Od wczesnego dzieciństwa schorzenie to charakteryzuje się: wymiotami, brakiem energii (letarg), opóźnieniem rozwojowym; nieleczone może prowadzić do drgawek, śpiączki, a nawet śmierci. Istnieje kilka odmian tej choroby:
- klasyczna – noworodek rodzi się w dobrym stanie, objawy pojawiają się w ciągu pierwszych kilku dni, początkowo pod postacią niechęci do jedzenia, słabszego ssania, apatii i wiotkości, następnie spadku masy ciała, okresowych bezdechów, mogą też wystąpić drgawki, a nawet śpiączka. Aktywność enzymu BCKAD wynosi od 0 do 2% normy.
- przerywana – początkowo rozwój dziecka jest prawidłowy, pierwsze objawy można zauważyć ok. 5 miesiąca do 2 lat życia lub później, zwykle w czasie infekcji, po szczepieniu lub nagłym zwiększeniu zawartości pełnowartościowego białka w pożywieniu dziecka. Aktywność enzymu BCKAD wynosi ok. 5–20% normy. Rozwój dziecka jest prawidłowy, ale wszystkie stresowe sytuacje stwarzają ryzyko pojawienia się objawów choroby.
- pośrednia – rzadka postać, przebiega bezobjawowo lub z towarzyszącym nieznacznym opóźnieniem rozwoju, bywa wykrywana przypadkowo pod postacią nieznacznie, ale przewlekle podwyższonych stężeń aminokwasów rozgałęzionych. Aktywność BCKAD mieści się w granicach 3-30% wartości prawidłowej.
- tiamino-zależna – postać o klinicznych cechach podobnych jak w postaci pośredniej. Leczenie witaminą B1 prowadzi do wyraźnego obniżenia stężenia aminokwasów rozgałęzionych.
3. Leczenie choroby syropu klonowego
Kiedy choroba ujawnia się klinicznie, pacjenci są zazwyczaj w stanie ciężkiego zatrucia. Naturalne mechanizmy detoksykacji organizmu często okazują się niewystarczające, dlatego wymagane jest zastosowanie metod takich jak hemodializa lub dializa otrzewnowa w celu oczyszczenia organizmu dziecka z toksycznych produktów rozkładu aminokwasów.
Po osiągnięciu wyrównania metabolicznego dalsze postępowanie polega na stosowaniu specjalnej diety o zmniejszonej zawartości białka. Białko do diety dziecka należy wprowadzać stopniowo w postaci pokarmu matki lub mleka modyfikowanego, po wyliczeniu zawartości aminokwasów rozgałęzionych zgodnie z normami. Bardzo ważne jest przestrzeganie diety, aby zapobiec uszkodzeniu układu nerwowego. Wymagane są też częste badania poziomu aminokwasów rozgałęzionych we krwi oraz monitorowanie objawów niedoboru białka spowodowanych stosowaną dietą. Niezbędna jest ścisła kontrola dietetyka i lekarza, jak również współpraca ze strony rodziców.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.