Choroby oczu (prezentacja edukacyjna)

Anatomia oka

Oko składa się z wielu części: – rogówka: zewnętrzna warstwa gałki ocznej w jej przedniej części, która przepuszcza światło i koncentruje je w oku, – tęczówka: kolorowa część oka, która działa jak przesłona i reguluje dopływ światła do soczewki, – źrenica: otwór występujący przed soczewką, odpowiedzialny za ilość światła padającego na siatkówkę, – soczewka: przezroczyste ciało, ogniskujące promienie świetlne tak, by tworzyły obraz odwrócony na siatkówce, – siatkówka: warstwa nerwów w tylnej części oka, która skupia światło i tworzy impulsy elektryczne, podróżujące poprzez nerw wzrokowy do mózgu, – plamki: miejsce na siatkówce oka, które zawiera specjalne światłoczułe komórki i pozwala nam wyraźnie zobaczyć drobne szczegóły.

Jaskra

Jaskra wpływa na nerw wzrokowy i powoduje stopniową utratę wzroku. Jaskra zazwyczaj powoduje zwiększenie ciśnienia wewnątrz gałki ocznej, zwane ciśnieniem wewnątrzgałkowym (IOP). Największe ryzyko wystąpienia choroby występuje u osób starszych. Nie ma objawów we wczesnym stadium, a do czasu odnotowania zmian widzenia pacjenta utrata wzroku z powodu jaskry może być tylko wstrzymana, nie odwrócona. Jaskra jest zwykle leczona kroplami do oczu, chociaż może być również zastosowana operacja laserowa. Wczesne rozpoznanie i leczenie jest kluczem do zachowania wzroku u osób z jaskrą.

Zaćma

Zaćma jest bezbolesnym stanem, w którym zwykle jasna soczewka oka zaczyna stawać się mglista. Przyczyny zaćmy to leczenie kortyzonem, uraz, cukrzyca i proces starzenia się. W rzeczywistości zaćma dotknie większość ludzi, jeśli będą długo żyli. Wczesne objawy zaćmy można poprawić dzięki nowym okularom, jaśniejszemu oświetleniu oraz antyodblaskowym okularom. Jeżeli środki te nie pomogą, chirurgiczne usunięcie słabej soczewki i zastąpienie jej sztuczną jest jedynym skutecznym sposobem leczenia. Usunięcie soczewki jest konieczne, tylko gdy zaburzenia wzroku przeszkadzają w codziennych czynnościach, takich jak prowadzenie pojazdu, czytanie lub oglądanie telewizji. Możesz pomyśleć o takim zabiegu dopiero po omówieniu go z lekarzem. Po zrozumieniu korzyści i zagrożeń podejmiesz świadomą decyzję o tym, czy zabieg usunięcia zaćmy jest właśnie dla ciebie.

Zwyrodnienie plamki żółtej (AMD)

Związane z wiekiem zwyrodnienie plamki żółtej jest chorobą oczu, która objawia się zwykle po 60. roku życia. Stopniowo niszczy plamkę żółtą (centralną część siatkówki), przez co osłabia widzenie centralne. Rzadko powoduje ślepotę, bo jest naruszone tylko w centrum pola widzenia. Istnieją dwa typy choroby: mokra i sucha, z których żaden nie powoduje bólu. W mokrej AMD nieprawidłowe naczynia krwionośne siatkówki zaczynają rosnąć pod plamkami krwi, co powoduje wyciek płynu i utratę widzenia centralnego. Leczenie obejmuje chirurgię laserową, terapię fotodynamiczną i zastrzyki do oka. Żaden z nich nie wyleczy choroby i utrata wzroku może jeszcze postępować. W suchej AMD światłoczułe komórki w plamce żółtej powoli rozkładają się, powodując utratę widzenia centralnego. We wczesnych etapach suchego AMD może być ono leczone dużymi dawkami antyoksydantów i cynku, które mogą opóźnić objawy i ewentualnie zapobiec rozwojowi AMD. W zaawansowanym etapie choroby żadne formy leczenia nie mogą przywrócić wzroku.

Odwarstwienie siatkówki

Odwarstwienie siatkówki jest to choroba oka, która następuje, gdy siatkówka oddziela się od znajdującej się bezpośrednio pod nią naczyniówki. Po odklejeniu siatkówki ciałko szkliste (przejrzysty żel, który wypełnia większość wnętrza oka) gromadzi się pod siatkówką. Migające światła i rozmycie mogą być początkowymi objawami odwarstwienia siatkówki, które poprzedzają jej odklejenie się. Odwarstwienia siatkówki mogą wystąpić w każdym wieku, ale najczęściej u osób młodych (w wieku 25 do 50 lat), które są krótkowzroczne i u osób starszych po operacji zaćmy. Operacyjne leczenie odwarstwienia siatkówki jest zazwyczaj skuteczne w ponownym umocowaniu siatkówki, chociaż może być konieczne zastosowanie kilku zabiegów. Po ponownym nałożeniu siatkówki wzrok zwykle się poprawia.

Bakteryjne zapalenie spojówek

Zapalenie spojówek to zaczerwienienie i zapalenie błony, obejmujące białka oczu oraz wewnętrzną część powieki. Schorzenie to jest bardzo częste i szczególnie zaraźliwe u dzieci. Dzieci i dorośli z zapaleniem spojówek powinni udać się do lekarza w celu ustalenia, czy konieczne jest leczenie antybiotykami. Najbardziej zakaźne przypadki są wywołane wirusami, które nie reagują na antybiotyki. W tych przypadkach wydzielina z oka jest jasna i wodnista i mogą pojawić się objawy przeziębienia. Infekcje wirusowe trwają od 7 do 10 dni.

Zapalenie błony naczyniowej

Zapalenie błony naczyniowej obejmuje wszystkie procesy zapalne środkowej warstwy oka. Błona naczyniowa jest bardzo ważna, ponieważ w wielu jej żyłach i tętnicach transportowana jest krew do części oka, która odpowiada za widzenie. Objawy zapalenia błony naczyniowej mogą obejmować zaczerwienienie i podrażnienie oczu, zaburzenia widzenia, ból oka, zwiększoną wrażliwość na światło, plamy i rozmycie. Potencjalnymi przyczynami zakażenia tym wirusem są: grzyby, bakterie lub pasożyty, choroba reumatyczna oraz uszkodzenie wzroku. Ponieważ zapalenie błony naczyniowej oka jest chorobą poważną, leczenie musi rozpocząć się natychmiast. Na nieinfekcyjne zapalenie błony naczyniowej oka okulista może przepisać leki przeciwbólowe oraz krople do oczu zawierające sterydy, aby zmniejszyć obrzęk. Antybiotyki są stosowane u pacjentów z zakaźnym zapaleniem błony naczyniowej oka. Ciemne okulary pomagają przy nadwrażliwości na światło.

Jęczmień

Jęczmień to bolesny czerwony ropień położony u podstawy rzęs lub wewnątrz powieki. Wynika z ostrego zakażenia gruczołów ropy na powiekach. Infekcja może również wynikać z zakażonych mieszków włosowych u nasady rzęs. Objawy to zazwyczaj: zaczerwienienie, tkliwość i ból w obszarze zagrożonym. Później objawy mogą obejmować obrzęk, uczucie dyskomfortu w trakcie mrugania, łzawienie oczu i czułość na światło. Częstym znakiem rozpoznawczym jest mały, żółtawy guz w centrum jęczmienia, który rozwija się wraz z ropieniem. Osoby w każdym wieku i obu płci mogą mieć tę przypadłość. Stosowanie ciepłych kompresów przez 10 minut, cztery do sześciu razy na dobę, może przyspieszyć pęknięcie jęczmienia i być pomocą w celu łagodzenia objawów. Jęczmienia nie należy wyciskać. Jeśli infekcja utrzymuje się przez kilka dni, lekarz może usunąć zakażenie w znieczuleniu miejscowym.

Stożek rogówki

Stożek rogówki. Widzimy przez rogówkę, która jest w centralnej części przedniej powierzchni oka. Normalnie rogówka ma kształt okrągły. Czasami jednak struktura rogówki nie jest wystarczająco silna, aby trzymać ten kształt. Normalne ciśnienie wewnątrz oka powoduje wybrzuszenie rogówki na zewnątrz jak stożek, powodując zakłócenia widzenia. Przyczyna tego schorzenia nie jest znana. Choroba zazwyczaj nie powoduje ślepoty. Jednak zmiany w rogówce uniemożliwiają oczom dobre skupienie się nawet z okularami lub soczewkami kontaktowymi.

Zapalenie powiek

Zapalenie powiek występuje w dwóch postaciach: powieki przedniej (poza powieką) i tylnej (wewnętrzną). Oba rodzaje mogą powodować pieczenie lub wrażenie ciała obcego, nadmierne łzawienie, świąd, nadwrażliwość na światło, czerwone i spuchnięte powieki, zaczerwienienie oka, zamglone widzenie, pieniste łzy, suchość oczu oraz łuszczenie się skóry u podstawy rzęs. Typowe przyczyny przedniej postaci zapalenia powiek to bakterie (gronkowce) oraz łupież skóry głowy. Leczenie obu form polega na utrzymywaniu powiek w czystości. Pomocne mogą być ciepłe okłady i lekkie szorowanie wacikiem z mieszaniną wody i szamponu dla dzieci. Zapalenie powiek rzadko znika całkowicie. U większości chorych konieczne jest zachowanie higieny powiek i rutynowe ich czyszczenie. Jeśli zapalenie jest silne, lekarz może również zalecić antybiotyki lub steroidowe krople do oczu.

Gradówka

Gradówka to malutki guzek na górnej lub dolnej powiece spowodowany przez zapalenie gruczołu powieki. Guz może być miękki i wypełniony płynem lub zupełnie twardy. Powstaje wskutek zaczopowania ujścia gruczołu, gdy zalegająca treść podtrzymuje stan zapalny i powoduje stopniowe powiększanie się guzka powieki. Leczenie najczęściej polega na stosowaniu ciepłych kompresów do wspomagania gojenia i obiegu krwi. Lekarze mogą przepisać krople lub maści do użycia natychmiast po kompresie. Jeśli gradówka nie znika, może zostać usunięta chirurgicznie od wewnętrznej strony powieki.

Owrzodzenie rogówki

Najczęściej owrzodzenia rogówki są spowodowane przez infekcje bakteryjne (często u osób noszących soczewki kontaktowe), wirusowe opryszczki oraz wirus ospy wietrznej lub infekcje grzybicze. Objawy to zaczerwienienie oczu, ból, uczucie obcego ciała w oku, łzawienie, ropa, niewyraźne widzenie, wrażliwość na jasne światło oraz obrzęk powiek. Leczenie obejmuje usunięcie soczewek kontaktowych, stosowanie zimnych kompresów na chore oko, częste mycie rąk i przyjmowanie leków. Każdy, kto ma owrzodzenie rogówki, powinien natychmiast być zbadany przez okulistę, który najprawdopodobniej przepisze antybiotyki i krople do oczu. Jeśli owrzodzenie utrzymuje się lub pogarsza, konieczny może być przeszczep rogówki.

Zez

Zez to stan, w którym oczy nie patrzą równolegle w stronę obiektu. Jedno oko może patrzeć do środka lub na zewnątrz albo skręcać w dół lub w górę. Zagrożenie związane z tą chorobą jest takie, że mózg może się bardziej powoływać na to, co widzi jedno oko, niż na to, co widzi drugie. To prowadzi do nieprawidłowego rozwoju i kończy się utratą wzroku w jednym oku. Klasyczne leczenie zeza obejmuje zakrycie silniejszego oka, co zmusza słabsze do cięższej pracy, aby nadrobić zaległości. Ciężkie przypadki tej choroby mogą wymagać operacji.

Dalekowzroczność

Mniej więcej co czwarta osoba ma dalekowzroczność, która sprawia trudności w skupieniu wzroku na bliskich przedmiotach. Występowanie tej wady wzroku zwiększa się z wiekiem. Co najmniej połowa osób powyżej 65. roku życia ma w pewnym stopniu dalekowzroczność. Stan ten występuje, gdy światło wpadające do oka skupia się za siatkówką zamiast bezpośrednio na niej. Aby rozwiązać problem dalekowzroczności, należy zmienić sposób załamania się promieni światła przy wejściu do oka. Okulary albo soczewki kontaktowe lub chirurgia refrakcyjna mogą być stosowane do rozwiązania tego problemu.

Krótkowzroczność

Krótkowzroczność dotyka 20-30% populacji, ale to zaburzenie wzroku łatwo skorygować dzięki okularom, soczewkom kontaktowym lub operacji. Osoby krótkowzroczne mają trudności z widzeniem odległych obiektów, ale obiekty, które są w pobliżu, widzą bardzo wyraźnie. U osób z dużą krótkowzrocznością gałka oczna jest zbyt długa lub rogówka jest zbyt zakrzywiona, więc światło wpadające do oka nie skupia się poprawnie. Promienie światła skupiają się przed siatkówką, a nie bezpośrednio na niej, powodując zaburzenia widzenia.

Astygmatyzm

Astygmatyzm jest powszechną wadą widzenia, w której obraz jest rozmyty z powodu nieprawidłowości w zakresie krzywizny przedniej powierzchni rogówki. Przy astygmatyzmie krzywa rogówka zamiast normalnej kulistej formy ma kształt przypominający piłkę do rugby. Astygmatyzm występuje prawie u wszystkich do pewnego stopnia. Astygmatyzm może być dziedziczny i często jest obecny już w chwili urodzenia. Prawie wszystkie stopnie astygmatyzmu mogą być skorygowane prawidłowo dobranymi okularami lub soczewkami kontaktowymi. Dla osób z lekkim stopniem astygmatyzmu soczewki korekcyjne mogą nie być w ogóle potrzebne, o ile nie występują inne wady wzroku, takie jak krótkowzroczność lub dalekowzroczność. Inną metodą korygowania astygmatyzmu jest zmiana kształtu rogówki za pomocą laserowej chirurgii refrakcyjnej oka.

Daltonizm

Daltonizm wynika z braku lub nieprawidłowego funkcjonowania niektórych komórek wrażliwych na barwy w siatkówce. Osoba z daltonizmem ma problemy z odbieraniem kolorów: czerwonego, zielonego, niebieskiego, lub mieszanki tych barw. Schorzenie to przeważnie jest dziedziczone genetycznie i obecne już od chwili narodzin. Inne przyczyny daltonizmu to: proces starzenia się, choroby, urazy oka (nabyte zaburzenia widzenia barw), uszkodzenia nerwu wzrokowego lub działania niepożądane niektórych leków. Odziedziczony daltonizm nie może być leczony ani korygowany.