Co to jest niewydolność serca?

O niewydolności mówi się wówczas, gdy pojemność minutowa serca oraz ciśnienie tętnicze krwi są zbyt niskie, aby utrzymać prawidłowe procesy metaboliczne organizmu. Wspomniana niewydolność serca może mieć miejsce jedynie w prawej lub lewej komorze serca lub w obu komorach.

Do podstawowych czynników, które mogą przyczyniać się do niewydolności serca, zalicza się:

• chorobę wieńcową,
• nadciśnienie tętnicze,
• wadę zastawkową,
• kardiomiopatię rozstrzeniową lub przerostową,
• infekcje obejmujące mięsień sercowy.

Najczęściej występujące objawy niewydolności serca to osłabienie i łatwe męczenie się. Oprócz pogorszenia tolerancji wysiłku fizycznego, bardzo charakterystyczna dla niewydolności krążeniowej jest duszność, poczucie braku tchu, które może pojawiać się w czasie pracy, w spoczynku, a także podczas snu.

U osób dotkniętych niewydolnością serca często pojawia się także obrzęk kończyn dolnych, najczęściej widoczny w obrębie kostek i goleni, a także obrzmienie palców.

Do innych objawów niewydolności krążenia należą: wzmożone oddawanie moczu w nocy, suchy męczący kaszel, ochłodzenie kończyn, kołatanie serca, zaburzenia rytmu serca, bóle wieńcowe, zawroty głowy, utrata przytomności w czasie wysiłku fizycznego.

Występują różne formy schorzenia, takie jak niewydolność skurczowa (polegająca na obniżeniu frakcji wyrzutowej serca), czy niewydolność rozkurczowa, najczęściej towarzysząca chorobie niedokrwiennej serca i przerostowi mięśnia sercowego. Przy drugim z problemów obserwuje się podniesione ciśnienie późnorozkurczowe w komorze serca, które charakteryzuje się właściwą objętością późnorozkurczową. Obie postaci niewydolności serca – rozkurczowa i skurczowa – często ze sobą współistnieją.

Wyróżniamy także niewydolność serca prawo- i lewokomorową. Do niewydolności lewokomorowej najczęściej dochodzi w wyniku zawału serca, wady aorty lub zastawki, nadciśnienia tętniczego lub choroby wieńcowej. Z kolei niewydolność prawokomorowa przeważnie jest następstwem niewydolności lewokomorowej. Co więcej, powodem jej powstania może być nadciśnienie płucne, zaciskające zapalenie osierdzia, zawał prawej komory sera, a także izolowana niedomykalność zastawki trójdzielnej.

Dodatkowo, każdy rodzaj niewydolności serca może mieć charakter ostry lub przewlekły. Pierwszy typ schorzenia najczęściej pojawia się w wyniku nagłego zaburzenia kurczliwości serca, np. zawału serca, masywnego zatoru tętnicy płucnej, nagłego wzrostu ciśnienia tętniczego albo nałożenia dodatkowych czynników na już istniejące przeciążenie hemodynamiczne serca. Ciężka niewydolność serca objawia się wstrząsem kardiogennym oraz obrzękiem płuc.

Według NYHA – New York Heart Association – wyróżnia się cztery stopnie niewydolności serca:

• stopień I – bez dolegliwości przy zwykłych czynnościach, choroba serca bez niewydolności,
• stopień II – umiarkowane dolegliwości przy zwykłych czynnościach, upośledzenie wydolności fizycznej,
• stopień III – znaczne upośledzenie wydolności fizycznej widoczne przy zwykłych czynnościach,
• stopień IV – duszność spoczynkowa.

Obniżona wydolność serca może spowodować pogorszenie wydolności fizycznej chorego. Inną jej konsekwencją jest przedwczesny zgon, wynikający z ostrych zaburzeń rytmu serca lub zaostrzenia niewydolności. Na szczęście tak tragicznym skutkom niewydolności serca można zapobiec poprzez zastosowanie właściwego leczenia oraz wprowadzenie zasad zdrowego trybu życia. Leki najczęściej stosowane w niewydolności serca, to:

• inhibitory konwertazy (ACE-inhibitory),
• leki moczopędne (diuretyki),
• glikozydy,
• beta-blokery,
• blokery receptorów wapniowych.

Zabiegowe leczenie niewydolności serca przeprowadza się w przypadku nieskuteczności bądź niemożności zastosowania leczenia farmakologicznego. Do zabiegowych metod leczenia niewydolności krążeniowej zalicza się m.in. angioplastykę, wstawianie by-passów oraz operację zastawek serca.