Co to jest syndrom hikikomori?

Nazwę hikikomori do języka naukowego wprowadził japoński psychiatra, Tamaki Saito. Tym terminem określał osoby, które wycofały się ze społeczeństwa, żyją w osamotnieniu przez co najmniej sześć miesięcy. Nie wychodzą do pracy, szkoły. Przebywają wyłącznie we własnym domu, a jeśli kontaktują się z drugim człowiekiem, to tylko za pomocą Internetu. Unikają rozmów z najbliższymi członkami rodziny. Taki stan wycofania niesie ze sobą wiele niebezpieczeństw, które wiążą się z długim okresem izolacji oraz prowadzeniem specyficznego stylu życia. U hikikomori wyższe jest ryzyko stanów depresyjnych, zaburzeń lękowych, zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych. W skrajnych przypadkach u pacjentów pojawiają się myśli samobójcze.

Badania nad ustaleniem przyczyny hikikomori trwają. Wiele jednak wskazuje na to, że za wycofanie z życia społecznego odpowiada charakterystyczny dla Japonii tryb życia. Młodzi ludzie żyją pod bardzo dużą presją. Już dzieci przygotowuje się do ciężkiej pracy. Mają dużo obowiązków, mało czasu na odpoczynek i sen. Poprzeczka ustawiona jest bardzo wysoko. Zdaniem niektórych znawców problemu, hikikomori to rodzaju buntu i wyraz sprzeciwu wobec tradycyjnej rzeczywistości.

Do wycofania przyczynić się też może zastraszanie w szkole, mobbing w pracy. Sprzyja mu też mieszkanie w dużym mieście.

Hikikomori mogą przejawiać różne zachowania – od całkowitej izolacji i przebywania wyłącznie we własnym pokoju po sporadyczne wyjścia z domu. I stąd wyróżniono trzy grupy w obrębie tego schorzenia. Do pierwszej zaklasyfikowano osoby, które przez cały okres trwania problemu nie opuszczają czterech ścian i zupełnie nie kontaktują się z innymi ludźmi. W drugiej są osoby, które nocą wychodzą na zakupy do sklepów całodobowych, zaś w trzeciej – ci, którzy raz funkcjonują lepiej, wychodząc z domu i spotykając się z ludźmi, by następnie zupełnie unikać kontaktów z innymi.

Osoba dotknięta tym zaburzeniem w Japonii potrafi funkcjonować w osamotnieniu przez kilka lat. Sprzyja temu struktura japońskiej rodziny i uwarunkowania kulturowe. Matki opiekują się swoimi synami (to on najczęściej zmagają się z hikikomori) nawet do 40. roku życia. Wyręczają ich w codziennych obowiązkach. Jedzenie podawane jest im pod drzwi. Nie dotyczy to jednak wszystkich przypadków.

Hikikomori w samotności całymi dniami spędza czas na oglądaniu telewizji, siedzeniu przed komputerem, czytaniu książek lub słuchaniu muzyki. Niektórzy całymi dniami marzą i snują fikcyjne opowieści, w których czynią się bohaterami.

Hikikomori pojawia się również w Polsce. Nie ma mowy o dużej skali problemu, niemniej coraz więcej ludzi żyje w wycofaniu. Dotyczy przede wszystkim ludzi młodych.