CRP - wskazania do badania, normy, interpretacja wyników

Białko CRP to marker stanu zapalnego, który może nie dawać żadnych objawów. Wytwarzane jest przez cytokiny zapalne występujące w wątrobie, ale także pojawia się w ściankach naczyń tętniczych i komórkach tłuszczowych. Warto wiedzieć, co oznacza podwyższone CRP i jakie są konsekwencje tego stanu. Co to jest CRP i co może nam powiedzieć o stanie zdrowia?

1. Czym jest białko CRP?

Białko C-reaktywne to białko, które pojawia się w organizmie w momencie, kiedy jest stan zapalny. Jest wytwarzane w wątrobie, ściankach naczyń krwionośnych oraz komórkach tłuszczowych pod wpływem cytokin zapalnych.

Przekroczenie normy CRP ma najczęściej miejsce w przypadku infekcji. Poziom białka C-reaktywnego w trakcie stanu zapalnego może się podnieść nawet kilkusetkrotnie.

Zobacz film: "Dieta przeciwzapalna"

Skontrolowanie czy norma CRP nie została przekroczona powinno mieć w sytuacji, gdy u pacjenta podejrzewa się:

• infekcję bakteryjną,
• infekcję grzybiczną,
• infekcję pasożytniczą,
• infekcję wirusową.

2. Dlaczego badanie CRP jest ważne?

Badanie CRP jest prostą analizą, która bardzo często ratuje ludzkie życie. Wiemy już, co może oznaczać podwyższone stężenie CRP. Pojawia się jednak pytanie: jaki wydźwięk ma zaniżony wynik? Warto wiedzieć, że niskie CRP świadczy przeważnie o problemach związanych z nieprawidłowym funkcjonowaniem wątroby.

Podwyższone CRP może sugerować chorobę nowotworową, zawał serca czy inny poważny uraz. CRP ma swoje zadanie w momencie infekcji czy urazu, a mianowicie jest reakcją obronną, ma pobudzić do pracy ciałka odpornościowe.

Ilość białka CRP, które krąży we krwi nie jest jednakowa dla każdej osoby, jest uwarunkowana przez kilka różnych czynników. Przede wszystkim bardzo duże znaczenie ma masa ciała, wiek, płeć, a nawet rasa. O poziomie CRP decyduje również styl życia dla przykładu wpływ na ilość białka ma to czy pacjent nałogowo pali papierosy.

Podjęcie decyzji o przeprowadzeniu testu CRP wynika między innymi z chęci monitorowania niektórych chorób immunologicznych. Układ immunologiczny stymuluje procesami odpornościowymi. Przykładem schorzenia immunologicznego jest chociażby toczeń rumieniowaty, białaczka, zapalenie trzustki, itp.

3. Wskazania do wykonania badania CRP

Zwykle badanie stężenia białka CRP w organizmie zaleca lekarz, jeśli podejrzewa u danej jednostki stan zapalny, niezależnie od tego, co go wywołało. Przyczyny upatruje się w zakażeniach pasożytniczych, grzybiczych, wirusowych czy bakteryjnych.

Kontrolowanie badania białka CRP umożliwia specjalistyczny nadzór nad chorobami autoimmunologicznymi, niektórymi rodzajami nowotworów, a także w ocenie postępującego leczenia podczas różnych infekcji, zapalenia trzustki.

Wyniki badań białka CRP pozwalają stwierdzić, jaki jest stan przyjmowania się przeszczepionych organów, a także co się dzieje w obrębie układu naczyniowego. Badanie białka CRP można wykonać również prywatnie i wówczas wynosi ono nie więcej niż 30 złotych.

4. Normy dla CRP

Norma CRP to prawidłowy poziom białka C-reaktywnego w surowicy krwi, stan taki ma miejsce, gdy stężenie nie przekracza 5 mg/l. W przypadku osób otyłych o podwyższonym ciśnieniu tętniczym oraz osób nałogowo palących papierosy norma CRP wynosi nawet do 10 mg/l.

Białko CRP ma za zadanie pokonać infekcję bakteryjną lub nowotwór. CRP wytwarza się także jako ochrona po zawale serca, urazie albo stanie zapalnym. Można rzec, że CRP jest specjalnym wysłannikiem układu immunologicznego. Większa ilość CRP spełnia także inne funkcje – samo pobudza ciałka odpornościowe i bierze udział w zwalczeniu ciała obcego.

Jeśli norma CRP jest przekroczona prawdopodobnie świadczy to o obecności reakcji zapalnej w organizmie.

• CRP powyżej 40 mg/l może świadczyć o łagodnej infekcji wirusowej lub ciąży;
• CRP powyżej 200 mg/l oznacza, że w organizmie rozwija się bakteryjny stan zapalny;
• CRP powyżej 500 mg/l ma miejsce w sytuacji bardzo ciężkich zakażeń o podłożu bakteryjnym oraz oparzeń.

Jako bezpieczny uznaje się wynik CRP na poziomie do 5 mg/l.

4.1. Interpretacja wyników CRP

Badanie CRP jest po to, aby szybciej zdiagnozować chorobę. Zaletą badania CRP jest także to, że można bardzo wcześnie dowiedzieć się, jaka choroba trawi nasz organizm, a jak wiadomo, podjęcie leczenia na bardzo wczesnym etapie zaawansowania podnosi szansę wyleczenia.

W interpretacji wyniku CRP lekarz odnosi się do ustalonych norm CRP, dla określonych stanów organizmu. Podwyższone CRP nie zawsze musi oznaczać chorobę. Czasem wskazuje ono na ciążę, która również sprawia, że stężenie CRP w naszym organizmie rośnie.

Ostra faza białka może więc wystąpić przy takich stanach, jak ciąża, nowotwory, infekcje, niewydolność nerek, choroba naczyniowo-sercowa, schorzenia tkanki łącznej, zawał serca.

W skrócie można powiedzieć, że stężone CRP stanowi odpowiedź immunologiczną na zaistnienie stanu zapalnego. Ludzki układ biologiczny broni się przed infekcją poprzez wysyłanie ciał odpornościowych.

Niektóre środki farmaceutyczne wpływają na obniżenie poziomu białka C-reaktywnego we krwi. Takimi lekami są między innymi statyny, środki wykorzystywane do obniżenia wysokiego poziomu cholesterolu:

• atorwastatyna,
• prawastatyna,
• rozuwastatyna.

Mogą one obniżyć stężenie CRP nawet o trzydzieści procent. Natomiast zażywanie nawet dużych dawek kwasu acetylosalicylowego (polopiryny, aspiryny), nie zmienia poziomu białka C-reaktywnego.

Badaniem precyzyjniej określającym niskie stężenie CRP jest tak zwane High-Sensitivity CRP. Dzięki temu uzyskuje się skrupulatny i dokładny wynik pozwalający na wdrożenie właściwych form leczenia.

4.2. CRP a nowotwory

Najwyższe stężenie CRP zaobserwowano u chorych na nowotwory. Tak wysokie stężenie CRP tyczy się szczególnie nowotworów złośliwych, które osadziły się w układzie wytwarzającym krew. Wówczas wynik CRP z krwi może przekroczyć nawet liczbę trzycyfrową.

Jeśli zaś pacjent cierpi na choroby przewlekłe, wówczas badania ilościowego CRP raczej się nie robi. Wahania stężenia CRP są zbyt duże (10–1000 mg/l). Jednakże warto dokonać pomiaru stężenia CRP, choćby po to, by mieć informację zwrotną o przebiegu choroby oraz o tym, czy zastosowana terapia działa.

W przypadku CRP interpretacja wyniku jest bardzo ważna i najlepiej zostawić ją lekarzowi. Nie watro dokonywać interpretacji CRP na własną rękę, ponieważ często konieczna jest dalsza diagnostyka, aby dowiedzieć się, co nam dokładnie dolega.

4.3. CRP a choroby układu sercowo naczyniowego

Kolejną sytuacją, kiedy należy sprawdzić, czy norma CRP nie została przekroczona jest ocena ryzyka pojawienia się schorzeń sercowo-naczyniowych. W tym wypadku badanie jest wiarygodne tylko i wyłącznie w sytuacji, gdy mamy pewność, że pacjent nie cierpi na żadne dolegliwości wywołujące stan zapalny. W przypadku oceny ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego wynik CRP:

• mniejszy niż 1 mg/l oznacza małe ryzyko;
• pomiędzy 1 a 3 mg/l oznacza umiarkowane ryzyko;
• powyżej 3 mg/l oznacza duże ryzyko.

5. Jak obniżyć podwyższony poziom CRP?

Podwyższony poziom CRP wskazuje na obecność stanu zapalnego w organizmie. Aby go obniżyć, należy zidentyfikować i leczyć przyczynę zapalenia. Oto kilka kroków, które mogą pomóc w obniżeniu poziomu CRP:

• Leczenie podstawowej przyczyny: Jeśli wysoki poziom CRP jest wynikiem infekcji, choroby autoimmunologicznej lub przewlekłego stanu zapalnego, konieczne jest leczenie choroby podstawowej, na przykład za pomocą antybiotyków, leków przeciwzapalnych lub immunosupresyjnych.
• Zmiana diety: Spożywanie pokarmów o właściwościach przeciwzapalnych może pomóc w redukcji stanu zapalnego. Warto uwzględnić w diecie tłuste ryby bogate w kwasy omega-3 (np. łosoś, sardynki), owoce i warzywa, pełnoziarniste produkty oraz orzechy. Jednocześnie należy unikać przetworzonych pokarmów, cukrów prostych i tłuszczów trans, które mogą nasilać stan zapalny.
• Regularna aktywność fizyczna: Ćwiczenia o umiarkowanej intensywności, takie jak spacery, jazda na rowerze czy pływanie, mogą przyczynić się do obniżenia poziomu CRP i poprawy ogólnego stanu zdrowia.
• Redukcja stresu: Długotrwały stres może nasilać stan zapalny. Techniki relaksacyjne, takie jak medytacja, joga czy mindfulness, mogą pomóc obniżyć poziom stresu, a tym samym zmniejszyć poziom CRP.
• Rzucenie palenia i ograniczenie alkoholu: Palenie tytoniu i nadmierne spożywanie alkoholu mogą prowadzić do wzrostu poziomu CRP, dlatego rezygnacja z tych nałogów może przynieść korzyści zdrowotne.

W przypadku przewlekle podwyższonego CRP, warto skonsultować się z lekarzem, aby ustalić przyczynę i wdrożyć odpowiednie leczenie.

6. CRP a inne markery stanu zapalnego

CRP to jedno z najczęściej badanych białek w diagnostyce stanu zapalnego, ale istnieją również inne markery, które mogą dostarczać dodatkowych informacji na temat stanu zdrowia pacjenta. Oto niektóre z nich:

• OB (Odczyn Biernackiego): OB jest wskaźnikiem tempa opadania erytrocytów (czerwonych krwinek) we krwi. Podwyższone OB, podobnie jak CRP, może wskazywać na stan zapalny, ale jego wzrost jest wolniejszy niż CRP i może utrzymywać się dłużej po ustąpieniu zapalenia.
• Prokalcytonina: Jest to marker, który szczególnie przydatny jest w diagnostyce ciężkich infekcji bakteryjnych i sepsy. W odróżnieniu od CRP, prokalcytonina może szybciej wskazywać na rozwój infekcji bakteryjnej.
• Interleukiny (np. IL-6): Są to białka produkowane przez układ odpornościowy podczas reakcji zapalnych. Pomiar interleukin może dostarczyć szczegółowych informacji o intensywności i rodzaju reakcji zapalnej.
• Fibrinogen: Białko to bierze udział w procesie krzepnięcia krwi, ale jego podwyższony poziom może również wskazywać na obecność stanu zapalnego.

W praktyce klinicznej CRP często jest badane razem z innymi markerami, aby uzyskać pełniejszy obraz stanu zdrowia pacjenta i zrozumieć, jak poważny i rozwinięty jest proces zapalny.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.