Cystoskopia - wskazania, przebieg, powikłania
Cystoskopia nazywana jest inaczej wziernikowaniem pęcherza moczowego. Jest to zabieg diagnostyczno–leczniczy, gdyż ma zastosowanie nie tylko w rozpoznawaniu, ale także w terapii chorób układu moczowego. Polega ona na tym, że lekarz przy użyciu cystoskopu (wziernika o średnicy zbliżonej do ołówka, wprowadzanego przez cewkę moczową) ogląda dostępną w ten sposób część dróg moczowych, ze szczególnym uwzględnieniem pęcherza moczowego. W czasie cystoskopii istnieje możliwość pobrania wycinków do badania histopatologicznego – jest to przydatne, m.in. w diagnostyce guzów oraz stanów zapalnych pęcherza moczowego.
1. Cystoskopia - wskazania
Wskazania do wykonania cystoskopii obejmują stany, takie jak:
- krwiomocz (krew/czerwone zabarwienie moczu widoczne są gołym okiem, a potwierdzone w badaniu osadu moczu) – badanie ma służyć w tej sytuacji przede wszystkim wykluczeniu (bądź potwierdzeniu) nowotworu pęcherza moczowego;
- kamica moczowa;
- wady rozwojowe cewki moczowej i pęcherza;
- dolegliwości podrażnieniowe dotyczące układu moczowego, które pojawiły się po operacji w obrębie miednicy;
- długo utrzymujące się, niereagujące na leczenie dolegliwości bólowe i podrażnieniowe ze strony układu moczowego o dużym nasileniu.
Dzięki metodom endoskopowym możliwe jest usuwanie niektórych guzów pęcherza (przezcewkowa resekcja brodawczaków pęcherza moczowego). Powtarzane regularnie kontrolne wziernikowanie pęcherza moczowego jest także niezbędnym elementem postępowania po zabiegu usunięcia takiego nowotworu. Ponadto metody endoskopowe pozwalają na kruszenie, a następnie usuwanie przy pomocy specjalnego instrumentarium kamieni znajdujących się w pęcherzu moczowym (jest to tzw. cystolitotomia). Lekarz, wykorzystując dodatkowo metody radiologiczne, może także ocenić początkowy odcinek moczowodów. W pęcherzu moczowym znajdują się ujścia tych struktur, do których przez specjalne cewniki moczowodowe podawany jest środek kontrastujący, który można uwidocznić na obrazie rentgenowskim.
2. Cystoskopia - przebieg
Należy dokładnie umyć okolice krocza i ujścia cewki moczowej. Bezpośrednio przed cystoskopią pacjent powinien oddać mocz w celu opróżnienia pęcherza. Szczegółowych informacji udziela zawsze lekarz kierujący na cystoskopię bądź ten, który będzie je wykonywał.
W zależności od sytuacji, cystoskopia może być przeprowadzona w znieczuleniu miejscowym bądź ogólnym (pacjent jest usypiany na czas badania). Badana osoba jest układana na przeznaczonym do tego celu fotelu (wyglądającym jak fotel do badania ginekologicznego). Nogi są rozchylone, zgięte w stawach biodrowych i kolanowych i oparte na podpórkach. Po odkażeniu okolicy ujścia cewki moczowej, lekarz nakłada środek znieczulający (najczęściej w postaci żelu) i wprowadza endoskop przez cewkę do pęcherza.
Czasami konieczne jest pobranie wycinków do badania histopatologicznego – odbywa się to przy użyciu specjalnych szczypczyków (w narzędzie to wyposażony jest cystoskop) i jest bezbolesne. Urządzenia używane w trakcie zabiegu, a mające kontakt z drogami moczowymi są sterylne, co służy zapobieganiu zakażeniom.
Jak już wspomniano powyżej, w trakcie cystoskopii możliwa jest także ocena moczowodów. W czasie podawania przez cewnik moczowodowy środka kontrastującego wykonuje się prześwietlenie rentgenowskie. Obraz, który tworzy środek cieniujący, wypełniający moczowody, jest przedstawiany na ekranie monitora. Dzięki tej metodzie możliwe jest uwidocznienie takich patologii, jak zwężenia, poszerzenia czy uchyłki moczowodów.
Po zakończeniu badania lekarz usuwa endoskop z dróg moczowych.
3. Cystoskopia - powikłania
W zależności od wyniku cystoskopii, lekarz ustala dalsze postępowanie diagnostyczne bądź lecznicze, dlatego należy zastosować się do jego wskazówek. Bezpośrednio po cystoskopii pacjent może odczuwać dyskomfort podczas oddawania moczu. Jeśli dolegliwości te nie ustępują (bądź nasilają się), dołącza się pieczenie, występują bóle brzucha, gorączka należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.
Jeśli cystoskopia przeprowadzona była w znieczuleniu miejscowym, pacjent może po kilku godzinach wrócić do normalnej aktywności. Cystoskopia w znieczuleniu ogólnym (gdzie pacjent jest na czas badania usypiany) wiąże się z ograniczeniem sprawności funkcji psychomotorycznych, dlatego w dniu badania nie powinno się prowadzić pojazdów czy obsługiwać urządzeń mechanicznych znajdujących się w ruchu.
Przez pewien czas po cystoskopii w moczu może pojawiać się krew. Jest to związane z uszkodzeniem błony śluzowej dróg moczowych, a dokładniej znajdujących się tam drobnych naczyń krwionośnych. Mimo że sprzęt stosowany w czasie wykonywania badania jest sterylny, a okolica cewki moczowej jest odkażana przy pomocy służących do tego celu płynów, może dojść do zakażenia układu moczowego. W takiej sytuacji konieczne jest przyjmowanie zaleconych przez lekarza antybiotyków.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.