Czaszka - budowa, ciemiączko
Czaszka to struktura kostna lub chrzęstna. Stanowi szkielet głowy, a jej główną funkcją jest osłona mózgu i innych narządów, które znajdują się w głowie, w tym również początkowych odcinków układu pokarmowego i oddechowego. Można wyróżnić dwie jej części: mózgoczaszkę i twarzoczaszkę.
1. Jak zbudowana jest czaszka?
Mózgoczaszka ma kształt kulisty i złożona jest z dwóch części: sklepienia i podstawy. Ma za zadanie chronić mózg i narządy zmysłów. Mózgoczaszkę tworzą kości: potyliczna, czołowa, ciemieniowa, skroniowa, sitowa oraz klinowa.
Twarzoczaszka umiejscowiona jest z przodu głowy, dookoła jamy gębowej i gardzieli. Otacza przednią część przewodu pokarmowego. Zabezpiecza przed urazami narządy zmysłów: wzroku, węchu i smaku. Zbudowana jest z kości nosowych, łzowych, małżowin nosowych dolnych, lemiesza, szczęk, żuchwy, kości podniebiennych, jarzmowych oraz kości gnykowej. W przeciwieństwie do mózgoczaszki posiada elementy ruchome. To żuchwa, w której znajdują się zęby oraz kość gnykowa.
2. Co to jest ciemiączko?
Kości czaszki są ze sobą połączone w większości przypadków szwami, które przyjmują nazwę od spajanych kości, np. klinowo-czołowy. U dorosłego człowieka całość czaszki jest twarda i bardzo trudno ją rozbić. Co innego u niemowlęcia.
Czaszka przychodzącego na świat noworodka zawiera jeszcze miękkie, nieskostniałe elementy pozostałe po czaszce błoniastej. Są to tak zwane ciemiączka. To przynoszące rodzicom najwięcej troski zauważymy na przedniej części główki noworodka. Jednak u dziecka można wyróżnić ciemiączko czołowe, potyliczne, klinowe oraz sutkowe (pozostałość czaszki chętnej).
Ciemiączko czołowe kształtem przypomina romb. Daje się łatwo wyczuć – wystarczy przyłożyć dłoń do czubka główki dziecka. Jego standardowe rozmiary do 2cm x 2 cm, ale ulega zmniejszeniu wraz ze wzrostem dziecka. Zanika w drugim roku życia.
Na pierwszy rzut oka ciemiączko niczym się nie wyróżnia, nie jest ani wklęsłe, ani wypukłe, powinno znajdować się na równym poziomie z kośćmi czaszki. Są jednak przypadki, gdy drga. Dzieje się tak zazwyczaj podczas płaczu dziecka. Może wtedy napinać się i pulsować. To normalne zjawisko, nie należy się nim przejmować.
Warto natomiast zarejestrować dziecko do poradni, gdy gorączkuje, a ciemiączko niejako wystaje ponad kości czaszki lub pulsuje. To samo należy zrobić, gdy dziecko ma drgawki, jest apatyczne i senne, a ciemiączko jest wypukłe. Takie objawy mogą wskazywać na infekcję.
Jeśli z kolei ciemiączko jest zapadnięte, szczególnie podczas upałów, choroby objawiającej się gorączką, wymiotami i biegunką, przyczyną może być odwodnienie.
2.1. Problemy z ciemiączkiem
Bardzo ważną rzeczą jest tempo zarastania ciemiączka. Nie powinno do tego dojść zbyt szybko, ponieważ może to grozić zaprzestaniem wzrostu czaszki. Ciemiączko umożliwia bowiem ciągły wzrost główki dziecka. A to z kolei daje miejsce dla stale rozwijającego się – również wzrostowo – mózgu.
Ciemiączko nie powinno zarosnąć ani zbyt wcześnie, ani zbyt późno. Jeśli tak się stanie, powinniśmy zwrócić na nie baczną uwagę. Jeśli ciemiączko przednie zarośnie szybciej, niż powinno (czyli przed ukończeniem około 9 miesiąca życia), może dojść do ograniczenia przestrzeni przeznaczonej dla rosnącego mózgu dziecka. To z kolei może prowadzić do wzrostu ciśnienia śródczaszkowego. Na szczęście, takie sytuacje zdarzają się bardzo rzadko. Jeśli jednak do nich dojdzie, konieczna będzie wizyta u specjalisty neurologa.
Niektórzy specjaliści zwracają uwagę, że przyczyną zbyt szybkiego zarośnięcia ciemiączka przedniego może być zbyt duża dawka przyjmowanej witaminy D. Substancja ta, choć jest niezbędna do prawidłowego wzrostu kości, może zostać przedawkowana. Dlatego warto zwrócić uwagę, by niemowlętom nie podawać więcej witaminy D, niż zalecają pediatrzy, czyli 400 IU na dobę.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.