Guz chromochłonny - częstość zachorowań, objawy, diagnostyka, badanie

Choroby nowotworowe tego typu dotykają przede wszystkim ludzi młodych i w średnim wieku. Najczęstszy wiek zachorowania na guza chromochłonnego mieści się w przedziale 40-50 lat, ale osoby z predyspozycjami genetycznymi mogą zachorować wcześniej. Guz chromochłonny można zaliczyć do chorób stosunkowo rzadkich, w populacji występuje on mniej więcej z częstością 1:100 000 osób, co odpowiada około 0,2% pacjentów, leczących się na nadciśnienie tętnicze. Niestety, u wielu pacjentów choroba przez lata może pozostawać utajona. Co ważne, w zdecydowanej większości przypadków (90%) guz chromochłonny nie wykazuje cech złośliwości, tzn. zdolności dawania przerzutów i naciekania innych tkanek.

Najczęstszym objawem guza chromochłonnego jest wzrost ciśnienia tętniczego. Dolegliwość ta ma bezpośredni związek z wydzielaniem przez guz adrenaliny i noradrenaliny. W zależności od tego, czy substancje te są stale produkowane i wydzielane do krwi, czy też wyrzucane nagle, np. pod wpływem ucisku na brzuch, choroba objawia się stałym albo napadowym wzrostem ciśnienia.

Stałe podwyższenie wartości ciśnienia tętniczego ma miejsce zazwyczaj u dzieci, u których nieprawidłowe wartości tego parametru muszą zawsze zostać dokładnie wyjaśnione. Kluczowe jest wykluczenie nie tylko obecności nowotworu czynnego hormonalnie, ale przede wszystkim choroby nerek. U osób dorosłych najczęstszym symptomem jest napadowy wzrost ciśnienia. Objawia się on nagłym zblednięciem, przyśpieszonym biciem serca, bólem głowy, poceniem się, niepokojem i drżeniem rąk. Gwałtowne pojawienie się takich objawów jest cechą charakterystyczną dla tego guza. Inne możliwe dolegliwości obejmują utratę masy ciała, podwyższony poziom glukozy we krwi, wzrost ilości białych krwinek we krwi i bladość skóry.

Badania te mają na celu wykazanie obecności produkowanych przez guz chromochłonny hormonów rdzenia nadnerczy lub ich metabolitów. Do wykonania tego typu testów skłania obecność objawów klinicznych, budzących podejrzenie choroby. Przed rozpoczęciem badań należy pamiętać o odstawieniu leków, mogących mieć wpływ na ich wynik (np. leki przeciwdepresyjne, niektóre leki z innych grup).

Sam test polega na oznaczeniu poziomu metabolitów hormonów rdzenia nadnerczy (np. kwasu wanilinomigdałowego, metoksykatecholamin) w moczu, zbieranym przez 24 godziny lub w surowicy krwi. W przeszłości w celu potwierdzenia obecności guza chromochłonnego podawano pacjentowi klonidynę - lek blokujący część receptorów dla hormonów rdzenia nadnerczy. W przypadku nadmiernego wydzielania amin katecholowych substancja ta powodowała znaczne obniżenie ciśnienia tętniczego krwi. Obecnie metodę tę stosuje się rzadko.

Metody te mają na celu lokalizację guza chromochłonnego i określenie jego rozmiarów. Warto zauważyć, że guz czasem może być uwidoczniony już w konwencjonalnym badaniu ultrasonograficznym jamy brzusznej, które należy do rutynowego postępowania diagnostycznego u pacjentów z nieprawidłowym ciśnieniem tętniczym krwi. Innymi stosowanymi badaniami obrazowymi, umożliwiającymi dokładne określenie morfologii guza i jego położenie w odniesieniu do sąsiednich narządów, jest tomografia komputerowa (najczęściej) i tomografia rezonansu magnetycznego.

Chociaż zazwyczaj guz chromochłonny zlokalizowany jest jednostronnie w rdzeniu nadnerczy, sporadycznie może rozwinąć się także w sąsiedztwie innych narządów. Przykładem takich nietypowych lokalizacji (zwłaszcza u dzieci) są zwoje nerwowe jelit, narządy klatki piersiowej lub szyi.

Lokalizację guza chromochłonnego w takich rzadkich, trudnych przypadkach ułatwić mogą badania scyntygraficzne. Postępowanie takie polega na podaniu specjalnego promieniotwórczego znacznika, który jest wychwytywany tylko przez komórki guza. Badanie natężenia promieniowania umożliwia dokładne określenie położenia tkanki, wychwytującej znacznik. Warto dodać, że znaczniki promieniotwórcze stosowane w badaniu nie są szkodliwe dla pacjenta.

Źródła

1. Pheochromocytoma
2. Czech A., Tatoń J. Diagnostyka internistyczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005, ISBN 83-200-3156-7
3. Steciwko A. (red.), Diagnostyka różnicowa najczęstszych dolegliwości, Urban & Partner, Wrocław 2009, ISBN 978-83-7609-062-7
4. Kemona H., Mantur M. (red.), Diagnostyka laboratoryjna, Urban & Partner, Wrocław 2010, ISBN 978-83-7609-264-5
5. Dembińska-Kieć A., Naskalski J.W., Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Urban & Partner, Wrocław 2009, ISBN 978-83-7609-137-2