Domowy test na COVID-19. Który wybrać i jakich błędów nie popełniać, aby były wiarygodne?

W aptekach dużą popularnością cieszą się domowe testy na COVID-19. Wirus wykryty może być na podstawie wymazu z nosa lub gardła albo próbki śliny. Które testy wykrywają wariant Omikron i jakich błędów należy unikać, aby wyniki były wiarygodne? Lekarze wyjaśniają.

1. Test antygenowy z nosa/gardła na COVID-19

Szybki test antygenowy jest jednym z popularniejszych testów wykorzystywanych w diagnostyce koronawirusa SARS-CoV-2. W celu rozpoznania choroby zakaźnej COVID-19, do testu antygenowego potrzebny jest wymaz z górnych dróg oddechowych pacjenta. Zazwyczaj pobierany jest on z nosa lub nosogardzieli.

Po test antygenowy powinny sięgnąć osoby, które zmagają się z objawami infekcji takimi jak: gorączka, kaszel, katar, duszności, ból gardła czy ból mięśni, ale mogą go wykonać również osoby niemające żadnych objawów, ale podejrzewające kontakt z zakażoną osobą.

Zobacz film: "Prof. Zajkowska o twindemii"

Aby wykonać test w domu, należy samodzielne pobrać wymaz z przedniej części nosa (gardła, nosogardła). Jak sugeruje ulotka, następnie trzeba przez kilkanaście sekund obracać wymazówką, pocierając ją o śluzówkę nosa. Potem należy włożyć ją do probówki z płynem (odczynnikami), potrząsnąć, wyjąć wymazówkę, a kilka kropel płynu z probówki umieścić w urządzeniu testowym.

Największą zaletą testu antygenowego jest szybko otrzymany wynik. Otrzymujemy go już po 15-30 minutach. Kiedy na teście pojawią się dwie kreski, wówczas jest to dla nas informacja, że jesteśmy zakażeni.

- Gdy wynik takiego tekstu okaże się dodatni, pacjent powinien zgłosić się do lekarza. Lekarz, jeśli uzna to za konieczne, skieruje na wykonanie testu PCR (test molekularny – red.), aby potwierdzić diagnozę lub nałoży izolację – komentuje Jan Bondar, rzecznik prasowy Głównego Inspektoratu Sanitarnego.

Zgodnie z rekomendacją Światowej Organizacji Zdrowia testy antygenowe muszą wykazywać się minimum w 80 proc. czułością i 97 proc. swoistością, żeby mogły być wprowadzone do powszechnego obrotu.

Eksperci informują, że testy antygenowe w przewadze nie wykrywają zakażenia poniżej 500 tys. kopii wirusa, w odróżnieniu od testów PCR, które są dodatnie już w przypadku 200 kopii wirusa w mililitrze.

- Dlatego bardzo często pacjentów, którzy zgłoszą się do lekarza po wykonanym w domu teście kierujemy na test PCR, aby zweryfikować wyniki. W zasadzie od początku pandemii jest to dla nas źródłem kłopotu, ponieważ pacjenci, którym wyszedł dodatni test w domu, nie chcą, aby lekarz kierował ich na test PCR. Odmawiają wykonania wymazu ze względu na strach przed izolacją. A lekarz nie może wpisać zakażonego pacjenta do systemu, jeśli ten nie wykona w danej placówce testu – mówi w rozmowie z WP abcZdrowie dr Magdalena Krajewska, lekarz POZ.

2. Test antygenowy ze śliny na COVID-19. Jak prawidłowo go wykonać?

W aptekach dostępne są również testy antygenowe ze śliny. Także w tym przypadku zaleceniem o wykonania testu są objawy, które mogą wskazywać na zakażenie koronawirusem, a także podejrzenie kontaktu z osobą chorą na COVID-19. Podobnie jak przy poprzednim teście, wynik otrzymamy bardzo szybko – po 15 minutach.

Aby wykonać samodzielnie test, należy pobrać odpowiednią ilości śliny i umieścić ja w próbówce. Ważne jest, aby test ze śliny wykonywać krok po kroku, tak jak sugeruje ulotka. Producenci wskazują, aby kilka razy zakaszleć przed wypluciem próbki śliny przez lejek do próbówki. Następnie do probówki ze śliną należy dodać płyn buforowy, wymieszać zawartość, a następnie dwie krople roztworu umieścić w urządzeniu testowym.

Widoczna linia kontrolna (C) wraz z widoczną linią testową (T) wskazują na pozytywny wynik testu. Dr Magdalena Krajewska zaleca jednak, aby wynik testu ze śliny zawsze skonsultować z lekarzem.

- Według mojej wiedzy instytucje światowe nie zalecają wykonywania testów ze śliny. Jeżeli już sięgamy po test antygenowy, lepiej, aby był to test z materiałem genetycznym z nosa lub gardła. Test ze śliny może być alternatywą dla dzieci, które źle znoszą test z gardła. Aczkolwiek nie są to testy doskonałe, trzeba pamiętać, że zawsze obarczone są pewnym błędem – twierdzi dr Krajewska.

3. Kiedy zrobić test antygenowy?

- Powszechnie uważa się, że test antygenowy powinniśmy wykonać w piątej dobie od kontaktu z osobą zakażoną, ponieważ nie ma sensu robić go pierwszego dnia, dlatego że wynik wyjdzie fałszywie negatywny. Choć to okienko czasowe jest bardzo różne. Ja swoim pacjentom zalecam, aby wykonywali test w momencie, kiedy pojawią się objawy. Jeśli wykonamy test np. po czterech dniach i wynik też wyjdzie negatywny, radzę, aby kolejnego dnia wykonać go po raz kolejny – podkreśla dr Krajewska.

Do piątego dnia należy zachować się tak, jakbyśmy byli potencjalnie chorzy na COVID-19. Powinniśmy unikać skupisk ludzkich i nosić maseczkę, bo nawet jeżeli nie mamy objawów chorobotwóczych, możemy transmitować wirusa na innych.

Dr Krajewska dodaje, że aby domowy wynik testu na COVID-19 był miarodajny, powinniśmy przestrzegać kilku zasad.

- Przede wszystkim nie powinniśmy wcześniej nic jeść, palić papierosów, myć zębów oraz używać preparatów w aerozolu do nosa dwie godziny przed wykonaniem testu – informuje dr Krajewska.

Lekarka przypomina, aby rzetelnie przestrzegać zaleceń z ulotki. Patyczek, powinien zostać włożony głęboko, żeby wymaz pobrać z tylnej ściany nosogardła, a nie z przedsionka nosa. Niepoprawne użycie patyczka zakrzywia wynik.

4. Jakie testy wykrywają Omikron?

Kiedy Omikron zaczął gwałtownie rozprzestrzeniać się na świecie, media obiegł bardzo niepokojący news: "Testy nie wykrywają nowego wariantu SARS-CoV-2". Następnie eksperci zdementowali te doniesienia, jednak ta fałszywa informacja dalej swobodnie krąży w sieci.

- Jeśli chodzi o testy PCR, czyli genetyczne, to wykrywają one wariant Omikron tak samo skutecznie, jak wcześniejsze warianty koronawirusa – mówi w rozmowie z WP abcZdrowie dr Bartosz Fiałek, reumatolog i popularyzator wiedzy medycznej.

Jednak czułość i swoistość testów antygenowych wobec nowego wariantu może być nieco mniejsza.

- Wynika to z tego, że Omikron jest znacznie bardziej zakaźny i potrzebna jest ''mniejsza dawka wirusa'', aby doszło do zainfekowania. Tymczasem testy antygenowe wykrywają miano kopii wirusa. Oznacza to, że w niektórych przypadkach test antygenowy przy zakażeniu wariantem Omikron może być dodatni trochę później niż w przypadku, chociażby wariantu Delta więc warto powtórzyć badanie – wyjaśnia dr Fiałek.

Ekspert podkreśla jednak, że trzeba być świadomym, że testy antygenowe nie są wiarygodne w 100 proc., więc istnieje ryzyko, że pojawią się zarówno wyniki fałszywie dodatnie, jak i fałszywie ujemne nie zależnie od wariantu, który dominuje w społeczeństwie.

Jeśli jednak test antygenowy posiada 80 proc. czułość i 97 proc. swoistość to wykryje większość zakażeń.

5. Ile kosztują domowe testy na COVID?

Ceny domowych testów na COVID-19 zaczynają się już od 25 zł. Najniższe kwoty zapłacimy za testy ze śliny, nieco drożej wyjdzie nas kupno testów antygenowych z nosa i gardła. Ich koszt to około 38 zł. Są nieporównywalnie tańsze od tych wykonywanych w placówkach medycznych i zapewne właśnie dlatego tak wiele osób z nich korzysta.

Dla porównania test RT-PCR może kosztować więcej niż 500 zł. Ceny testów antygenowych oscylują w granicach 180-200 zł. Ich cena jest wyższa, ponieważ są bardziej specyficzne i dokładniejsze niż domowe testy na COVID-19.

Jak twierdzą eksperci, cena testów na COVID-19 zależy wielu czynników np. wielkości miasta, zapotrzebowania na takie badania i cennika konkretnej placówki.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.