Dorastanie a nerwica
Średnio co dziesiąty dorosły Polak cierpi na zaburzenia lękowe, powszechnie nazywane nerwicą. Czy jednak nerwica zdarza się dzieciom i nastolatkom? Jakie czynniki sprzyjają jej rozwojowi, a jakie mogą jej zapobiec? Istnieje zależność między dorastaniem a nerwicą. Do rozwoju zaburzeń nerwicowych może się przyczynić sposób wychowania dziecka, jak również relacje w rodzinie. Okres dojrzewania jest niezwykle trudnym czasem. Wyzwania, jakie mu towarzyszą mogą przytłoczyć młodą osobę, szczególnie jeśli nie ma ona wsparcia w rodzinie.
1. Rozwój zaburzeń lękowych
Nerwica nie jest chorobą, ale zaburzeniem, którego osiowym objawem jest lęk w różnej postaci. Z tego względu nerwica może mieć bardzo różny charakter, przyczyny i rozwój. Również jej leczenie ma różne rokowania, trudno bowiem porównać terapię fobii z terapią zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych, potocznie zwanych nerwicą natręctw. Jeśli natomiast mowa o jej genezie, za główny czynnik rozwoju zaburzenia uważa się stres i nieumiejętność poradzenia sobie z wymaganiami stawianymi przez otoczenie, sytuację w jakiej ktoś się znalazł bądź przez samego siebie.
Napięcie, wewnętrzne konflikty, życie w sytuacji dysonansu poznawczego, deprywacja potrzeb, stres i piętrzące się frustracje to główne czynniki wyzwalające mechanizm nerwicy. Aby jednak człowiek zareagował na daną sytuację w sposób lękowy, muszą wystąpić również inne czynniki, które jej sprzyjają. Są to przede wszystkim uwarunkowania genetyczne, społeczno-kulturowe, osobowościowe oraz styl wychowania i relacje z najbliższymi osobami w życiu człowieka.
Te dwa ostatnie czynniki są niezwykle ważne w przypadku zaburzeń lękowych, które pojawiają się w okresie adolescencji. Styl rodzicielski, a zwłaszcza relacje z rodzicami i rodzeństwem, mają znaczący wpływ na rozwój dziecka, jego umiejętność radzenia sobie w dorosłym życiu i mogą wpłynąć na wystąpienie zaburzeń lękowych na jakimś jego etapie.
Na poziom lęku u dziecka oraz młodej osoby dorosłej w znaczącym stopniu wpływają relacje w rodzinie. Nie bez powodu mówimy na przykład o syndromie DDA, który charakteryzuje się podobnymi cechami osobowości. Od doświadczeń w domu rodzinnym bowiem, od stylu wychowania, relacji z rodzicami i innymi domownikami zależy kierunek w jakim kształtuje się osobowość i sposób radzenia sobie ze stresem.
Rozwojowi zdrowej osobowości sprzyja wychowanie w domu, w którym panują jasno określone zasady, ułatwiające funkcjonowanie wszystkim domownikom. Sprzyjają temu również otwarte wyrażanie swoich uczuć i potrzeb, a w procesie wychowania stosowanie pozytywnych wzmocnień i karanie poprzez perswazję. Udowodniono, iż autorytarny model rodziny, podobnie jak ambiwalentny styl rodzicielski, sprzyjają rozwojowi zaburzeń lękowych.
2. Adolescencja i lęk
Okresem życia szczególnie podatnym na wystąpienie nerwicy, podobnie jak innych zaburzeń psychicznych, jest okres wczesnej dorosłości. Za moment, który jest szczególnie ważny przyjmuje się przełom siedemnastego i dziewiętnastego roku życia. W tym okresie życia człowiek jest już na tyle dojrzały społecznie, aby rozpocząć swoje dorosłe i samodzielne życie.
Z drugiej strony jednak, dojrzałość biologiczna czy społeczna, nie zawsze idą w parze z dojrzałością emocjonalną. Dla większości osób wkraczających w dorosłe życie ten okres czasu to przełom, który może być zarówno fascynujący jak i przerażający. Dorosłość pociąga, ale też przeraża. Kusi niezależnością, ale rodzi obawę na myśl przed odpowiedzialnością. Ten dysonans przekłada się na różne płaszczyzny życia - rodzinne, seksualne, zawodowe, religijne i inne.
Człowiek w okresie dorastania podejmuje szereg wyborów, które zaważą na jego przyszłym życiu. Jest to czas, kiedy odchodzi się od pakietu zasad i norm, jakie panowały w domu rodzinnym, aby móc zweryfikować je ze światem zewnętrznym. Okres dorastania to czas pierwszych poważnych relacji z drugim człowiekiem, inicjacji seksualnej, moment wyboru własnych zasad moralnych, które są weryfikowane przez samodzielne życie każdego dnia. A porażki na którejkolwiek z tych płaszczyzn są pouczające, ale i bolesne.
3. Zapobieganie nerwicy w okresie dorastania
Podstawowym czynnikiem, który sprzyja rozwojowi zdrowej osobowości i zmniejsza ryzyko rozwoju zaburzeń psychicznych jest prawidłowy styl rodzicielski. Istotną jego cechą jest prawidłowa komunikacja między rodzicami i dziećmi, a przede wszystkim jasne wyrażanie swoich uczuć i pragnień oraz rozwiązywanie konfliktów na bieżąco. Ważnym i praktycznym wsparciem jest profilaktyka zaburzeń lękowych w formie warsztatów psychologicznych prowadzonych w szkołach. Wiedza na temat efektywnej komunikacji międzyludzkiej i radzenia sobie ze stresem może być pomocna w profilaktyce chorób cywilizacyjnych i zaburzeń psychicznych, w tym lękowych.
W radzeniu sobie ze stresem i napięciem pomocna jest także aktywność fizyczna. Jest to szczególnie ważne w przypadku osób w wieku adolescencji, które mają dużo energii i których układ nerwowy wciąż jeszcze się rozwija i dojrzewa. Dobrze pamiętać również o prawidłowej diecie i ćwiczeniach relaksacyjnych, które rozładowując stres, napięcie i nieprzyjemne emocje, mogą zapobiegać rozwijaniu się objawów nerwicy lub je łagodzić.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.