Grzybica u dzieci - czynniki ryzyka, przebieg, rodzaje grzybów, pleśniawki

Grzybica u dzieci najczęściej jest powodowana przez grzyby z grupy dermatofitów. Co prawda infekcje grzybicze występują stosunkowo rzadko, jednak wiążą się z nieprzyjemnymi dla pacjenta objawami. Poza tym pewne rodzaje grzybów mogą nawet zagrażać życiu. Sprawdź, jakie są objawy grzybicy u dzieci i na czym polega jej leczenie.

1. Czynniki ryzyka grzybicy u dzieci

Grzybica atakuje zwykle osoby z osłabionym układem odpornościowym, który jest np. wyniszczony długotrwałym procesem chorobowym lub przewlekłą antybiotykoterapią. Na grzybicę w dużym stopniu narażone są także małe dzieci, u których układ immunologiczny nie jest jeszcze w pełni rozwinięty.

Grzybice łatwo przenoszą się na inną osobę, dlatego też wśród dzieci o infekcję grzybiczą nietrudno. . Dziecko jest wrażliwe na infekcję grzybami praktycznie we wszystkich okresach rozwojowych.

Zobacz film: "#dziejesienazywo: Czy warto wykonywać badania profilaktyczne?"

Większość inwazji to grzybice nabyte, chociaż opisywane były przypadki grzybic wrodzonych, kiedy to grzyb dostawał się do płodu razem z krwią matki. Takie infekcje grzybicze należą jednak do rzadkości.

2. Rodzaje grzybów wywołujących grzybicę u dzieci

2.1. Dermatofity

Grzyby wywołujące największy odsetek zakażeń u dzieci pochodzą z grupy dermatofitów. Objawy chorobowe ograniczone są do struktur skeratynizowanych, czyli dotyczą skóry, włosów i paznokci. Do tej grupy należą trzy podstawowe gatunki grzybów: Trichophyton, Microsporum oraz Epidermophyton.

2.2. Cryptococcus

Inne rodzaje grzybów mogą rozwijać się w wielu tkankach i narządach. Jednym z najbardziej niebezpiecznych jest Cryptococcus.

Zakażenie przenoszone jest najczęściej drogą inhalacyjną lub pokarmową. Możliwa jest także inwazja przez uszkodzoną skórę.

Ogniska wczesnej grzybicy wytwarzają się zazwyczaj w tkance płucnej, skąd drogą krwi przenoszą się do ośrodkowego układu nerwowego, a w zakażeniu uogólnionym do większości narządów wewnętrznych oraz kości.

2.3. Candida

W Polsce dość często spotykanym rodzajem grzybicy jest ta wywoływana przez grzyby z rodzaju Candida.

Drożdżaki Candida żyją w przewodzie pokarmowym, gdzie są jego stałymi bywalcami. W jelicie grubym odmiana drożdżaków - Candida albicans czerpie pożywkę z niestrawionej treści pokarmowej i odpowiada za wydalenie toksyn powstałych podczas procesów przemiany materii.

Kiedy cały ten proces przebiega prawidłowo i równowaga mikroflory jest zachowana, drożdżaki nie wyrządzają szkody w organizmie. Jednak kiedy ta równowaga zostaje zaburzona, Candida albicans zaczynają się namnażać. Ich przerost łączy się z wydzielaniem mykotoksyny, które skutkuje pojawieniem się wielu schorzeń.

Prawdopodobieństwo przerostu drożdżaków jest większe u osób, które nie stronią od cukru (używanego nie tylko do słodzenia herbaty, ale także obecnego w napojach, alkoholu, produktach wysoko przetworzonych i produktach z białej mąki, owocowych jogurtach ). Takie ryzyko jest także u osób, w których jadłospisie jest zbyt mało witamin z grupy B oraz błonnika.

Drugim czynnikiem zwiększającym ryzyko przerostu drożdżaków jest długotrwała antybiotykoterapia. Jeśli przyjmujemy antybiotyki bez leków osłonowych, to lek zniszczy nie tylko bakterie powodujące chorobę, ale także te "dobre bakterie". Na skutek tego powstanie miejsce na nowe drożdżaki i to w dużej ilości.

Do przerostu drożdżaków przyczynia się także życie w stresie i niewystarczająca ilość snu. W sytuacji przeżywania silnego stresu zostaje wytwarzany kortyzol, który przyczynia się do wzrostu poziomu cukru we krwi, a cukier należy do czynników powodujących namnażanie się drożdżaków.

Oprócz wymienionych czynników, prawdopodobieństwo wystąpienia grzybicy zwiększa się u osób stosujących sterydy chemioterapię i radioterapię. Pojawia się także po przebyciu intensywnych zabiegów diagnostycznych (np. cewnikowanie) i operacyjnych, po różnego typu zatruciach oraz po dializie. Wówczas może dojść do bezpośredniego zakażenia grzybicą narządów wewnętrznych. Szczególnie niebezpieczna jest sepsa, będąca najbardziej poważnym powikłaniem grzybicy.

Grzybica ogólnoustrojowa jest jedną z dolegliwości, którą może wywołać przerost drożdżaków. Najczęściej spotykane rodzaje grzybicy to grzybica jelit, płuc, skóry, stóp, paznokci, rąk, ciała, zatok, pochwy, penisa i owłosionej skóry.

Kandydoza w organizmie człowieka może rozwijać się praktycznie we wszystkich tkankach i narządach. U dzieci zakażenie grzybem Candida zazwyczaj następuje drogą kropelkową chociaż grzyby wnikają także przez uszkodzoną rogówkę lub skórę.

3. Objawy grzybicy u dzieci

W przebiegu grzybicy spada odporność organizmu, w związku z czym dziecko staje się bardziej podatne na zakażenia i znacznie częściej rozwijają się reakcje alergiczne. Powstanie nadwrażliwości układu immunologicznego w czasie grzybicy u dziecka związane jest z łatwiejszą penetracją zewnętrznych alergenów.

Grzybice u dzieci mogą występować miejscowo, na skórze i błonach śluzowych lub przybierać formę uogólnioną i wiązać się z wewnętrznym zakażeniem organizmu grzybami.

Jakie objawy daje grzybica u dzieci? Początkowo pojawiają się dolegliwości ze strony układu pokarmowego, jak:

• zaparcia
• biegunki
• bóle brzucha
• nudności
• gazy
• brzydki zapach z ust
• ochota na słodycze, które stanowią źródło namnażania się drożdżaków

W dalszym etapie grzybica przechodzi do kolejnego stadium. Jeśli w tym momencie nie zostaną podjęte działania mające na celu odbudowę mikroflory jelitowej, drożdżaki przedostaną się do krwi i zasiedlą narządy wewnętrzne.

Wtedy pojawiają się nawracające stany zapalne narządów, które zostały zajęte, wysypki i zwiększa się podatność na przeziębienia. Brak podjęcia leczenia może doprowadzić do przedostania się toksyn do mózgu, a wtedy pojawiają się:

• przewlekłe bóle głowy
• wahania nastroju
• ciągłe zmęczenie
• stany depresyjne

Postać ostra grzybicy charakteryzuje się znacznym podwyższeniem temperatury ciała.

Dodatkowo mogą występować wykwity grudkowe i krostkowe na skórze, podrażnienie, świąd i zaczerwienienie skóry odbytu oraz drożdżakowe zmiany zapalne okolic zgięciowych i pachwinowych.

W późniejszym okresie nieleczonej drożdżycy obserwuje się słabszy przyrost masy ciała dziecka, wzdęcia i kolki jelitowe oraz częste oddawanie cuchnących stolców.

Drożdżyca narządów płciowych i moczowych u dziewczynek charakteryzuje się upławami, przewlekłym, uciążliwym świądem oraz pieczeniem pochwy, a także bólami zlokalizowanymi w podbrzuszu. Dolegliwości bólowe związane z grzybicą u dzieci wyraźnie przybierają na sile w godzinach nocnych.

4. Grzybica u dzieci a pleśniawki

Pleśniawki są drożdżopochodnym zapaleniem jamy ustnej. Pojawiają się one najczęściej u noworodków zakażonych podczas porodu grzybami Candida, bytującymi w narządach rodnych matki.

W trakcie ciąży źródłem infekcji mogą być drożdżaki bytujące w pochwie przyszłej mamy, a zakażeniu grzybicą sprzyja przedwczesne uszkodzenie błon płodowych i wcześniactwo. Już po urodzeniu na rozwinięcie grzybicy jamy ustnej bardziej narażone są dzieci karmione butelką i często przyjmujące antybiotyki.

Niewykształcony system immunologiczny dziecka nie rozpoznaje grzyba jako czynnika obcego i nie mobilizuje sił, aby z nim walczyć, w związku z czym pierwsze objawy grzybicy pojawiają się zazwyczaj po kilku dniach od momentu zakażenia.

Pleśniawkami nazywamy małe, okrągłe lub owalne wykwity występujące w obrębie jamy ustnej na języku i podniebieniu. Wokoło otoczone są czerwonym rąbkiem, zaś na ich powierzchni tworzy się biało-szary nalot przypominający wyglądem ścięte mleko.

Pojedyncze plamki mają tendencję do zlewania się ze sobą i tworzenia rozległych wysepek. Pleśniawki niekiedy pokrywają całą powierzchnię błony śluzowej, formułując charakterystyczny "biały kożuch". Pod kremowo-białymi nalotami występują typowe zmiany zapalne, które można łatwo uwidocznić, ścierając ich górną warstwę.

Noworodki cierpiące na pleśniawki są niespokojne, płaczliwe, niechętnie przyjmują pokarm. Starsze dzieci skażą się na pieczenie i uczucie suchości w jamie ustnej. Zmianom mogą towarzyszyć samoistne bóle lub bóle z podrażnienia pojawiające się w czasie jedzenia.

W ciężkich, przewlekających się przypadkach zapalenie jamy ustnej, wywołane grzybami z rodzaju Candida, może przechodzić na gardło i przełyk, a nawet dalsze odcinki przewodu pokarmowego i układu oddechowego, utrudniać przełykanie oraz oddychanie i powodować chrypkę.

5. Powikłania grzybicy u dzieci

Powikłaniami grzybicy mogą być miejscowe zaniki błony śluzowej jamy ustnej i języka. W populacji dziecięcej, rzadziej niż u dorosłych, obserwuje się odmianę rozrostową drożdżycy jamy ustnej, obejmującą dziąsła i migdałki. Ten typ grzybicy imituje chorobę nowotworową. Kandydoza żołądka, jelit i otrzewnej u dzieci wiąże się z okresowymi bólami brzucha i biegunkami, uczuciem świądu i pieczenia oraz pęknięciami błony śluzowej i skóry w okolicach odbytu.

6. Leczenie grzybicy u dzieci

Terapia przeciwgrzybicza u dziecka nie tylko musi być ukierunkowana na zniszczenie grzyba, lecz także jednocześnie musi wzmocnić nadszarpniętą barierę odpornościową. Nic więc dziwnego, że leczenie przeciwgrzybicze trwa wiele miesięcy i wymaga stosowania skojarzonych schematów.

W przypadku ludzi dorosłych można pokusić się o miejscowe stosowanie preparatów przeciwgrzybiczych. Natomiast w każdym przypadku pojawienia się grzybicy u dzieci należy przyjąć, że jest to proces ogólnoustrojowy, gdyż nawet niewielkie odchylenia od stanu prawidłowego mogą być zapowiedzią poważnie przebiegającej grzybicy. Należy podkreślić, że każda inwazja patogennego grzyba u dziecka, a szczególnie wcześniaka, może doprowadzić do zgon.

Od czego zależy całkowite wyleczenie grzybicy? Zależy od stadium trwania choroby oraz stopnia uszkodzenia narządów wewnętrznych. Całkowity powrót do zdrowia może trwać nawet rok.

Grzybice występują praktycznie we wszystkich krajach świata i są wyzwaniem dla współczesnej medycyny. Wprowadzenie i powszechne stosowanie zasad nowoczesnej opieki zdrowotnej oraz wzrost poziomu higieny w dużym stopniu przyczyniły się do ograniczenia zakażeń grzybicą.

Bibliografia:

Milanowski A. (red.), Pediatria, Urban & Partner, Wrocław 2009, ISBN 978-83-7609-098-6 Kawalec W., Kubicka K. Pediatria, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006, ISBN 83-200-3253-9 Jabłońska S., Majewski S., Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010, ISBN 978-83-200-4154-5 Szepietowski J. Grzybice skóry i paznokci, Medycyna Praktyczna, Kraków 2001, ISBN 83-88092-48-0

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.