Fazy Korotkowa – co warto wiedzieć?

Fazy Korotkowa, inaczej tony Korotkowa (ang. Korotkoff sounds), to fazy możliwe do wysłuchania stetoskopem podczas pomiaru ciśnienia tętniczego, do którego wykorzystuje się metodę Korotkowa. Nazwa pochodzi od nazwiska rosyjskiego lekarza Nikołaja Korotkowa.

Metoda Korotkowa jest tradycyjną i nieinwazyjną metodą określania ciśnienia skurczowego i rozkurczowego krwi przepływającej przez tętnicę ramienną. Polega ona na tym, że ocenę przepływu krwi metodą palpacyjną zastępuje się metodą osłuchową. Dźwięki, na podstawie których wyróżnia się poszczególne fazy, są tonami stosunkowo niskimi.

Do pomiaru ciśnienia tętniczego krwi z zastosowaniem metody osłuchowej (Korotkowa) używa się przyrządu zwanego sfigmomanometrem (ciśnieniomierz). Sfigmomanometr składa się z:

• opaski gumowej (mankietu) z komorą powietrzną,
• manometru (rtęciowego, sprężynowego lub elektronicznego),
• ręcznej pompki lub kompresora, połączonych ze sobą gumowymi przewodami.

Metoda Korotkowa, zwana też metodą osłuchową, to nieinwazyjna metoda pomiaru ciśnienia tętniczego. Na czym polega?

Należy ułożyć lejek stetoskopu w dole łokciowym. Bardzo ważne jest, by zrobić to delikatnie. Pomiar należy rozpocząć po napompowaniu mankietu do ciśnienia o 30 mm Hg wyższego od wartości, przy której zanika tętno na tętnicy promieniowej. Kluczowe jest znalezienie tętna na tętnicy promieniowej. Konieczne jest pompowanie sfigmomanometru do momentu, aż tętno przestanie być wyczuwalne.

Kolejnym krokiem jest powolne wypuszczanie powietrza z mankietu z szybkością około 2 mm Hg na sekundę. Po wystąpieniu V tonu Korotkowa należy szybko wypuścić powietrze z mankietu.

Bardzo ważne jest wysłuchiwanie pojawiających się odgłosów za pomocą stetoskopu i zanotowanie bądź zapamiętanie wartości, przy jakiej:

• pojawia się stukot (słyszalność akcji serca, tak zwana I faza Korotkowa) – wartość ciśnienia skurczowego,
• znika stukot (tak zwana V faza Korotkowa) – wartość ciśnienia rozkurczowego.Pomiar ciśnienia tętniczego należy wykonać trzykrotnie, w 3-minutowych odstępach. Ostateczny wynik jest średnią arytmetyczną. Pomiar ciśnienia nie może odbywać się dłużej niż 3 minuty, gdyż może to prowadzić do niedotlenienia tkanek ręki.

Zastosowanie metody osłuchowej nie jest trudne, ale wymaga znajomości zasad pomiaru i pewnej wprawy.

Podczas pomiaru ciśnienia bardzo ważne jest, by:

• pacjent siedział na krześle, wygodnie oparty, z odsłoniętymi ramionami, podpartymi na poziomie serca,
• pomiar był wykonywany w cichym pomieszczeniu,
• pomiar był dokonany po przynajmniej 5-minutowym odpoczynku.Badanie ciśnienia tętniczego krwi umożliwia diagnozowanie nadciśnienia tętniczego krwi oraz kontrolę jego leczenia. Jest pomocne również rozpoznaniu w innych dolegliwości.

Wyróżnia się 5 faz Korotkowa:

• faza I: rozpoczyna się wraz z pierwszym usłyszanym tonem podczas wykonywania pomiaru, wtedy też odczytuje się wartość ciśnienia skurczowego,
• faza II: faza tonów cichych,
• faza III: faza tonów głośnych,
• faza IV: faza tonów cichych (tony tej fazy opisuje się jako miękkie),
• faza V: faza całkowitego zaniku tonów. Wraz z rozpoczęciem tej fazy odczytuje się wartość ciśnienia rozkurczowego.

Wartości ciśnienia tętniczego krwi zmieniają się pulsacyjnie w czasie cyklicznej pracy serca. Przy pomiarze ciśnienia tętniczego krwi wyróżnia się ciśnienie maksymalne, czyli skurczowe oraz minimalne, czyli rozkurczowe.

Ciśnienie skurczowe odnotowuje się w chwili pojawienia się tonów Korotkowa (faza I), a rozkurczowe w chwili całkowitego zniknięcia (a nie ściszenia) tonów (faza V). Jeżeli V faza nie występuje, wówczas za wartość ciśnienia rozkurczowego przyjmuje się początek fazy IV.

Warto przypomnieć, że według zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) i Międzynarodowego Towarzystwa Nadciśnieniowego przyjmuje się, że 140 mmHg dla ciśnienia skurczowego i 90 mmHg dla ciśnienia rozkurczowego uznaje się za wartości wskazujące na nadciśnienie tętnicze. Rozpoznaje się je na podstawie kilkakrotnych pomiarów ciśnienia krwi wykonanych zazwyczaj w kilkudniowych odstępach. Nieprawidłowość może dotyczyć jednego rodzaju ciśnienia lub też obu. Za optymalne ciśnienie tętnicze uznaje się wartość 120/80 mm Hg.