Grzybica jamy ustnej po leczeniu astmy

Grzybica po stosowaniu wziewnych sterydów może dotyczyć jamy ustnej, języka i gardła. Jej pojawienie się jest związane z działaniem glikokortykosteroidów, które obniżają odporność. W przypadku astmy umożliwia to zmniejszenie stanu zapalnego oskrzeli, ale jednocześnie zwiększa ryzyko zakażenia w obrębie innych części układu oddechowego.

Podczas inhalacji większość wdychanego leku przedostaje się bezpośrednio do oskrzeli. Jednak niewielka ilość sterydów osadza się na błonie śluzowej jamy ustnej, dziąsłach, języku i gardle, powodując miejscowe osłabienie odporności.

W jamie ustnej każdego człowieka występują bakterie i grzyby, które dzięki prawidłowej funkcji układu odpornościowego nie rozmnażają się nadmiernie i nie wywołują infekcji. Jeżeli jednak dojdzie do załamania miejscowych procesów immunologicznych, jak ma to miejsce w przypadku stosowania wziewnych sterydów w astmie, osłabienie odporności jest wykorzystywane przez rodzaj grzyba z rodziny drożdżaków – Candida albicans i dochodzi do rozwoju grzybicy. Ten rodzaj zakażenia drożdżakowego występuje również powszechnie u małych dzieci, gdyż ich układ odpornościowy nie jest jeszcze w pełni dojrzały.

Grzybica jamy ustnej wywołana przez Candida albicans objawia się jako białe naloty występujące na języku i na błonie śluzowej gardła. Zazwyczaj zmiany nie wywołują żadnych dolegliwości i często są wykrywane przypadkowo podczas badania. Gdy naloty są rozległe i zlokalizowane w gardle, mogą wywoływać uczucie dyskomfortu, zwłaszcza podczas połykania pokarmów.

Warto wiedzieć, że tej nieprzyjemnej dolegliwości można skutecznie zapobiegać. Przede wszystkim należy przepłukiwać wodą jamę ustną i gardło oraz myć zęby po każdym stosowaniu inhalatora. Pozwoli to na wypłukanie leku z niepożądanych miejsc. Niestety u niektórych osób grzybica rozwija się pomimo stosowania się do powyższych zaleceń.

Innym rozwiązaniem jest zastosowanie spejserów do podawania leku. Spejser to specjalna komora z tubą, do której uwalniany jest lek. Po uwolnieniu odpowiedniej dawki do spejsera, wdycha się lek przez 5-10 spokojnych oddechów. Taka forma podawania leku umożliwia lepszą dystrybucję aerozolu, który dostaje się bezpośrednio do oskrzeli, nie osadzając się po drodze w gardle.

Minusem stosowania spejserów jest ich cena (ok. 40-70 zł). Ich używanie związane jest jednak z większą przyswajalnością leku, czyli większą skutecznością takiej samej dawki leku, w porównaniu do korzystania z tradycyjnych inhalatorów. Spejsery powinny być także stosowane u dzieci, które poza zwiększonym ryzykiem rozwoju grzybicy jamy ustnej często mają problemy z prawidłową techniką przyjmowania leku przez inhalator.

Niestety spejsery nie mogą być stosowane w przypadku niektórych postaci leków podawanych w inhalatorach proszkowych. Używanie inhalatorów proszkowych wydaje się w większym stopniu sprzyjać rozwojowi grzybicy jamy ustnej. Proszek z inhalatora nie rozpuszcza się dobrze w wodzie, co sprawia że zabiegi płukania jamy ustnej nie usuwają całości zalegającego na błonach śluzowych leku. W tym przypadku skuteczne może się okazać stosowanie płynów do płukania jamy ustnej na bazie alkoholu, które nie powinny być jednak używane przez dzieci.

Jeżeli dojdzie do rozwoju grzybicy jamy ustnej po używaniu sterydów wziewnych, konieczne jest leczenie farmakologiczne. Stosuje się preparaty przeciwgrzybicze, np. nystatynę w płynie lub doustny preparat zawierający flutykazon. Niektóre przypadki grzybicy wymagają regularnego przepłukiwania gardła płynem z nystatyną, zazwyczaj od kilku razy dziennie do kilku razy w tygodniu.

Grzybica jamy ustnej wynikająca ze stosowania wziewnych leków na astmę nie jest groźnym powikłaniem, ale może być uciążliwa i powodować dyskomfort. W wyniku osłabienia mechanizmów odpornościowych przez glikokortykosteroidy osadzające się w jamie ustnej i w gardle podczas inhalacji, dochodzi do nadmiernego rozrostu grzyba drożdżakopodobnego Candida albicans. Zakażenie objawia się pod postacią białych nalotów na błonie śluzowej.

W przypadku korzystania z tradycyjnych inhalatorów i inhalatorów proszkowych należy pamiętać o płukaniu jamy ustnej po każdej dawce leku, co pozwala zmniejszyć ryzyko wystąpienia grzybicy. Grzybicę jamy ustnej leczy się środkami przeciwgrzybiczymi, takimi jak nystatyna i flutykazon. W przypadku opornych i rozległych zmian niereagujących na leczenie, jedynym rozwiązaniem może być zmiana leku na inny lub zastosowanie spejsera, jeśli jest taka możliwość.

Źródła

1. Herman Z., Kostowski W. Farmakologia - podstawy farmakoterapii, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2004, ISBN 978-83-200-4164-4
2. Dziubek Z. Choroby zakaźne i pasożytnicze, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2003, ISBN 83-200-2748-9
3. Krzyściak P., Macura A., Skóra M., Atlas grzybów chorobotwórczych człowieka, MedPharm, Wrocław 2011, ISBN 978-83-60466-80-3
4. Szczeklik A. (red.), Choroby wewnętrzne, Medycyna Praktyczna, Kraków 2011, ISBN 978-83-7430-289-0