Hipowolemia – przyczyny, objawy, rozpoznanie i leczenie
Hipowolemia to zaburzenie funkcjonowania układu naczyniowo-sercowego, wynikające z nagłego obniżenia poziomu krwi, osocza oraz innych płynów pozakomórkowych w naczyniach krwionośnych. Stan znacznej utraty krwi stanowi zagrożenie dla życia. Co warto wiedzieć?
1. Co to jest hipowolemia?
Hipowolemia (łac. hypovolaemia) to stan, w którym w łożysku naczyniowym znajduje się zbyt mała ilość krwi w stosunku do jego objętości. To nie zapewnia wystarczających warunków do funkcjonowania układu sercowo-naczyniowego. Gdy dochodzi do obniżenia poziomu płynów w naczyniach krwionośnych, te nie mogą dostarczać krwi wraz z tlenem do serca. Konsekwencją jest pojawienie się nieprawidłowości w jego funkcjonowaniu. Gdy dochodzi do gwałtownego zmniejszenia się ilości krwi krążącej poniżej niezbędnego do funkcjonowania organizmu minimum, mówi się o wstrząsie hipowolemicznym. Stanowi on zagrożenie życia. W kontekście hipowolemii mówi się o:
- hipowolemii bezwzględnej, gdy obniżona jest objętość krwi,
- hipowolemii względnej, gdy objętość krwi jest prawidłowa, ale nie wystarcza do wypełnienia patologicznie powiększonego łożyska naczyniowego.
2. Przyczyny hipowolemii
Przyczyn utraty objętości płynu wewnątrznaczyniowego może być wiele. To na przykład:
- utrata krwi: krwawienie wewnętrzne, krwawienie zewnętrzne. Wiąże się to z niekontrolowanym krwawieniem ze skaleczeń i innych urazów lub ciężkim krwawieniem wewnętrznym,
- utrata płynu wewnątrzkomórkowego bez utraty krwinek: ucieczka płynu poza obręb naczyń krwionośnych, odwodnienie z powodu zbyt małej podaży płynów lub dużej utraty płynów (np. spowodowane długotrwałymi biegunkami lub wymiotami),
- zaleganie krwi w patologicznie poszerzonych naczyniach, które są nieprawidłowo poszerzone. We wszystkich przypadkach hipowolemii podstawową przyczyną zmniejszonej objętości krwi jest utrata płynów ustrojowych. Najczęstszą przyczyną wstrząsu hipowolemicznego są krwotoki różnego pochodzenia prowadzące do utraty dużej ilości krwi.
3. Objawy hipowolemii
Objawy związane z utratą krwi zależą od tego, jaką ilość krwi stracił pacjent. Typowe objawy hipowolemii to:
- uczucie niepokoju, splątanie,
- osłabienie organizmu,
- przyspieszony, płytki oddech,
- bladość skóry,
- nadmierna potliwość,
- dreszcze,
- zmniejszenie ilości wydalanie moczu, brak wytwarzania moczu,
- niskie ciśnienie krwi, słabo wyczuwalny albo niewyczuwalny puls,
- omdlenia oraz zaburzenia świadomości (w skrajnych przypadkach).
Mechanizmy kompensacyjne umożliwiają funkcjonowanie organizmu przy zmniejszonej objętości płynu wewnątrznaczyniowego. Polegają one na redystrybucji płynu z tkanek z komórek, obkurczeniu naczyń żylnych i skierowaniu go do krążenia centralnego.
4. Pierwsza pomoc i leczenie
Obserwując objawy hipowolemii, jak najszybciej należy wezwać pomoc, czyli karetkę pogotowia ratunkowego. Celem działań będzie zapobieganie dalszej utracie krwi oraz poszukiwanie przyczyny krwotoku.
Jeżeli wstrząs hipowolemiczny jest wywołany przez krwotok zewnętrzny, należy zatamować krwawienie i zadbać o nawodnienie organizmu. Po zatamowaniu krwotoku chorego należy ułożyć w pozycji bocznej ustalonej. Oczekując na pomoc, należy kontrolować, czy chory oddycha. Gdy dojdzie do zatrzymania akcji serca, niezbędne jest przeprowadzenie resuscytacji krążeniowo-oddechowej. Gdy hipowolemia jest wywołana przez krwotok wewnętrzny, przetacza się płyny i podaje steroidy. Bardzo ważne jest zlokalizowanie źródła krwawienia.
Szybka interwencja jest ważna. Życie osoby, która wejdzie w stan wstrząsu hipowolemicznego, w którym narządy zaczynają upośledzać swe funkcjonowanie w wyniku obniżonego poziomu krwi i tlenu, jest zagrożone.
Wstrząs hipowolemiczny jest stanem zagrożenia życia. Jego konsekwencją jest niedotlenienie narządów w organizmie, co zaburza ich pracę oraz wydolność. Osoba, która znajduje się we wstrząsie, w jak najkrótszym czasie musi otrzymać pomoc. Brak szybkiej reakcji może prowadzić do śmierci. Niestety nawet jeżeli leczenie zostanie natychmiast zastosowane, ryzyko śmierci z powodu wstrząsu hipowolemicznego nie zawsze zostaje wyeliminowane. Dzieje się tak, ponieważ w sytuacji, gdy dojdzie do szybkiej i ciężkiej utraty krwi, może dojść do poważnych zmian w obrębie narządu.
Niektóre przewlekłe schorzenia mogą nasilać skutki wstrząsu hipowolemicznego. Należą do nich cukrzyca i choroby narządów, takie jak choroby nerek, płuc, wątroby lub serca.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.