Iryzyna (hormon wysiłku fizycznego) - działanie, właściwości, iryzynooporność
Iryzyna inaczej nazywana jest hormonem wysiłku fizycznego. Produkowana jest głównie przez mięśnie i odgrywa bardzo ważną rolę w utrzymaniu prawidłowej wagi i przeciwzdziałaniu otyłości. Poprawia metabolizm i usprawnia przemianę materii. Jak zadbać o prawidłowy poziom iryzyny i w jaki sposób można pomóc jej funkcjonować?
1. Co to jest iryzyna?
Iryzyna to hormon, a właściwie peptyd białka FNDC5. Produkowana jest w mięśniach szkieletowych i podskórną tkankę tłuszczową i uwalniana przez wyżej wspomniane białko pod wpływem aktywności fizycznej. Stymuluje procesy brązowienia białej tkanki tłuszczowej i zwiększa wydajność energetyczną. Reguluje także procesy metabolizowania glukozy.
Podczas wysiłku fizycznego zwiększa się temperatura uwalniana przez ciało. Nazywa się to termogenezą. Iryzyna odpowiada za właściwą komunikację pomiędzy mięśniami i tkanką tłuszczową, dzięki czemu aktywność fizyczna wspiera spalanie tkanki tłuszczowej.
1.1. Biała i brązowa tkanka tłuszczowa
Tkanka tłuszczowa nie tylko gromadzi zapas energetyczny, ale jest także czynna hormonalnie. Może odgrywać różną rolę, w zależności od swojego składu. Wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje tkanki łuszczowej:
- biała tkanka tłuszczowa (ang. WAT – White adipose tissue),
- brunatna lub brązowa tkanka tłuszczowa (BAT- Brown adipose tissue).
Ostatnie badania przyczyniły się do wyodrębnienia także tkanki beżowej, która ma być podtypem tkanki brunatnej.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Iryzyna pomaga zmieniać białą tkankę tłuszczową na brązową. Co to oznacza? Ludzkie ciało w większości składa się z białej tkanki tłuszczowej, która jest magazynem energii, czasem nabiera żółtego odcienia. W jej składzie znajduje się niewiele komórek czy naczyń krwionośnych. Dodatkowo sprzyja ona wydzielaniu cytokin, czyli komórek zapalnych, które mogą przyczynić się do rozwoju insulinooporności i chorób układu sercowo-naczyniowego.
Brązowa tkanka tłuszczowa sprzyja termogenezie, spalaniu kalorii i redukowaniu nadmiernej masy ciała. Jej kolor powstaje na skutek dużej ilości naczyń krwionośnych i komórek tłuszczowych. Tworzy się pod wpływem aktywności fizycznej, działania zimna oraz w efekcie stosowania tzw. antagonistów β-adrenergicznych. Na początku zmienia się w tkankę beżową, aby dopiero później przybrać brunatną barwę.
Iryzyna pomaga przekształcać białą tkankę w brązową, co znacznie ułatwia zrzucanie zbędnych kilogramów.
2. Właściwości iryzyny
Iryzyna przede wszystkim pomaga spalać tkankę tłuszczową i reguluje homeostazę glukozową, przyczyniając się do ogólnej poprawy przemiany materii. Posiada także inne właściwości, które pozytywnie wpływają na nasz organizm.
Do pozostałych funkcji iryzyny należy:
- działanie przeciwzapalne,
- stymulacja termogenezy,
- poprawia odporność organizmu.
3. Iryzyna w aktywności fizyczej
Jeśli dużo się ruszamy, zwiększa się masa mięśniowa, a co za tym idzie - także produkcja iryzyny. Nawet niewielki wzrost tego hormonu pozwala uregulować poziom cukru w organizmie oraz znacznie zmniejszyć ilość tkanki tłuszczowej.
Szacuje się, że po 10 tygodniach regularnych ćwiczeń fizycznych o umiarkowanej intensywności pozwala zwiększyć poziom iryzyny aż dwukrotnie.
3.1. Iryzynooporność
Poziom iryzyny zwiększa się także w przypadku otyłości. Jej stężenie we krwi jest wówczas dość wysokie, co może świadczyć o zaburzeniu zwanym iryzynoopornością. W takiej sytuacji organizm staje się odporny na działanie iryzyny, co znacznie utrudnia zrzucenie zbędnych kilogramów.
Podwższony poziom iryzyny we krwi może mieć także związek z niektórymi chorobami, takimi jak:
- zespół metaboliczny,
- stłuczenia wątroby,
- zespół policystycznych jajników (PCOS),
- choroba wieńcowa.
Zwykle w przypadku iryzynooporności przeprowadza się zabieg bariatryczny, jakim jest pomniejszenie żołądka.
4. Poziom iryzyny a dieta
To, co jemy na co dzień, może mieć realny wpływ na funkcjonowanie naszego organizmu. Poziom iryzyny może się zwiększyć na skutek spożywania i suplementowania kwasów omega-3 oraz produktów o niskim indeksie glikemicznym. Kwasy Omega pozytywnie wpływają na gospodarkę tłuszczową, a dodatkowo łagodzą stany zapalne. Można je znaleźć w tłustych rybach.
Aby regulować poziom iryzyny, warto włączyć na stałe do diety takie produkty, jak pełnoziarniste makarony, gruboziarniste kasze oraz rośliny strączkowe.
W przyszłości możliwe jest opracowanie leku na bazie iryzyny, który mógłby być pomocny w walce z nadmiernymi kilogramami i chorobami układu sercowo-naczyniowego.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.
