Jak tworzy się kamień nerkowy?
Kamica nerkowa to jedna z najpowszechniejszych chorób układu moczowego. Dotyczy od 10 do 12 proc. populacji w krajach wysoko rozwiniętych. Znacznie częściej diagnozuje się ją u mężczyzn.
Istnieje szereg czynników, które wpływają na powstanie złogów w drogach moczowych. Kamienie mają też różnorodny skład. Zazwyczaj są zbudowane z połączenia różnych związków. Powstawanie złogów to proces złożony i zazwyczaj trwa długo, nawet kilka lat.
1. Jak powstają kamienie?
Kamień, inaczej złóg, powstaje w układzie moczowym, jeśli w moczu zgromadzi się zbyt dużo soli kwasów lub minerałów, które nie mogą zostać rozpuszczone. Mocz staje się roztworem przesyconym. Wytrącają się w nim wówczas niewielkie kryształki. Jeśli dojdzie do zastoju moczu, znacznego zakwaszenia lub alkalizacji, namnożenia bakterii i złuszczonych komórek, początkowo mikroskopijne kryształki łączą się ze sobą, obrastają kolejnymi warstwami osadu i tworzą złogi.
Kamienie mają różną wielkość, kształt i wagę. Niektóre są na tyle małe, że zostają wydalone wraz z moczem (zazwyczaj ich średnica nie przekracza 5 mm). Zdarza się jednak, że kamień utknie w moczowodzie lub jest zbyt duży, by samoistnie opuścić organizm. Wówczas potrzebna jest interwencja lekarza. Największy do tej pory kamień moczowy osiągnął wagę blisko 2 kg i miał w najszerszym miejscu 13 cm. Został usunięty 18 lutego 2004 roku z lewej nerki pacjenta przez dr. Hemendra Shahw w Bombaju w R. G. Stone Urological Research Institute.
Kamienie mogą powstawać w obrębie nerek, w moczowodzie i pęcherzu moczowym.
2. Rodzaje kamieni nerkowych
Kamienie nerkowe, jak wspomnieliśmy wyżej, nie mają jednakowego składu. Mogą być zbudowane z różnych substancji i ich połączeń: ze związków wapnia (kamienie wapniowe), ze szczawianów (kamienie szczawianowe), fosforanów (kamienie fosforanowe), ze związków kwasu moczowego (kamienie moczanowe), z cystyny (kamienie cystynowe).
2.1. Kamienie szczawianowo-wapniowe
Najczęściej występujące złogi składają się ze związków szczawianów oraz wapnia. Dotyczy to około 80 proc. kamieni. Powstają na skutek zbyt małej podaży płynów, przy stosowaniu diety bogatej w białko pochodzenia zwierzęcego, a także spożywanie produktów z tzw. szczawianami, a więc szpinaku, rabarbaru, szczawiu, botwiny czy mocnej herbaty. Nie bez znaczenia są również choroby towarzyszące, np. nawrotowe zakażenia układu moczowego, cukrzyca, schorzenia tarczycy. Kamienie wapniowe mogą mieć barwę szarą, czarną bądź białą oraz ostre krawędzie.
2.2. Kamienie fosforanowo-wapniowe
Często mamy do czynienia z kamieniami fosforanowo-wapniowymi. Innym powszechnym rodzajem kamicy jest kamica struwitowa. Złogi w tym przypadku składają się z fosforanu magnezowo-amonowego. Kamica fosforanowa często bywa efektem zakażenia dróg moczowych.
2.3. Kamienie moczanowe
Kamienie moczanowe z kolei zbudowane są z kwasu moczowego. Związek ten powstaje na skutek procesów trawiennych produktów mięsnych. Duże znaczenie ma tu również niedobór magnezu w organizmie oraz niewystarczająca podaż płynów. W odróżnieniu od pozostałych rodzajów, kamienie moczanowe nie są widoczne podczas badania RTG.
2.4. Kamienie cystynowe
Kamienie nerkowe mogą składać się z cystyny. Jest to aminokwas, czyli związek, który wchodzi w skład białek w naszym organizmie. Jeśli nie może dojść do jego rozpuszczenia, wówczas wytrącają się kamienie. Wśród przyczyn kamicy cystynowej wymienia się przede wszystkim uwarunkowania genetyczne. Istnieje większe prawdopodobieństwo wystąpienia choroby u osób, których członkowie rodzin zmagali się już z tym problemem. Kamienie cystynowe są miękkie, połyskliwe, mają żółty kolor. Podobnie jak kamieni moczanowych, nie widać ich na zdjęciu z badania RTG.
Znajomość składu kamieni nerkowych jest bardzo istotna. Pozwala ona wprowadzić czynności profilaktyczne, aby uniknąć tworzenia się kolejnych złogów.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.
