Kciuk narciarza - objawy, przyczyny, ćwiczenia i operacja
Kciuk narciarza to uszkodzenie łokciowego więzadła pobocznego stawu śródręczno-paliczkowego kciuka. Najczęściej wywołuje je upadek na nartach. Objawy są typowe dla kontuzji w obrębie dłoni. To ból, obrzęk i ograniczenie ruchomości. Leczenie może być zachowawcze lub chirurgiczne. Na czym polega?
1. Co to jest kciuk narciarza?
Kciuk narciarza („skier's tumb”), znany także jako kciuk bramkarza, to uraz kciuka polegający na uszkodzeniu łokciowego więzadła pobocznego stawu śródręczno-paliczkowego kciuka.
Struktura znajduje się u nasady kciuka, po wewnętrznej stronie i ogranicza zakres jego odwodzenia. Staw śródręczno-paliczkowy kciuka jest stawem, w którym zachodzą głównie ruchy kciuka - zgięcia i wyprostu.
2. Czy kciuk narciarza boli?
Kciuk narciarza to poważniejsze uszkodzenie kości kciuka w porównaniu do kontuzji, takich jak wybity kciuk, zwichnięty kciuk czy stłuczony kciuk.
Uraz przypomina złamanie kciuka, ponieważ wywołuje intensywny ból palca lub ból między kciukiem a palcem wskazującym, który utrudnia utrzymanie przedmiotów w dłoni i ruszanie palcem. Naderwane więzadło kciuka może uniemożliwiać wyprostowanie palca, dodatkowo jest on patologicznie odchylony (wygięty kciuk, przeprost kciuka).
Zdarza się również, że w czasie kontuzji uszkodzenia pojawiły się w strukturach, takich jak ścięgno kciuka, kłąb kciuka, przywodziciel kciuka lub odwodziciel kciuka, trzeszczka kciuka czy mięśnie kciuka.
3. Przyczyny kciuka narciarza
Jakie są przyczyny kciuka narciarza? Najczęściej za tego typu uraz odpowiada pociągnięcie za kciuk paskiem kijka narciarskiego po upadku podczas zjazdu ze stoku na nartach bądź upadek na wyciągniętą rękę trzymającą kijek narciarski (do czego nawiązuje nazwa).
Ten rodzaj kontuzji szczególnie często dotyka narciarzy, ale zdarza się także innym sportowcom: bramkarzom, siatkarzom czy piłkarzom ręcznym. W przeszłości dolegliwość ta nosiła nazwę „kciuk gajowego”, choć termin ten odnosi się bardziej do chronicznych, powtarzających się uszkodzeń UCL.
Przyczyną pojawienia się kciuka narciarza jest uraz bezpośredni. Wywołuje go siła działająca w płaszczyźnie czołowej na zgięty staw, która prowadzi do rozerwania więzadła pobocznego odłokciowego w okolicy przyczepu dalszego.
Mechanizm uszkodzenia polega na ekstremalnym ucisku kciuka w kierunku koślawym. Wówczas siły działają w płaszczyźnie czołowej na zgięty staw. Dysfunkcja ta spowodowana jest wymuszonym odwiedzeniem i przeprostem stawu śródręczno-paliczkowego kciuka.
4. Objawy kciuka narciarza
Kciuk narciarza to naderwanie lub zerwanie więzadła pobocznego odłokciowego kciuka (UCL) w stawie śródręczno-paliczkowym (MCP). Głównym objawem kciuka narciarza jest:
- ból kciuka nasilający się podczas ruchu,
- spuchnięty kciuk w okolicy stawu śródręczno-paliczkowego, czyli u podstawy kciuka,
- ograniczenie ruchomości śródręczno-paliczkowego stawu kciuka,
- osłabienie siły chwytu szczypcowego (kciukiem i palcem wskazującym)
- wybroczyny na łokciowej stronie stawu śródręczno-paliczkowego kciuka.
- deformacja kciuka, gdy doszło do niestabilności, kciuk może być odchylony, a głowa kości śródręcza wyczuwalna w dotyku.
5. Diagnostyka kciuka bramkarza
Diagnostyka kciuka narciarza polega na przeprowadzeniu badania podmiotowego (wywiad) i przedmiotowego, które obejmuje analizie zmian takich jak obrzęk, zasinienie czy deformacja w obrębie stawu, a także badanie manualne.
Ważne są informacje o okolicznościach, w jakich doszło do uszkodzenia oraz objawach pojawiających się po urazie. W wywiadzie zwykle stwierdza się uraz kciuka typu koślawienia, zaś w badaniu typowe dla uszkodzenia więzadeł pobocznych kciuka objawy oraz dolegliwości.
Badania pozwalają dokładniej określić stopień urazu i właściwą metodę leczenia: zachowawczą lub zabieg chirurgiczny. Pomocna jest w tym klasyfikacja kciuka narciarza:
Stopień I: łagodny uraz, możliwe częściowe uszkodzenie więzadła łokciowego, w badaniu kciuk jest stabilny, przy odwiedzeniu kciuka pojawia się silny ból.
Stopień II: częściowo naderwane wiązadło kciuka, pojawia się silny ból przy odwiedzeniu kciuka, obserwuje się ograniczenie niestabilności w odwiedzeniu.
Stopień III: uraz o dużej sile, oznaczający uszkodzenie więzadła. W badaniu stwierdza się niestabilność i brak uczucia końca odwiedzenia. Ważne są także badania obrazowe, takie jak:
- RTG kciuka pozwala wykluczyć złamanie podstawy paliczka bliższego,
- USG w celu oceny więzadeł,
- MRI (rezonans magnetyczny).
6. Leczenie kciuka narciarza
Leczenie zachowawcze obejmuje stosowanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych oraz unieruchomieniu kciuka w lekkim zgięciu, w sztywnym opatrunku na okres od 3 do 6 tygodni.
Ważna jest także fizjoterapia, którą w przypadku leczenia zachowawczego kciuka narciarza należy rozpocząć jak najwcześniej. W sytuacji, gdy doszło do złamania, uszkodzenia Stenera (kiedy urażone zostało rozcięgno przywodzicieli) lub występuje przewlekła niestabilność kciuka, konieczne jest leczenie operacyjne.
Po leczeniu operacyjnym konieczne jest unieruchomienie kciuka na mniej więcej 3 tygodnie. Potem niezbędna jest rehabilitacja mająca na celu mobilizację blizny i przywrócenie prawidłowej ruchomości ręki przez zastosowanie technik terapii manualnej.
Ważne są także ćwiczenia wzmacniające i ćwiczenia propriocepcji. Często wykorzystuje się do tego piłeczki sensoryczne lub taśmy rehabilitacyjne. Po około 3 miesiącach od zabiegu operacyjnego możliwy jest powrót do sprawności.
7. Kciuk narciarza - ćwiczenia
Kciuk narciarza podobnie jak złamany kciuk wymaga unieruchomienia, dopiero po upływie 3-4 tygodniach można rozpocząć rehabilitację kciuka i ćwiczenia, gdy ból i obrzęk ustąpią.
Początkowo zdrętwiały kciuk poddawany jest ćwiczeniom biernym, a trening czynny jest możliwy dopiero wtedy, gdy pacjent odzyska ruchomość palca.
W rehabilitacji przeciwstawnego kciuka dobrze sprawdzają się piłeczki sensomotoryczne, które dostarczają większej ilości bodźców.
Ćwiczenia mają na celu przywrócenie utraconej siły i masy mięśniowej, redukcję sztywności stawowej i poprawę ruchomości dłoni. Duża znaczenie ma kształtowanie aktywności chwytnej i szczypcowej, dzięki czemu pacjent coraz lepiej radzi sobie w codziennym życiu.
Dobrym pomysłem będzie również kinesiotaping, czyli aplikacja specjalnych plastrów stabilizujących staw nadgarstkowo-śródręczny kciuka oraz staw paliczkowy. Proces powrotu do pełnej sprawności przyspieszają także zabiegi z zakresu fizykoterapii, takie jak elektrostymulacja (EMS).
Zobacz też:
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.