Kompleks Elektry – na czym polega i jak sobie z nim radzić
Kompleks Elektry to zjawisko analogiczne do kompleksu Edypa. Obydwa polegają na pojawianiu się u dziecka podświadomego pociągu płciowego do rodzica przeciwnej płci, przy jednoczesnej wrogości do drugiego rodzica. W przypadku kompleksu Elektry stłumiona skłonność płciowa do ojca i strach przed odwetem matki dotyczy dziewcząt. Co warto wiedzieć?
1. Co to jest kompleks Elektry?
Kompleks Elektry to termin psychoanalityczny, który odnosi się do stanu fascynacji córki ojcem. To z jednej strony odczuwany przez dziewczynkę tłumiony, podświadomy pociąg fizyczny do ojca, a z drugiej rosnąca niechęć i wrogość w stosunku do matki (która zaczyna być traktowana jako rywalka). Kompleks Elektry dotyczy tylko płci żeńskiej. To naturalna fazą rozwoju. Problem powstaje, gdy pozostaje obecny w dorosłym życiu.
Nazwa zjawiska nawiązuje do imienia postaci z mitologii greckiej Elektry, córki Agamemnona i Klitajmestry. Ta nakłaniała brata do zabicia matki dla pomszczenia ojca, zamordowanego przez nią i jej kochanka po powrocie z wojny trojańskiej.
Termin kompleks Elektry został wprowadzony przez Carla Gustava Junga w 1912 roku, jako termin analogiczny do kompleksu Edypa Zygmunta Freuda. Ten dotyczy chłopców (kompleks Elektry wyłącznie dziewczynek). Kompleks Edypa i Elektry polegają na tym, że w oczach dziecka ojciec albo matka postrzegani są jako konkurenci w rywalizacji o uczucie dziecka do rodzica przeciwnej płci.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
2. Objawy kompleksu Elektry
Na czym polega kompleks Elektry? Według teorii Junga składają się na niego dwa etapy. Pierwszy z nich trwa przez trzy pierwsze lata życia dziewczynki. Wówczas zdradza ona silne przywiązanie do matki. Następnie pojawia się kompleks Elektry. Skąd się bierze?
Dziewczynki obserwują, jak ojciec traktuje ich matkę i jakim uczuciem ją darzy. Zaczynają odczuwać zazdrość, chcą zająć jej miejsce, by być dla ojca najważniejszą osobą. Stają się zaborcze, starają się skupić uwagę ojca, dbają o jego względy. Choć matka staje się konkurencją, młode kobiety odczuwają potrzebę utożsamiania się z nią. Chcą być takie, jak ona.
Co powinni robić rodzice? Zdecydowanie pamiętać, że kompleks Elektry jest naturalnym etapem w rozwoju psychoseksualnym dziecka. Oznacza to, że lepiej rozmawiać i stawiać granice niż karać oraz karcić. Warto również tłumaczyć córce, że rodziców łączy inny rodzaj uczucia, a ją oboje kochają tak samo silnie.
Na zdrowy rozwój psychoseksualny dziecka duży wpływ ma prawidłowa postawa rodziców. Nieodpowiednie postępowanie, błędy wychowawcze i niewłaściwe relacje w rodzinie mogą przyczynić się do przetrwania kompleksu Elektry. Zwłaszcza nadmierne skupianie się ojca nad córką i rozpieszczanie jej, rodzące poczucie zwycięstwa nad matką, może mieć dla dorastającej dziewczynki poważne konsekwencje.
3. Kompleks Elektry w dorosłym życiu
Kompleks Elektry pojawia się u dziewczynek pomiędzy 3. a 6. rokiem życia i jest zjawiskiem w pełni naturalnym. Zwykle przebiega łagodnie i mija samoistnie. Dziewczynka przenosi swoje zainteresowanie na rówieśników.
Zdarza się jednak, że nieprzepracowany kompleks Elektry staje się przyczyną problemów w dorosłym życiu. To sprawia, iż dziecko nie uświadamia sobie własnej roli i nie umie rozpoznawać prawidłowych relacji rodzinnych.
Dorosłe kobiety ze stłumionym kompleksem Elektry próbują ponownie przeżyć wspomnienia z dzieciństwa i chcą udowodnić sobie oraz matce, że są w stanie odebrać jej męża. Można powiedzieć, że kobieta osiąga dojrzałość fizyczną, ale nie potrafi dorosnąć w sferze emocjonalnej.
Objawy kompleksu Elektry u dorosłych kobiet:
- podświadome tłumienie własnej seksualności, zaburzenia psychoseksualne,
- niska samoocena, pomimo atrakcyjności fizycznej czy intelektualnej,
- problemy z nawiązywaniem prawidłowych relacji z rówieśnikami,
- zaburzenia w relacjach z mężczyznami w dorosłym życiu, problemy ze stworzeniem udanego związku,
- postawa roszczeniowa wobec partnera, stawianie mu zbyt dużych wymagań, szukanie partnera na wzór wyidealizowanego ojca,
- poszukiwania dużo starszego partnera, wchodzenie w relacje z żonatymi mężczyznami.
4. Kompleks Elektry a terapia
Kobiety obserwujące nieprzepracowany kompleks Elektry powinny rozpocząć terapię psychologiczną. Dobre efekty przynosi terapia psychodynamiczna.
Kluczowe jest uświadomienie sobie problemu, a głównym zadaniem jest zidentyfikowanie źródła problemów i pewnych mechanizmów oraz zrozumienie przyczyn zachowania.
Warto również mieć na uwadze, że teoria Carla Gustava Junga jest krytykowana przez gros psychoanalityków, a kompleks Edypa i Elektry wielu psychologów uważa za nieaktualne. Oznacza to, że nie należy ich traktować bezwarunkowo czy odnosić do zachowań oraz doświadczeń wszystkich kobiet.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.