Koper włoski – przepisy, jak jeść i skutki uboczne

Koper włoski (Foeniculum vulgare Mill.), inaczej fenkuł włoski czy słodki koper, to gatunek rośliny dwuletniej zaliczany do rodziny selerowatych (Apiaceae). Pochodzi z obszaru basenu Morza Śródziemnego. Obecnie uprawia się również go w wielu krajach świata, także w Polsce.

Jak wygląda koper włoski? Ma gruby, mięsisty korzeń o żółto-białej barwie, z którego wyrastają łodygi. Te są otoczone strzępiastymi liśćmi, osiągają wysokość nawet 200 centymetrów. W okresie kwitnienia pojawiają się na nich baldachimy drobnych, żółtych kwiatów.

Surowcem zielarskim jest owoc kopru włoskiego, który swoje działanie zawdzięcza olejkowi eterycznemu. W jego skład wchodzą dwa związki chemiczne: anetol, który działa wiatropędnie i rozkurczają, zmniejszając napięcie mięśni gładkich i wzmagając motorykę jelit oraz fenchon, który zwiększa objętość wydzieliny oskrzelowej i zmniejsza jej lepkość oraz działa wykrztuśnie, pobudzając ruch nabłonka rzęskowego w drogach oddechowych.

Jako surowiec zielarski wykorzystuje się także nasiona kopru włoskiego odmiany gorzkiej, w których można znaleźć potas, wapń, fosfor, magnez, sód, witaminę A i C, witaminy z grupy B, nienasycone kwasy tłuszczowe i flawonoidy.

Właściwości zdrowotne kopru włoskiego odkryto już w starożytności. Wówczas stosowano go w celu łagodzenia dolegliwości ze strony układu pokarmowego, głównie wzdęć, zgagi, niestrawności.

Obecnie, choć o właściwościach prozdrowotnych rośliny wiadomo o wiele więcej, głównym wskazaniem do jej stosowania wciąż są problemy gastryczne, takie jak zaburzenia trawienia, brak apetytu, niestrawność, zastój żółci, wzdęcia, problem z wypróżnieniem, skurcze jelit.

To dlatego koper włoski spożywa się go w celu poprawy trawienia i perystaltyki jelit, zmniejszenia napięcia mięśni gładkich przewodu pokarmowego, łagodzenia wzdęć, zwiększenia produkcji soku żołądkowego i wydzielania żółci.

Stosowane preparaty z koprem na trawienie występują w formie kropli, herbat, granulatów, tabletek czy syropów. Koper włoski można także kupić w aptekach i sklepach zielarskich w postaci suszu lub gotowych mieszanek do zaparzania.

Ponadto koper włoski jest używany:

• jako środek wykrztuśny, który pobudza błony śluzowe dróg oddechowych (wspiera ruch nabłonka rzęskowego),
• przy infekcji w obrębie dróg oddechowych. Roślina wykazuje właściwości przeciwbakteryjne na niektóre szczepy bakterii chorobotwórczych.

To jednak nie wszystko. Okazuje się, że koper włoski może również wykazywać działanie moczopędne oraz obniżające ciśnienie, a także łagodzić bolesne miesiączki oraz symptomy klimakterium. Picie naparu z nasion kopru może być formą profilaktyki chorób układu krążenia.

Ponadto koper włoski pozytywnie wpływa na wzrok, znajduje zastosowanie w walce z retinopatią oraz jaskrą. Dzięki zawartości anetolu zmniejsza ciśnienie wewnątrz gałki ocznej.

Koper włoski jest rośliną, którą wykorzystuje się w kosmetyce. Przygotowany z niego napar może być stosowany do przemywania tłustej skóry. Olejek fenkułowy jest składnikiem mieszanek zapachowych dodawanych do past zębów, płynów do płukania ust, mydeł i innych kosmetyków.

Koper włoski - jak jeść?

Fenkuł włoski odnajduje się także w sztuce kulinarnej. W kuchni wykorzystuje się całą roślinę kopru: łodygi, liście oraz owoce. Owoce fenkułu włoskiego, które mają słodkawy, nieco pikantny smak i anyżkowy zapach, są traktowane jako aromatyczna przyprawa do mieszanek ziołowych.

Przyprawia się nią mięsa, ryby i warzywa, sosy, kompoty i zupy, także pieczywo i sery. Fenkuł można jeść także w sałatkach i surówkach. Pasuje do owoców i warzyw.

Czy koper włoski szkodzi? Jest to możliwe z dwóch powodów. Po pierwsze zawarte w nim olejki eteryczne spożywane w dużych dawkach mogą podrażniać śluzówkę żołądka i wywoływać odczyny alergiczne.

Po drugie napar z kopru włoskiego wykazuje działanie estrogenne, to jest zwiększające wydzielanie żeńskich hormonów (herbatka z kopru zawiera sporo substancji estrogennych, działających podobnie do hormonu estrogenu).

Tym samym przeciwwskazaniem do stosowania kopru włoskiego może być:

• alergia na koper włoski,
• ciąża i karmienie piersią,
• stosowanie lidokainy, glikokortykoidów, leków przeciwalergicznych, preparatów przeciwgrzybiczych, inhibitorów kanałów wapniowych.
• wiek. W myśl opinii ESPGHAN (The European Society for Paediatric Gastroenterology Hepatology and Nutrition) nie należy go podawać dzieciom przed ukończeniem 4. roku życia.