Krew utajona w kale - wskazania do badania, rodzaje, wartości
Krew w kale nigdy nie jest prawidłowym objawem, informuje o różnych schorzeniach układu pokarmowego. Najgroźniejszą chorobą, o której może świadczyć jest rak jelita grubego. Test na krew utajoną (FOBT) jest nieinwazyjnym badaniem, które wykrywa obecność, niewidocznej gołym okiem, krwi w stolcu. Krew utajona w kale może być spowodowana kilkoma czynnikami, nie tylko nowotworem jelita grubego, ale również rakiem żoładka, wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego. W zależności od rodzaju testu, wykrywane są inne elementy krwi. Stosowany jest test gwajakolowy, test porfirynowy czy test immunochemiczny. W kale wykrywana jest globina, hem lub porfiryna.
- 1. Krew w kale
- 1.1. Krew w kale a hemoroidy
- 1.2. Krew w kale a wrzodziejące zapalenie jelita grubego
- 1.3. Infekcja bakteryjna
- 1.4. Polipy jelita grubego
- 1.5. Krew w kale a choroba Leśniowskiego-Crohna
- 1.6. Krwawienie z odbytu i rak
- 1.7. Stany zapalne żołądka i dwunastnicy
- 1.8. Szczelina odbytu
- 1.9. Inne przyczyny krwi w kale
- 2. Krew w kale u dziecka
- 3. Krew utajona w kale
- 4. Co zrobić, jeśli zauważymy u siebie krew w kale?
- 5. Trzy metody badania kału na krew utajoną
- 6. Krew utajona w kale a prawidłowa wartość referencyjna
1. Krew w kale
Krew w kale informuje o nieprawidłowościach w organizmie i nie wolno jej ignorować. Może pojawić się z wielu przyczyn, ale do wdrożenia leczenia konieczne jest określenie źródła problemu.
1.1. Krew w kale a hemoroidy
Hemoroidy są inaczej określane jako guzki krwawnicze lub żylaki odbytu. Jest to przerost splotów żylnych, który powoduje ból, świąd, pieczenie oraz krwawienie w trakcie wypróżnień.
Najczęściej stolec jest nakropiony świeżą, czerwoną krwią. Początkowo stosuje się czopki i maści, zaawansowana forma wymaga zabiegu chirurgicznego.
1.2. Krew w kale a wrzodziejące zapalenie jelita grubego
Choroba polega na powstawaniu wielu owrzodzeń w błonie śluzowej jelita grubego. Pojawia się wówczas cuchnący stolec ze śluzem, ropą i niewielką ilością świeżej krwi.
Często pacjent skarży się jednocześnie na ból brzucha, osłabienie, spadek wagi oraz długotrwałe biegunki i zaparcia, które czasami występują naprzemiennie.
1.3. Infekcja bakteryjna
O infekcji bakteryjnej najczęściej informuje świeża krew w wodnistych stolcach, które chory oddaje częściej niż trzy razy na dobę. Oprócz tego może wystąpić ból brzucha, nudności oraz złe samopoczucie.
Wizyta u lekarza jest konieczna, gdy biegunka nie ustąpi po kilku dniach lub się nasili. Wówczas konieczne jest określenie patogenu odpowiedzialnego za dolegliwości.
1.4. Polipy jelita grubego
Polipy to łagodne gruczolaki, które powstają na wewnętrznych ścianach jelita grubego. To dolegliwość, która nie ma znaczącego wpływu na samopoczucie, ale niekiedy informuje o niej krew.
Krwawienie z odbytu może wywołać niedokrwistość z niedoboru żelaza. Pozostałe objawy polipów to kurczowy ból w dole brzucha, który przypomina zbliżającą się miesiączkę lub zapalenie pęcherza.
1.5. Krew w kale a choroba Leśniowskiego-Crohna
Choroba Leśniowskiego-Crohna to stan zapalny jelit, który pojawia się z nieznanych przyczyn. Może dotyczyć każdego fragmentu przewodu pokarmowego.
Najczęstsze objawy to wzdęcia, utrata wagi, niedokrwistość, brak apetytu oraz stany gorączkowe. Jednym z charakterystycznych symptomów są również półpłynne stolce ze śluzem i krwią.
1.6. Krwawienie z odbytu i rak
Krwawienie z dolnego odcinka układu pokarmowego może świadczyć o pojawieniu się zmian nowotworowych. Krew można zauważyć w kale, na papierze toaletowym lub na bieliźnie.
Najczęściej choroba dotyczy osób powyżej 50. roku życia. Rozwija się niepostrzeżenie i przez dłuższy czas nie powoduje złego samopoczucia.
Oprócz krwi w kale można zauważyć zmianę rytmu wypróżnień, kształtu stolca, spadek masy ciała, nudności oraz ból w dolnej części brzucha.
1.7. Stany zapalne żołądka i dwunastnicy
Stan zapalny w górnej części układu pokarmowego objawia czarny stolec smolisty, który jest efektem krwawienia przełyku, żołądka lub dwunastnicy.
Ciemny kolor kału to nic innego jak ścięta krew po przemianach z udziałem kwasu solnego. Poza tym, chory może cierpieć na wymioty, wyglądające jak fusy od kawy.
1.8. Szczelina odbytu
Szczelina odbytu to wąskie i długie pęknięcie końcowego odcinka układu pokarmowego, które powstaje po zbyt mocnym rozciągnięciu śluzówki.
Wówczas pojawia się krwawienie i ból, który towarzyszy wypróżnieniu i utrzymuje się nawet pół godziny dłużej. Można określić go jako nieprzyjemny, kłujący, piekący oraz przeszywający.
Pozostałe dolegliwości to świąd i pieczenie odbytu oraz parcie na stolec. Leczenie szczeliny odbytu opiera się na zmianie diety oraz stosowaniu preparatów przeciwzapalnych, które zmiękczają stolec i zmniejszają napięcie odbytu.
1.9. Inne przyczyny krwi w kale
Wśród innych przyczyn krwi w kale specjaliści wymieniają:
- zaparcia,
- niedokrwienne zapalenie jelita grubego,
- uchyłki jelita grubego,
- endometriozę,
- niedokrwienie wywołane zapaleniem naczyń,
- angiodysplazja jelit,
- uchyłki jelita grubego,
- samotny wrzód odbytnicy (łac. ulcus solitarius recti).
2. Krew w kale u dziecka
Krew w kale u dziecka zazwyczaj nie sygnalizuje poważnych problemów zdrotownych. Wśród głównych przyczyn krwi w kale u dziecka lekarze wymieniają zaparcia, a także delikatne pęknięcia w błonie śluzowej odbytu. W niektórych przypadkach sytuacja ta wywołana jest spożyciem mleka matki wraz z krwią (np. kiedy zranieniu ulegnie sutek). Krew w kale może świadczyć także o alergii pokarmowej, zakażeniach bakteryjnych, chorobach zapalnych jelit, polipach i wgłobieniu jelit oraz o zaburzeniach krzepnięcia krwi.
Rodzice małych dzieci nie powinni być obojętni wobec takich dolegliwości jak bóle brzucha, osłabienie, bladość skóry, utrata wagi, gorączka, biegunka, czy wodniste stolce.
Rodzice czują się mocno zaniepokojeni, kiedy widzą czerwony stolec u dziecka, sytuacja ta jest jednak dość częsta, gdy dziecko spożywało buraki lub czerwone owoce. Ciemny kolor stolca nie powinien być wówczas powodem do zmartwień.
3. Krew utajona w kale
Krew utajona jest niewidoczna gołym okiem, ale można ją wykryć w badaniach stolca. Krew w tym przypadku może oznaczać gruczolaka, raka jelita grubego, stany zapalne jelit lub dwunastnicy.
Testy laboratoryjne na krew utajoną są oznaczone skrótem FOB (ang. Fecal Occult Blood). Wykrywają obecność czerwonego barwnika krwi - hemoglobiny lub enzymów, które ją przekształcają. Badanie krwi w kale służy wykrywaniu raka jelita grubego.
Wynik dodatni może więc sygnalizować o pewnych nieprawidłowościach lub toczącej się chorobie nowotworowej. Krew utajona w kale u dzieci lub dorosłych może być sygnałem krwawienia z wrzodu żołądka. Badanie może być stosowane do przesiewowej diagnostyki wrzodziejącego zapalenia jelita grubego. Wykonywane jest, gdy pojawiają się takie objawy, jak oznaki anemii: męczliwość, przyspieszone tętno w spoczynku, uczucie kołatania serca, które są innymi dolegliwościami towarzyszącymi pojawieniu się wrzodu.
Test na krew utajoną w kale wykonywane jest także, w przypadku gdy podejrzewane jest występowanie takich chorób, jak:
- rak żołądka;
- polipy;
- gruczolak;
- angiodysplazja jelita.
4. Co zrobić, jeśli zauważymy u siebie krew w kale?
Jeśli zauważymy u siebie krew w kale, jak najszybciej musimy skonsultować się ze specjalistą, który zleci odpowiednie badania. Lekarze zazwyczaj zalecają wykonanie morfologię krwi z rozmazem.
Specjalista oprócz wykonania badania per rectum (co oznacza przez odbyt) może zlecić także wykonanie gastroskopii, rektoskopii, kolonoskopii. Wybór badania zależy od pozostałych dolegliwości, na które skarży się pacjent.
5. Trzy metody badania kału na krew utajoną
Wyróżniamy trzy metody badania kału na krew utajoną.
- Metoda gwajakolowa gFOBT (ang. stool guaiac test) – polega na wykryciu hemu z hemoglobiny w kale, który ma działanie podobne do enzymu peroksydazy. Próbka kału nakładana jest na skrawek papieru (bibuły), odpowiednio poddany obróbce chemicznej, aby związki chemiczne w jego strukturze nie zafałszowały wyniku badania. Następnie wkraplany jest nadtlenek wodoru. Przy obecności krwi w badanym materiale, następuje zmiana barwy bibuły w ciągu 1 - 2 sekund. Przed wykonaniem badania zalecana jest odpowiednia dieta. Dostępnych jest szereg testów gwajakolowych o różnej wrażliwości. W diagnostyce przesiewowej raka jelita grubego należy wykonać test o wysokiej wrażliwości.
- Metoda immunochemiczna iFOBT (ang. immunochemical fecal occult blood test). Badanie to opiera się na wykrywaniu globiny w kale, za pomocą chemicznych przeciwciał wiążących się z globiną. Są bardziej czułe niż test gwajakolowy, wykrywają niższy poziom krwi w kale. Wynik pozytywny jest już przy wartości 25 ng/ml hemoglobiny w próbce.
- Test porfirynowy – pozwala, w porównaniu do obu poprzednich testów, na ilościowe określenie hemoglobiny w kale. Hem przekształcany jest przez kwas szczawiowy, szczawian lub siarczan żelaza do protoporfiryny. Fluorescencja porfiryny w badanej próbce kału jest porównywalna w materiałem wzorcowym. Pod wpływem intensywności fluorescencji próbki można wyliczyć ilość hemoglobiny.
Co najmniej kilka dni przed badaniem nie wolno spożywać preparatów żelaza, witaminy C, leków rozrzedzających krew, aspiryny, chrzanu czy alkoholu. Warto również ograniczyć ilość czerwonego mięsa w diecie.
6. Krew utajona w kale a prawidłowa wartość referencyjna
Prawidłowa wartość referencyjna mieści się w granicach 0,5 - 1,5ml/dobę. Pojawiająca się krew pochodzi z różnych odcinków przewodu pokarmowego. W warunkach naturalnych krew wydalana jest w minimalnych ilościach ze światła jelit wraz z kałem i jest niewykrywalna przez jakikolwiek test. Badanie, które pokaże wynik dodatni, oznaczać będzie większą ilość krwi w kale. Prawidłowy wynik badania na krew utajoną w kale powinien być ujemny. Zazwyczaj pobierane są trzy próbki z trzech kolejnych dni. Taka procedura pozwala wykryć zmiany chorobowe, które wywołują jedynie okresowe przedostawanie się krwi do stolca. Badanie na krew utajoną w kale może być wykonane na 3 dni po krwawieniu miesiączkowym.
Próbka kału nie może być zanieczyszczona moczem. Nie można wykonywać badania w przypadku zdiagnozowanych hemoroidów. Na 48 godzin przed wykonaniem oznaczenia krwi w kale nie wolno pić alkoholu, zażywać kwasu acetylosalicylowego lub środków przeczyszczających.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.