Leiszmanioza - przyczyny, objawy, leczenie

Większość przypadków leiszmaniozy trzewnej występuje w Indiach, Bangladeszu, Brazylii i Sudanie. Postać skórna tej choroby dotyka najczęściej mieszkańców Iranu, Afganistanu, Brazylii, Peru, Boliwii. W tych rejonach świata choroba ma stały charakter występowania, okresowo osiąga rozmiary epidemii. Leiszmanioza dotyczy około 16 mln ludzi. Każdego roku ta liczba powiększa się o kolejne 1,5 miliona osób, które zarażają się odmianą skórną, a 0,5 miliona leiszmaniozą trzewną. Niestety, bardzo często leiszmanioza współistnieje z AIDS. W południowej Europie 25-75% chorych na leiszmaniozę ma również wirusa HIV.

Leiszmanioza bywa nazywana białym trądem, a jej przyczyną są moskity (Phlebotominae, podrodzina muchówek). Ten 3-milimetrowy owad przenosi różne gatunki pierwotniaków, m.in. Leishmania donovani, który jest odpowiedzialny za leiszmaniozę. Występuje głównie na terenach wiejskich, ale można go spotkać także na obrzeżach miast. Owad po ukłuciu zarażonych ludzi bądź zwierząt, zasysa krew wraz z pasożytami, a następnie przenosi je na kolejną ofiarę.

Rzadko kiedy matka zaraża dziecko leiszmaniozą. Do zakażenia jednak może dojść w wyniku transfuzji krwi lub przez skażone igły.

Osoby najbardziej zagrożone zarażeniem leiszmaniozą to przede wszystkim turyści przebywający w krajach, gdzie występuje choroba. Narażeni są także ornitolodzy, misjonarze czy żołnierze.

## Objawy leiszmaniozy

Leiszmanioza rozwija się stopniowo i mija nierzadko wiele miesięcy, zanim zostanie rozpoznana. Zazwyczaj pierwsze objawy to gorączka, nadmierne pocenie się, osłabienie oraz utrata wagi ciała. Następnie pojawia się obrzęk, wodobrzusze, krwawienie z nosa i dziąseł. Śledziona i wątroba ulegają znacznemu powiększeniu, a szpik ma kłopoty z wystarczającą produkcją czerwonych i białych krwinek. W konsekwencji występuje niedokrwistość, zmniejsza się liczba białych krwinek oraz liczba płytek krwi. U niektórych zarażonych następuje powiększenie węzłów chłonnych.

Często dołącza się do tego wtórne zakażenie, np. gruźlica, będąca bezpośrednią przyczyną zgonu nieleczonego chorego na leiszmaniozę. Postać skórna jest łatwiej rozpoznawalna, ale nie oznacza to, że jest łagodniejsza. Brzydkie, długo niegojące się owrzodzenia pozostawiają często szpecące blizny na twarzy lub kończynach. Takie zmiany powstają po kilku miesiącach lub tygodniach po ukłuciu moskita.

Zwalczanie leiszmaniozy polega głównie na odstraszaniu i niszczeniu przenoszących ją moskitów oraz izolacji dotkniętych chorobą zwierząt i ludzi. Stosuje się moskitiery nasączone środkiem owadobójczym. Istnieją także leki skuteczne w terapii tej choroby. W odmianie skórnej stosuje się środki przeciwgrzybicze, np. ketokonazol, w trzewnej – leki antymonowe, zaś postać skórno-śluzówkowa leczona jest amfoterycyną B i paromomycyną. Jak powszechnie wiadomo, w niektórych przypadkach może dojść do oporności na dane leki.

Źródła

1. Herwaldt, B. L. Leishmaniasis. Lancet 1999, 354:1191-9.
2. Berman, J. D. Human leishmaniasis: clinical, diagnostic and chemotherapeutic developments in the last 10 years. Clin Infect Dis 1997, 24:684-703.
3. Dziubek Z. Choroby zakaźne i pasożytnicze, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2003, ISBN 83-200-2748-9
4. Magdzik W., Naruszewicz-Lesiuk D., Zieliński A., Choroby zakaźne i pasożytnicze - epidemiologia i profilaktyka, Alfa Medica Press, Bielsko-Biała 2007, ISBN 978-83-7522-010-0