Erytrocyty - normy, podwyższone i obniżone RBC, ciąża

Erytrocyty, czyli czerwone krwinki są oznaczane na wyniku laboratoryjnym za pomocą symbolu RBC (ang. red blood cells). Są podstawowym składnikiem morfotycznym krwi, który odpowiada za przenoszenie tlenu.

Pobierają go z naczyń pęcherzyków płucnych i rozprzestrzeniają po całym ciele. Sprzyja temu hemoglobina, zawierającą hem, czyli związek umożliwiający oddanie tlenu w odpowiednich warunkach.

Proces ten może zachodzić wielokrotnie. Zdarza się, że krwinka czerwona przyłączy tlenek węgla, wówczas traci swoje umiejętności i przekształca się w karboksyhemoglobinę.

Może również wystąpić sytuacja, kiedy hemoglobina napotka czynnik utleniający, na przykład w formie leków. Wtedy utraci zdolność przyłączania tlenu, dlatego że żelazo Fe2+ zamieni się w Fe3+, które nie utlenia się bardziej.

Powstała forma to methemoglobina. Obie nieprawidłowe formy można leczyć na przykład dużymi dawkami czystego tlenu. Krwinka czerwona ma około 7,5μm średnicy i 2μm grubości, a w przekroju ma kształt dwuwklęsłego dysku.

Budowa sprawia, że erytrocyty są elastyczne i mogą przemieszczać się nawet najmniejszymi naczyniami krwionośnymi. Strukturę komórki tworzą sieci białek błonowych i antygeny układu AB0 i Rh, których układ określa grupę krwi.

Krwinki powstają w szpiku kostnym za sprawą erytropoetyny i żyją około 120 dni, po tym czasie zostają usunięte przez wątrobę i śledzionę.

Co minutę powstaje około 2,6 miliona erytrocytów, a do prawidłowego ich powstania potrzebna jest obecność żelaza, witaminy B12, kwasu foliowego, witaminy C, B6 i E.

Ich liczebność zależy między innymi od wieku, płci czy trybu życia. Krwinki czerwone mają niewielką ilość organelli, ponieważ tracą jądro komórkowe, mitochondria, centriole i aparat Golgiego.

Dzięki temu nie wymagają wiele energii i pozyskują ją z glikozy. Co ciekawe, w erytrocytach znajduje się nawet 80% żelaza, czyli około 3,5 grama.

Do badania konieczne jest pobranie próbki krwi z żyły łokciowej. Pacjent powinien być na czczo, a kobiety nie powinny mieć w tym czasie miesiączki, ponieważ wyniki mogą być nieprawidłowe.

Poziom erytrocytów wyznacza się rozcieńczając badaną próbkę krwi w płynie izotonicznym i określając ilość krwinek w jednostce objętościowej roztworu.

Krwinki czerwone można zliczyć, wykorzystując metody manualne w specjalnych komorach pod mikroskopem świetlnym lub automatyczne (przy użyciu analizatorów hematologicznych, przepływających przez szczelinę pomiarową).

Rzadziej stosowaną metodą jest wyliczanie erytrocytów z wartości hematokrytu. Na wyniku badania ich ilość będzie oznaczona pod nazwą RBC.

Na tej podstawie można zebrać informacje o budowie, produkcji i wydajności czerwonych krwinek. Norma RBC wynosi:

• 4,2 - 5,4 mln krwinek/μl u mężczyzn,
• 3,5 - 5,2 mln krwinek/μl u kobiet.
• 3,5 - 5,4 mln krwinek/μ u dzieci.

Warto też zwrócić uwagę na poziom hemoglobiny (HGB lub HB), który powinien wynosić:

• 14-18 g/dl u mężczyzn
• 12-16 g/dl u kobiet,
• 10-15 g/dl u dzieci.

Natomiast hematokryt (HT lub HCT) pokazuje stosunek objętości erytrocytów w odniesieniu do całej próbki krwi, prawidłowy wynik to:

• 40-54% u mężczyzn,
• 37-47% u kobiet,
• 50-70% u noworodków,
• 30-45% u dzieci.

Warto sprawdzić zakresy norm w laboratorium, gdzie wykonywane jest badanie. Morfologię krwi należy wykonywać regularnie co najmniej raz w roku. Jest to podstawowe badanie diagnostyczne, które informuje o stanie zdrowia pacjenta.

Podwyższone RBC

Podwyższona liczba erytrocytów we krwi to erytrocytoza lub nadkrwistość. Przyczyny RBC powyżej normy to:

• odwodnienie,
• niedotlenienie organizmu,
• przebywanie w wysokich górach,
• uzależnienie od papierosów,
• bezdech senny,
• choroby płuc,
• rozedma płuc,
• wrodzone wady serca,
• zespół serca płucnego,
• leki, na przykład glikokortykosteroidy,
• czerwienica prawdziwa - niekontrolowany wzrost erytrocytów.

Podczas interpretacji wyników lekarz powinien wziąć pod uwagę inne parametry morfologiczne, stosowane leki oraz dolegliwości chorego. Dopiero na tej podstawie można określić problem i zlecić odpowiednie leczenie.

Obniżone RBC

Zbyt mała ilość czerwonych krwinek to erytrocytopenia, jej przyczyną może być:

• anemia,
• niedobór żelaza,
• niedobór witaminy B6 i B12,
• niedobór kwasu foliowego,
• przewodnienie,
• ciąża,
• zbyt obfite miesiączki,
• niedokrwistość hemolityczna,
• uszkodzenia toksyczne szpiku,
• zniszczenie szpiku,
• nowotwór,
• białaczka,
• choroby nerek,
• reumatoidalne zapalenie stawów,
• duży krwotok,
• leki z grupy hydantoiny, chloramfenikol i chinidyna,
• chemioterapia.

Erytrocyty w ciąży

Ciąża ma znaczący wpływ na wynik morfologii. Krew jest wtedy bardziej rozcieńczona, co powoduje zmianę niektórych parametrów badania.

Poziom erytrocytów u kobiet w ciąży powinien wynosić ok. 2-5,4 mln/ul. Mniejsza ilość może wskazywać na niedokrwistość lub stan anemii fizjologicznej, który wykrywa się u 40 procent ciężarnych.

Ocena wyglądu komórek jest równie ważna i umożliwia zdobycie większej ilości informacji o budowie składników krwi. Pod względem wielkości wyróżniamy:

• mikrocyty - małe krwinki,
• makrocyty - duże krwinki,
• megalocyty - olbrzymie krwi.

Nieprawidłowy kształt erytrocytów oznaczają nazwy, takie jak:

• sferocyty - okrągłe krwinki,
• leptocyty - nieodpowiednia grubość,
• owalocyty - owalne krwinki,
• akantocyty i echinocyty - wypustki na krwinkach
• schizocyty - fragmenty erytrocytów
• erytrocyty tarczowate.

Przypadek występowania innego kształtu czerwonych krwinek jest określony mianem poikilocytozy i zazwyczaj pozwala na rozpoznanie charakterystycznych chorób. Barwę erytrocytów oznaczają określenia:

• hipochromia - słabe zabarwienie ze zwiększonym przejaśnieniem w środku,
• hiperchromia - silne zabarwienie i brak przejaśnienia w środku,
• polichromatofilia - niejednorodne zabarwienie,
• anizochromia - jednoczesne występowanie krwinek o prawidłowej i nieprawidłowej barwie.

Podczas badania optycznego można też zauważyć nieprawidłowości, związane z czerwonymi krwinkami:

• erytroblasty - niedojrzałe erytrocyty zawierające jądro komórkowe,
• rulonizacja krwinek,
• ciałka Howella-Jolly’ego - pozostałości jądra komórkowego,
• ciałka Heinza - uszkodzona hemoglobina,
• ciałka Howella-Jolly’ego oraz Heinza.

Potrzebujesz wizyty, badania lub e-recepty? Wejdź na znajdzlekarza.abczdrowie.pl, gdzie umówisz się do lekarza od ręki.

Źródła

1. Objawy kliniczne i zmiany laboratoryjne w diagnostyce różnicowej niedokrwistości
2. Brunzel N.A. Diagnostyka laboratoryjna, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2010, ISBN 978-83-7609-264-5
3. Dunstan R. Interpretacja wyników badań laboratoryjnych, Via Medica, Gdańsk 2002, ISBN 83-89012-96-0
4. Dembińska-Kieć A., Naskalski J.W., Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Urban & Partner, Wrocław 2009, ISBN 978-83-7609-137-2