Monocytoza – przyczyny, diagnostyka i leczenie

Monocytoza nie jest schorzeniem, a odpowiedzią organizmu na określone stany chorobowe. Jest istotą jest zwiększenie liczby monocytów w rozmazie krwi. Mówi się o niej, gdy ich ilość przekracza górną granicę normy. Niska liczba monocytów we krwi to monocytopenia.

Monocyty (MONO) to komórki należące do populacji leukocytów, czyli tak zwanych białych krwinek. Pełnią ważną rolę w układzie odpornościowym. Są fagocytami, czyli komórkami posiadającymi zdolność oczyszczania krwi z patogenów. Powstają głównie w szpiku kostnym, skąd trafiają do krwi obwodowej, w której są obecne kilka dni. To największe komórki, które po dojrzewaniu trafiają do tkanek, przekształcając się w makrofagi. Mają zdolność do przenoszenia się w miejsca zajęte stanem zapalnym.

Norma monocytów we krwi wynosi od 300 do 800/ µl. To wartość wyrażona w liczbach bezwzględnych. O monocytozie mówi się, gdy wartość przekroczy 800/μl. Procentowy udział monocytów w całkowitej puli leukocytów wynosi od 3 do 8 procent całej populacji leukocytów krwi obwodowej. Norma monocytów u dzieci jest nieco wyższa.

Wysoki poziom monocytów we krwi nie daje typowych objawów. Obserwuje się objawy choroby podstawowej, która prowadzi do wzrostu ich liczby.

Monocytoza może być wywołana przez różne czynniki. Dzieli się je na łagodne i poważne. Wzrost poziomu monocytów we krwi wiąże się głównie z infekcjami i innymi stanami chorobowymi. To oczywiste, że ich produkcja jest zwiększona przy różnych zakażeniach, zarówno bakteryjnych, jak i wirusowych, grzybiczych, ale i pojawia się w trakcie zdrowienia. Monocytozę często obserwuje się także po przebytych już chorobach zakaźnych, w czasie gdy dochodzi do intensywnej odnowy leukocytów po infekcji.

Przyczyny monocytozy to na przykład:

• zakażenia pierwotniakami,
• zakażenia bakteryjne i wirusowe,
• choroby hematologiczne: niektóre białaczki, takie jak przewlekła białaczka mielomonocytowa (CMML) i monocytarna, ziarnica złośliwa, choroba Hodgkina, makroglobulinemia Waldenströma, niedokrwistość hemolityczna, pierwotna małopłytkowość immunologiczna,
• choroby autoimmunologiczne i naczyń: toczeń rumieniowaty układowy, reumatoidalne zapalenie stawów i choroby zapalne jelit, wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
• kolagenozy, to jest choroby układowe tkanki łącznej,
• sarkoidoza, choroba magazynowania lipidów,
• przewlekła neutropenia,
• zaburzenia mieloproliferacyjne.
• regeneracja szpiku po radioterapii lub chemioterapii.

Monocytoza u najmłodszych pacjentów pojawia się najczęściej w przebiegu mononukleozy zakaźnej, czyli infekcji wirusowej, która przebiegiem przypomina grypę, a dotyczy najczęściej dzieci i młodzież. Monocytoza u dzieci może być spowodowana białaczką monocytową.

Monocytoza u dorosłych najczęściej związana jest z chorobami nowotworowymi przebiegającymi z podwyższoną liczbą monocytów.

Ilość monocytów (MONO) określa się przy pomocy badania morfologicznego krwi. Badanie wykonywane jest w próbce krwi żylnej pobranej na czczo. W ramach podstawowej morfologii podawana jest wartość bezwzględna oraz procentowa.

Ponieważ niekiedy wyniki pochodzące z automatycznej analizy obrazu mikroskopowego krwi wprowadzają w błąd (monocyty mogą być mylone z neutrofilami, co skutkuje błędnym rozpoznaniem monocytozy), czasem weryfikuje się je wykonując badanie ręczne. Rozmaz ręczny daje dodatkowo informację o wyglądzie komórek. Badanie monocytów (morfologię krwi z rozmazem) można wykonać w każdym laboratorium.

Warto pamiętać, że niekiedy nieprawidłowy wynik morfologii nie wskazuje na chorobę, a wynika z błędu. Z tego względu, po potwierdzeniu monocytozy warto powtórzyć badanie. Leczenie polega na terapii choroby podstawowej, która zaburza prawidłowy wynik monocytów we krwi.

Monocytoza, potwierdzona badaniami, przy braku objawów klinicznych i dobrym samopoczuciu, nie musi być powodem do zmartwień. W sytuacji, gdy towarzyszą jej niepokojące dolegliwości, należy poszerzyć diagnostykę o badania obrazowe, badanie moczu i inne badania krwi, takie jak określenie stężenia we krwi białek (OB). O tym, jakie badania wykonać oraz do którego specjalisty się udać, decyduje zwykle lekarz rodzinny. Kluczowe jest zebranie szczegółowego wywiadu z pacjentem.