Nerwica w ciąży
Powstało wiele poradników dla kobiet w ciąży, jak mają o siebie dbać, jak się odżywiać, jakie leki mogą stosować, a jakich powinny się wystrzegać. Mało jednak mówi się o nerwicy w czasie ciąży oraz o wpływie zaburzeń lękowych matki na płód. Niewątpliwie wiadomość o ciąży rodzi wiele obaw i wątpliwości. Przyszła mama zastanawia się, czy urodzi zdrowe dziecko, jak je wychowa, czy sobie poradzi z nawałem obowiązków. Boi się nowego wyzwania w postaci macierzyństwa. Są to zupełnie naturalne reakcje. Nowa i trudna sytuacja w postaci ciąży wyzwala stres. Czasami ciąża może być nawet czynnikiem katalizującym rozwój zaburzeń lękowych u kobiety.
1. Lęki w czasie ciąży
Jedną z trudniejszych, a więc potencjalnie stresujących sytuacji w życiu kobiety, jest ciąża. Wiadomość o dziecku miesza się z radością, zniecierpliwieniem, szczęściem, fascynacją, ale też z szeregiem wątpliwości, obaw, niepokojów. Pojawia się wiele niewiadomych. Czy moje dzieciątko urodzi się zdrowe? Czy rozwój płodowy przebiega prawidłowo? Na co powinnam uważać w czasie ciąży, by nie zaszkodzić dziecku? W głowie kobiety – natłok myśli, a w organizmie – szereg zmian fizjologicznych, burza hormonów. Stres może nasilać się jeszcze bardziej, kiedy kobieta zmuszona jest radzić sobie sama, bo nie ma wsparcia ze strony rodziny, a partner nie przyznaje się do poczętego dziecka. Kobiety wpadają w popłoch również wtedy, kiedy zachodzą w ciążę nieplanowaną i są niegotowe na konieczność zrekonstruowania swojego dotychczasowego życia. Wówczas ciąża jawi się kobiecie jako wyzwanie, trudność nie do pokonania.
Ciąża wiąże się z różnymi zmianami w ciele kobiety, które pociągają za sobą zmianę nastrojów, huśtawki emocji, rozdrażnienie itp. Czasami ciąża może stać się czynnikiem wyzwalającym u kobiety zaburzenia lękowe, np. nerwicę depresyjną, nerwicę neurasteniczną albo nerwicę natręctw. Wielu specjalistów uznaje ciążę i poród za czynniki astenizujące, a więc pojawiające się w wyniku przeciążenia organizmu, towarzyszące silnym przeżyciom, trudnym sytuacjom, powodującym wyczerpanie, kliniczne zmęczenie, osłabienie, chwiejność nastrojów, zaburzenia wegetatywne i zaburzenia snu. Ciąża jednak nie musi być przyczyną zaburzeń nerwicowych. Czasami kobiety z różnymi zaburzeniami lękowymi świadomie zachodzą w ciążę, bowiem pragną mieć potomstwo. O czym warto pamiętać w przypadku nerwicy w ciąży?
2. Wpływ nerwicy na przebieg ciąży
Codzienne i krótkotrwałe stresy nie są szkodliwe dla rozwoju płodu. Wiele osób demonizuje zakres oddziaływania stresu na dziecko w łonie matki. Sytuacja ulega jednak zmianie, kiedy czynniki stresujące, lęk, niepokój i napięcie psychiczne przedłużają się w czasie. Wówczas długotrwały stres może mieć negatywny wpływ na zdrowie matki, jak i dziecka. Zaburzenia nerwicowe wyzwalają szereg objawów somatycznych ze strony układu wegetatywnego. Zwiększa się produkcja katecholamin, epinefryny i norepinefryny, oraz kortyzolu, czyli hormonów stresu, wyzwalanych przez nadnercza. Wyrzut hormonów pobudza układ nerwowy, podwyższa poziom glukozy we krwi, przyspiesza pracę serca, podwyższa poziom ciśnienia, wzrasta napięcie mięśniowe, spada praca jelit, rozszerzają się źrenice itp. Organizm ciężarnej, zestresowanej kobiety jest w stanie ciągłej czujności, mobilizacji, gotowości. Kobiecie trudno się rozluźnić.
Dolegliwości somatyczne związane z przeżywaniem stresu i uczuciem permanentnego lęku nakładają się na naturalne zmiany w organizmie kobiety, będącej w ciąży – rozrastanie się łożyska i macicy, bóle stawów, zawroty głowy), zgagę), zaparcia, parcie na pęcherz moczowy, nudności, wymioty. Czasem trudno oddzielić naturalne zmiany fizjologiczne, podyktowane ciążą, od tych wywołanych nerwicą, która czasem manifestuje się w postaci dolegliwości ze strony ciała. Szczególnie niebezpieczne mogą być objawy nerwicowe w pierwszym trymestrze ciąży, kiedy kształtują się narządy wewnętrzne dziecka. Przedłużający się stres w czasie ciąży może nasilać stany lękowe. Ponadto, nerwica nie tylko destabilizuje pracę układu nerwowego i hormonalnego, zawiadującego całym organizmem ciężarnej, ale także „upośledza” pracę systemu immunologicznego kobiety, w związku z czym spada odporność i wzrasta prawdopodobieństwo zachorowania na różnego rodzaju infekcje, które mogą zagrażać płodowi.
Stałe pobudzenie układu wegetatywnego powoduje bombardowanie narządów wewnętrznych dużym natężaniem hormonów. We krwi matki ciągle krąży adrenalina i kortyzol, wyzwalający uczucie lęku i niepokoju. Dziecko jest atakowane przez nadprodukowane katecholaminy i kortykosterydy, co nie pozostaje bez wpływu na rozwój płodu. W nerwicy wzrasta ryzyko powikłań ciążowych, np. poronienia (adrenalina wywołuje skurcze macicy), przedwczesnego porodu, urodzenia dziecka z niską masą urodzeniową, niedotlenienia płodu itp. Dzieci matek z nerwicą mogą być bardziej płaczliwe i prezentować wolniejszy rozwój psychomotoryczny. Często dostają mniej punktów w skali Apgar od noworodków matek zdrowych. Rodzą się też z predyspozycją do zachorowania na zaburzenia nerwicowe w życiu dorosłym. Nerwica w ciąży przyczynia się też do korzystania przez kobiety z mało konstruktywnych metod walki z napięciem i lękiem.
Kobiety ciężarne mogą wówczas zacząć palić papierosy, nieprawidłowo się odżywiać (anoreksja, nadmiar kawy, obżeranie się fast foodami), zapijać stresy alkoholem, stosować różnego rodzaju używki, narkotyki, które są uznawane za niebezpieczne teratogeny. Wówczas nerwica może stać się pośrednią przyczyną takich problemów, jak np. alkoholowy zespół płodowy u dziecka (FAS). W przypadku nerwicy w czasie ciąży pojawia się też kłopot z leczeniem zaburzeń emocjonalnych u kobiety. Wiadomo przecież, że leki psychotropowe nie są bez wpływu na rozwijające się w łonie kobiety dziecko. Warto zatem pamiętać o zagrożeniach związanych z ciążą kobiet z nerwicą. Kobiety te, jak i ich dzieci, wymagają szczególnego rodzaju wsparcia, opieki i pomocy medycznej. Czasami jednak ciąża może okazać się panaceum na problemy psychiczne mamy. Kobieta może się wyciszyć i cieszyć się cudownym czasem oczekiwania na maluszka, dla którego warto podjąć wysiłek pracy nad sobą, by ulepszyć jakość swojego funkcjonowania. Ma się przecież dla kogo żyć – wkrótce pojawi się na świecie małe szczęście.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.